مفاخر ایرانی و پرفروش‌ترین آثار آنها در جهان کدامند؟
مفاخر ایرانی با شهرت جهانی
سیارکی که ابن‌سینا نام گرفت
سمیرا مصطفی‌نژاد
دانشمندان گوشه و کنار جهان در سال2016، درحدود 979 سال پس از مرگ یکی از بزرگ‌ترین دانشمندان ایرانی با شهرتی جهانی، باری دیگر مبهوت تسلط، دقت نظر و دانایی او شدند. در آن سال گروهی از دانشمندان آلمانی دست‌نوشته‌ای از ابن‌سینا - فیلسوف و دانشمند مشهور ایرانی- را رمزگشایی کردند و دریافتند او در دوران حیاتش یک پدیده نجومی (یک ابرنواختر) را رصد و جزئیات این رصد را در دست‌نوشته‌هایش مکتوب کرده‌است. دانشمندان رصد‌خانه دانشگاهی و مؤسسه فیزیک‌اخترشناسی دانشگاه ینا در آلمان، برای نخستین‌بار با مطالعه و بررسی بخشی از کتاب ابن‌سینا موفق شدند دست‌نوشته‌ای که در آن به تشریح جزئیات رصد یک ابرنواختر در سال397 هجری برابر با 1006میلادی پرداخته‌شده را رمزگشایی کنند.
ابرنواختری که ابن‌سینا به جزئیات آن اشاره کرده‌است SN1006 نام دارد که در اوایل سال 1006میلادی بارها توسط افراد مختلف در نقاط متفاوت جهان دیده شده‌است. ابن‌سینا در بخشی از نسخه عربی کتاب شفای خود گزارش کرده که این پدیده که بیشتر در شمال و گاه در جنوب مشاهده شده‌است، برای بیش از 3ماه در آسمان بوده، به‌تدریج نور خود را از دست داده تا حدی که به کلی ناپدید شده‌است. به گفته ابن‌سینا این پدیده ابتدا درخششی سبز مایل به زرد داشته اما به‌تدریج به سفیدی و کم‌نوری گراییده و در نهایت به کلی ناپدید شده‌است و احتمال می‌رود او زمانی‌که در ایران کنونی، ترکمنستان یا به‌احتمال قوی‌تر در ازبکستان حضور داشته این پدیده را رصد و مکتوب ساخته است.
این رمزگشایی جدید از دست‌نوشته‌های بزرگ‌ترین دانشمند تاریخ ایران و تأثیرگذارترین دانشمند جهان اسلام، تنها یکی از معدود ردپاهایی است که از ابن‌سینا به‌عنوان یکی از مفاخر ایرانی بر تاریخ و تمدن غرب به‌جا‌مانده‌است. تأثیر کتاب‌ها و دانش ابن‌سینا بر اروپا از قرن دوازدهم میلادی آغاز شد و انتشار 2کتاب شفا و قانون وی در فرانسه او را به چهره‌ای شاخص در علوم طبیعی و فلسفه تبدیل کرد. پایه و اساس علم پزشکی از قرن دوازدهم تا قرن شانزدهم آموزه‌های ابن‌سینایی بودند. کتاب قانون ابن‌سینا توسط ژرارد کرمونائی به‌صورت کامل ترجمه شد. این کتاب اساس آموزش علم پزشکی در تمامی دانشگاه‌ها به‌شمار می‌رفت که قدیمی‌ترین آنها مدرسه طب مون‌پلیه بوده‌است. فیلسوف قرون وسطایی، توماس آکویناس برخی از ادله‌های ابن‌سینا را در آموزه‌های دینی کاتولیک گنجاند و اگرچه با واکنش شدیدی مواجه شد اما ابن‌سینا توانست با اثرگذاری روی مشهورترین فیلسوفان غربی جایگاه امن خود را در تاریخ فلسفه غرب حفظ کند. از دیگر نکات جالبی که می‌توان از تأثیر ابن‌سینا در کشورهای مختلف مشاهده کرد، نامگذاری مراکز پزشکی و درمانی به‌نام این دانشمند ایرانی در کشورهایی نظیر فرانسه، انگلستان، آمریکا، امارات متحده عربی، مقدونیه و عربستان است. همچنین نام ابن‌سینا در سال2008 توسط دانشگاه کپنهاگ برای پروژه تدوین فهرست راهنمای مدارس و دانشگاه‌های پزشکی جهان انتخاب شد. آخرین مورد جالب توجه درباره این دانشمند همه‌چیز‌دان، نامگذاری سیارکی براساس نام اوست. در سپتامبر سال 1973سیارک 1973SJ4 به افتخار ابن‌سینا 2755Avicenna نام گرفت.
