اسم‌هایی که شیطان را فریب می‌دهند

سمیرا رحیمی

اسم، نخستین عنصر هویتی است که انسان پس از تولد در معرض آن قرار می‌گیرد؛ هویتی که به‌مرور زمان و با کسب مهارت‌های کلامی و رفتاری و تعامل با جامعه پیچیده‌تر و لایه‌لایه‌تر می‌شود و پس از بلوغ، اسم هرفرد می‌شود معرف تمامی آن لایه‌ها و پیچیدگی‌ها. ‌عده‌ای باور دارند نام بر شخصیت و حتی سرنوشت هرفرد اثرگذار است، از این‌رو وسواس شدیدی در انتخاب نام فرزندانشان به‌کار می‌بندند. این فرضیه می‌تواند تا حدودی درست باشد، زیرا هویت هر فرد کمابیش تحت‌تأثیر نحوه تعامل دیگران و جامعه با فرد است، و اسم فرد می‌تواند بر این تعامل اثرگذار باشد؛ برای مثال مطالعات علمی نشان داده‌اند شانس ترک تحصیل مردانی که اسم‌های عجیب و غریب دارند، و همچنین احتمال تنهاماندن آنها در زندگی می‌تواند بالا باشد. اسم همچنین برگرفته از فرهنگ هر منطقه‌ است، معمولا در هر کشوری براساس سنتی خاص یا عرفی اجتماعی برای کودک نام انتخاب می‌شود. برای نمونه، هندوها برای انتخاب نام نوزاد مراسمی به‌نام ‌نام‌کاران دارند که 12روز پس از تولد نوزاد برگزار می‌شود و نام نوزاد در این مراسم براساس طالع‌بینی مبتنی بر زمان و محل تولد و ستاره زمان تولد نوزاد انتخاب می‌شود و سپس پدر نام را در گوش نوزاد زمزمه می‌کند. سیک‌های هندوستان اما اسم را از روی کتاب احکام «گرانت صاحیب» انتخاب می‌کنند و نام میانی نوزاد حتما باید نشان‌دهنده جنسیت او باشد. در چین، تصمیم نهایی برای نام نوزاد با پدر است، این اسم براساس 5عنصر(طلا، چوب، آب، آتش و خاک)، سنت‌های خانوادگی و تاریخ دقیق تولد نوزاد انتخاب می‌شود. درکشورهای عربی و آمریکای لاتین نیز نام‌های مذهبی بسیار شایع و کاربردی هستند.

کشورهای آفریقایی در مقایسه با دیگر کشورهای جهان، از تنوع بالایی در سنت‌های انتخاب اسم برخوردارند. در واقع در پس هر نام آفریقایی، داستانی منحصر‌به فرد پنهان شده است. از روز و زمان تولد کودک گرفته تا شرایط زایمان و وضعیت خانواده، عوامل متعددی وجود دارد که پدر و مادرهای آفریقایی در اقوام مختلف، با توجه به آنها نام فرزندان خود را انتخاب می‌کنند؛ برای مثال منفی یا مثبت بودن شرایط تولد نوزاد می‌تواند بر انتخاب اسم آنها اثرگذار باشد. اغلب چنین اسم‌هایی در آفریقا یک جمله کامل هستند. دشواربودن زایمان یا حتی همزمانی با برگزاری مراسمی خاص در دهکده نیز می‌تواند بر نام نوزاد اثرگذار باشد.

