رنگ‌پریدگی آجیل شب‌یلدا

علی ابراهیمی/روزنامه‌نگار

مصرف‌کنندگان ایرانی امسال درحالی به استقبال شب یلدا می‌روند که رشد بیش از 3‌برابری قیمت پسته و اغلب انواع خشکبار و تنقلات نسبت به سال گذشته و کاهش قدرت خرید آنها موجب حذف آجیل از سفره شب یلدای امسال اغلب‌شان شده است.
سرمازدگی درختان پسته در بهار امسال زمینه کاهش 70درصدی تولید و صادرات و کمبود و افزایش قیمت این محصول و برخی اقلام خشکبار مانند بادام درختی، گردو، فندق، انواع برگه‌ها و... در بازار مصرف داخلی را فراهم کرده است. از سوی دیگر مشکلات تخصیص و افزایش نرخ ارز تنگناهای تازه‌ای را برای واردات برخی اقلام آجیل و خشکبار و رشد چند برابری قیمت‌ها فراهم کرده است. در بازار میوه و مرکبات نیز مطابق روال هر ساله کاهش شدید عرضه هندوانه و رشد نسبی قیمت انار موجب کم‌رنگ‌تر شدن سفره شب یلدای امسال مردم شده است. با این شرایط دیروز وزیر صنعت، معدن و تجارت از برگزاری نشست ستاد تنظیم بازار با حضور معاون اول رئیس‌جمهوری برای تأمین اینگونه اقلام مورد نیاز شب عید مردم خبر داد و در مورد نرخ 270هزار تومانی پسته و کنترل قیمت خشکبار در بازار مصرف گفت: افزایش قیمت‌ها قابل کتمان نیست اما برای شب عید تأمین اقلام عمده‌ای را به همراه وزارت جهادکشاورزی مورد بررسی قرار داده‌ایم. رضا رحمانی، افزود: پسته و خشکبار کالای خاص شب عید نیست و مردم در طول سال نیز از آن استفاده می‌کنند اما قیمت‌های فعلی توجیهی ندارد. گرچه قیمت این اقلام معمولا هنگام شب یلدا و ایام عید افزایش می‌یابد اما وزارت صنعت در حال بررسی است تا از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری شود.

قیمت‌های نجومی آجیل 
بررسی قیمت خرده‌فروشی انواع آجیل، خشکبار و تنقلات مورد نیاز مردم برای برپایی سنت دیرینه شب یلدا، حاکی از رشد 2 تا 3 برابری قیمت این اقلام نسبت به ایام شب یلدای سال گذشته است؛ به‌نحوی که سال گذشته قیمت هر کیلوگرم پسته مرغوب احمد آقایی و اکبری در حالی حدود 60تا 80هزار تومان بود که قیمت این اقلام امسال به 160تا‌240هزار تومان افزایش یافته است. علاوه بر آن، قیمت سایر انواع خشکبار مانند بادام درختی ایرانی و وارداتی، بادام هندی، فندق، گردو، انجیر خشک، برگه‌های هلو و زردآلو و قیسی، کشمش و مویز، آجیل مخلوط و برخی انواع تنقلات مورد نیاز شب یلدا افزایش یافته و بسیاری از واحدهای صنفی مرتبط با عرضه این اقلام با کاهش چشمگیر فروش مواجه شده و با رکود کسب و کارشان دست و پنجه نرم می‌کنند. این افزایش قیمت‌ها به همراه کاهش قدرت خرید اغلب خانوارهای با درآمد پایین و متوسط جامعه شرایطی را فراهم کرده که امسال بسیاری از مردم به ناچار سنت شب یلدا را با غیبت یا حضور بسیار کم‌رنگ‌تر آجیل و خشکبار در سفره‌های خود جشن خواهند گرفت. گرچه برخی فعالان صنفی مانند علیرضا ممقانی، رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد از تأثیر مثبت کاهش نسبی نرخ ارز بر کمتر شدن میزان صادرات این اقلام به‌خصوص پسته و افت ۳۰ تا ۴۰‌ ‌هزار تومانی قیمت اقلام مختلف آجیل و خشکبار خبر داده اما تأکید می‌کنند که علت اصلی گرانی پسته کاهش بیش از 50درصدی تولید و کمبود آن و نه رشد صادرات این محصول بوده است. در برخی اقلام وارداتی مانند بادام هندی نیز علاوه بر تنگنای تأمین ارز، کندی روند صدور مجوز واردات این محصول در وزارت جهادکشاورزی مشکل‌ساز شده است.