شاید بهترین منبع برای شناسایی دیگر مشاهیر و مفاخر ایرانی که در سطح جهانی شناخته شده هستند، فهرست برنامه مشاهیر و رویدادهای فرهنگی سازمان یونسکو باشد. برنامه مشاهیر و رویدادهای سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد، یونسکو، به‌صورت دوسالانه برگزار می‌شود و کشورهای عضو این نهاد بین‌المللی می‌توانند اندیشمندان خود را که واجد ویژگی‌های مورد نظر یونسکو باشند برای برگزاری آیین‌های بزرگداشت و معرفی آنان به جهانیان، معرفی کنند. براساس فهرست این برنامه درحال حاضر علاوه بر ابن‌سینا، نام‌های بزرگ دیگری در حوزه علم و فرهنگ ایران دیده می‌شوند؛ ازآن جمله می‌توان به سعدی، محمد غزالی، خواجه عبدالله انصاری، حافظ، فردوسی، صائب تبریزی، حکیم عمرخیام، عبد‌الرحمان محمد جامی، نیما یوشیج، محمد بوزجانی، محمدباقر مجلسی، خواجه‌نصیرالدین‌طوسی، امیرکبیر، ابوالحسن صبا، ناصرخسرو، شیخ‌بهایی، ابوسعید ابوالخیر و ابن‌رسته اشاره کرد.
انتشار دیوان غربی- شرقی گوته در سال1819 توسط گوته که مجموعه‌ای از اشعار الهام‌گرفته از ترجمه آلمانی غزلیات حافظ بود، انتشار بخش‌هایی از ترجمه اشعار فردوسی توسط جیمز اتکینسون در سال1832، انتشار داستان رستم و سهراب به نظم توسط ماتیو آرنولد در سال1853، ترجمه کامل شاهنامه فردوسی به زبان ایتالیایی در 8 جلد توسط ایتالو پیزی در سال1886، انتشار چندین مقاله توسط رالف والدو امرسون درباره شعر فارسی، حافظ و غزل در سال1876، و ترجمه آزاد رباعیات خیام توسط ادوارد فیتزجرالد از موارد قابل توجه تأثیرگذاری مشاهیر ایرانی بر فرهنگ و ادبیات غرب است. همچنین اریک هرملین در طول سال‌های قرن بیستم آثار متعددی از عطار نیشابوری، مولانا، فردوسی، خیام، سعدی و سنایی را به زبان سوئدی ترجمه کرد.
حافظ به اعتقاد رالف والدو امرسون و گوته یکی از عجایب هفت‌گانه جهان ادبیات است و اشعارش به زبان‌های مختلفی ترجمه و منتشر شده‌اند و می‌توان نام مجموعه اشعار حافظ را در فهرست 100کتاب شعر پرفروش آمازون، در رتبه 97 مشاهده کرد.
اشعار مولانا و خیام نیز در میان کشورهای غربی طرفداران بسیار دارد و مجموعه اشعار مولانا که توسط کولمن بارکز ترجمه شده، در فهرست پرفروش‌ترین کتاب‌های شعر آمازون، رتبه57 جهان را دارد. ترجمه بارکز، اگرچه چندان تخصصی و دقیق نیست، اما توانسته اشعار مولانا را در میان فرهنگ غرب به محبوبیت برساند.
رباعیات حکیم عمر خیام نخستین‌بار در سال1859توسط ادوارد فیتزجرالد به انگلیسی ترجمه شد و به‌سرعت مورد توجه قرار گرفت. از آن زمان به بعد لحن محزون و فلسفه مرموز این رباعیات درباره اندوه ناشی از کوتاه بودن زندگی و شادی ناشی از لذت‌های پیش رو الهام‌بخش نویسندگان بسیاری ازجمله ماتیو آرنولد و توماس هاردی شده‌است. گفته می‌شود بیشترین نقل‌قول از شعر فارسی در ادبیات غرب از میان اشعار خیام انجام می‌شود.
در همینه زمینه :