در قوم یوروبا، آیودل (Ayodele) نامی پسرانه- دخترانه است به معنی «خوشبختی به خانه آمد» و والدین نیجریه‌ای قوم یوروبا زمانی آن را برای نوزاد انتخاب می‌کنند که تولد نوزاد برایشان شادی‌بخش بوده باشد. این قوم همچنین نام دخترانه یوآنده (Yewande) به معنی «مادر به خانه بازگشته» را برای نوزادی انتخاب می‌کنند که مادربزرگ یا هر زنی از فامیل او، پیش از تولدش از دنیا رفته باشد. آدتُکونبو (Adetokunbo) به معنی «تاج یا ثروت به خانه بازگشته»، نیز نامی دوجنسیتی در قوم یوروباست که برای کودکانی که خارج از کشور متولد شده‌ باشند انتخاب می‌شود. هوسایی‌ها نام آجوجی به معنی «متولدشده روی تپه زباله» را برای کودکی انتخاب می‌کنند که پس از چند کودک مرده به دنیا می‌آید. اعضای این قوم اعتقاد دارند انتخاب نامی افتضاح و زشت برای کودک باعث می‌شود شیطان فریب خورده و تصور کند کسی کودک را دوست ندارد، در این صورت شیطان به او اجازه زندگی خواهد داد. خانواده‌های خوسایی یا سوتویی نیز برای نوزادی که پس از یک فاجعه یا مرگ متولد می‌شوند نام‌های گوموتسو یا پومزا به معنی آرامش را انتخاب می‌کنند. همچنین در قوم زولو، اسم لیندیوه به معنی «ما انتظار کشیدیم» نام دختر‌بچه‌ای است که پس از تعداد زیادی نوزاد پسر متولد شده‌ باشد.

بعضی از نام‌ها، به‌ویژه در کشور زیمبابوه بازتابی از حالات روحی و وضعیت خانواده در زمان تولد نوزاد است، بعضی از این نام‌ها به‌عنوان هشدار یا سرزنش انتخاب شده‌اند. نامو، به معنی بدبختی است، میدِی یعنی «چه می‌خواستی؟» و یانانیسو به معنی خانواده را دور هم جمع کردن است.

در لائوس و کنیا انتخاب نام افراد مشهور برای کودکان بسیار شایع است. تعداد زیادی از مادران در سال 2008 و پس از انتخاب باراک اوباما به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا نام اوباما را برای فرزندانشان انتخاب کردند و زمانی که اوباما در سال 2015 از لائوس دیدن کرد، نام ایرفورس‌وان، هواپیمای اختصاصی ریاست‌جمهوری، در این کشور باب شد. ترتیب تولد، به‌ویژه درمورد دوقلو‌ها یا چند‌قلوها از دیگر عوامل انتخاب نام است. این نوع نام‌ها به‌راحتی مشخص می‌کنند کدام کودک بزرگ‌تر است و کدامیک کوچک‌تر. یوروباها برای قل اول نام تایوو به معنی «طعم جهان را چشیده» و برای قل دوم نام کهینده به معنی «بعدی یا بعد از آن» را انتخاب می‌کنند. استفاده از نام‌ روزهای هفته متناسب با روز تولد نوزاد از دیگر شیوه‌های رایج نامگذاری در آفریقا، به‌ویژه در غناست. در نهایت، سومالی یکی ازعجیب‌ترین سیستم‌های نامگذاری در جهان را دارد. بیشتر افراد در این کشور معمولا 3اسم دارند؛ اسم خودشان، اسم پدر و پدربزرگشان. اما بیشتر آنها کنیه یا نام مستعاری دارند که در کارت‌های شناسایی‌شان نیز ثبت می‌شود. این نام‌های مستعار معمولا از روی ویژگی‌های منفی مرد‌ها و ویژگی مثبت زن‌ها برداشته می‌شوند. ازجمله اسم‌های مستعار رایج مردانه در این کشور لانگار‌(چلاق)، کوریان‌(ناقص)، لوگای‌(یک پا) یا گنای‌(بی‌دندان) هستند. در مورد زنان، اسم‌های مستعار وجهه‌ای جذاب و دلپذیرتر به‌خود می‌گیرند؛ لول‌ (الماس)، ماکانای‌(شیرین)، کد‌وین‌ (خوش‌صدا)، داهابل ‌(طلایی) و ایندو‌دارالی ‌(چشم غزالین).