مردم برای خرید آجیل شب یلدا عجله نکنند
رئیس اتحادیه خشکبار و آجیل‌فروشان در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به افزایش قیمت آجیل و خشکبار گفت: در زمینه عرضه خشکبار کمبودی نداریم و قیمت‌ها نیز طی 20روز تا یک‌ماه گذشته تا حدودی کاهش داشته و مناسب‌تر شده است. گرچه آجیل و خشکبار نرخ مصوب نداشته و قیمت آن براساس نظام عرضه و تقاضا تعیین می‌شود اما اتحادیه تا روز شنبه هفته آینده قیمت سقف و کف آجیل شب یلدا را تعیین و اعلام می‌کند و به مردم توصیه می‌کنیم در خرید آجیل شب یلدا عجله نکنند. مصطفی احمدی با بیان اینکه قیمت پسته نسبت به سال گذشته 80درصد افزایش داشته است، افزود: امسال تولید پسته 60تا 70درصد کاهش داشته و از 170هزار تن سال گذشته به حداکثر 70هزار تن رسیده است. با وجود این، گرچه میزان مصرف بازار داخلی پسته حدود 20هزار تن است اما 80درصد پسته تولیدی کشور صادر می‌شود. به گفته او، در زمینه تولید فندق، بادام، گردو و به‌طور کلی 40تا 50قلم تشکیل‌دهنده آجیل با کاهش تولید مواجه بوده‌ایم اما میزان کاهش تولید در انواع برگه‌ها کمتر بوده و به همین دلیل افزایش 10تا 30درصدی قیمت این اقلام را شاهد بوده‌ایم. احمدی، افزود: اتحادیه به‌دلیل مصالح بازار قادر به اعلام قیمت سقف و کف پسته و سایر اقلام آجیل نیست؛ چراکه تجربه 10سال پیش در این زمینه که با اعلام قیمت سقف و کف این اقلام، قیمت آن در بازار مصرف به کمتر از نرخ‌های تعیین شده اتحادیه کاهش یافت را داریم. 

مردم گرانی امسال پسته را تحمل کنند 
رئیس انجمن پسته در مورد رشد چند برابری قیمت این محصول در بازار مصرف اعلام کرد: تولید این محصول به یک‌پنجم پارسال رسیده و بازارهای صادراتی پسته را نیز شدیدا تحت‌تأثیر قرار داده اما مردم امسال را تحمل کنند تا از این مشکل عبور کنیم. محمود ابطحی با بیان اینکه امسال به‌دلیل ناآور بودن و تغییرات دمایی و اقلیمی، میزان تولید پسته به یک‌پنجم پارسال و حدود ۵۰ هزار تن کاهش یافته است، به ایسنا گفت: اکنون در بازار مشکل کمبود داریم و باید ضمن توجه به بازار داخلی، صادرات را نیز فراموش نکنیم؛ چرا که اگر به بهانه‌ تأمین بازار داخلی و نیاز مردم، پسته را صادر نکنیم بازار خارجی خود را دودستی به رقیبانی همچون آمریکا هدیه کرده‌ایم. او با بیان اینکه نمی‌توانیم پسته را کمتر از میزان 8هزار تنی مهر‌ماه و آبان‌ماه امسال صادر کنیم، چراکه این رقم در بازه زمانی سال گذشته به بیش از ۵۰ هزار تن رسیده بود، افزود: اگر بازار داخلی را به بازار صادراتی ترجیح دهیم سال آینده که بیش از ۲۰۰ هزار تن پسته تولید می‌شود، نمی‌توانیم آن‌ را صادر کنیم و با معیشت بیش از یک‌میلیون نفر و 200هزار خانوار تولیدکننده پسته بازی کرده‌ایم. بنابراین مردم باید این مسئله را درک و شرایط قیمت و عرضه امسال پسته را برای آینده‌ آن تحمل کنند؛ چراکه سال آینده مشکلی در زمینه تولید، تأمین و صادرات پسته نخواهیم داشت.


   گلایه آجیل‌فروشان از گرانی

رئیس اتحادیه خشکبار و آجیل‌فروشان با بیان اینکه 80درصد آجیل مورد نیاز کشور تولید داخلی است، گفت: در افزایش قیمت‌های امسال نه کشاورزان و نه فروشندگان مقصر نیستند؛ چراکه همراه شدن کاهش تولید با نوسانات نرخ ارز چنین شرایطی را رقم زده و فعالان این صنف نیز نسبت به این شرایط معترض هستند؛ چراکه با افزایش قیمت‌ها نقدینگی و سرمایه آنها به یک‌سوم کاهش یافته و فروشندگان  نمی‌توانند به درستی با خرید این اقلام فعالیت کنند. به گفته رئیس اتحادیه فروشندگان آجیل و خشکبار، اتحادیه برای تأمین اقلام وارداتی که تولید داخل آن کم است نیز مشکل دارد. وی افزود: به جهادکشاورزی پیشنهاد داده‌ایم تا اقلامی که کمبود تولید داریم را بدون انتقال ارز و از طریق مبادله پایاپای تأمین کنیم؛ مثلا با صادرات پسته به هند، بادام هندی یا از کشورهای دیگر بادام درختی و... وارد کنیم که امیدواریم این پیشنهاد در کمیسیون‌های تخصصی وزارت جهادکشاورزی مصوب شود.