زندگی
حک‌کردن اسم اعظم
همه‌‌چیز درباره نگارش و سفارش شرف‌الشمس در 19فروردین
رابعه تیموری- روزنامه نگار
در تبلیغات انبوه و فریبنده‌ای که به‌صورت پیامک‌های جذاب به تلفن‌های همراه و ابزارهای دیجیتال مخاطبان می‌فرستند، از نرخ و قیمت سنگ خبری نیست، اما اگر طالبان انگشترهای شرف‌الشمس وسوسه شدند که ازیک فروشگاه‌های اینترنتی سنگ انگشتر خود را تهیه کنند، باید قیمت آنها را تلفنی از سفارش‌گیرندگان سایت پرس‌و‌جو کنند: «قیمتش با دلار محاسبه می‌شود. سنگ یک‌و‌نیم دلاری ارزان‌ترین سنگ است که خواص کمتری دارد. قیمت بهترین سنگ شرف‌الشمس موجود هم 10دلار است؛ عقیق هندی که معجزه می‌کند... عقیق بصره و یمن می‌خواهید باید سفارش دهید که تا روز نوزدهم برایتان تهیه شود...» اگر این توضیحات جامع و کامل مشتری را قانع نکند که خریدی دلاری داشته باشد، فروشندگان سایت‌ها پیشنهادهای اقتصادی‌تر و به‌‌صرفه‌تری هم دارند: «سنگ راف عقیق زرد عسلی هم داریم که خواص خوبی دارد، اما قیمت آن فقط 900هزار تومان است...» گردانندگان این سایت‌های اینترنتی تنها کاسبانی نیستند که با نزدیک‌شدن به روز 19فروردین و زمان نوشتن دعای شرف‌الشمس بازاری گرم دارند و بسیاری از فروشگاه‌های عرضه سنگ قیمتی و حتی دستفروشان نیز با قیمت‌های نجومی سنگ‌های موسوم به سنگ شرف‌الشمس عرضه می‌کنند، حال اینکه برخورداری از اثرات معنوی شرف‌الشمس قصه و حکایت دیگری دارد که در تب‌و‌تاب این بازار‌گرمی‌های دلاری و ریالی مغفول مانده است. آقاسیدعلی عمری در بازار ری به حکاکی انگشتر شرف‌الشمس مشغول است و از این بازارگرمی‌ها و واقعیت ماجرای حکاکی شرف‌الشمس گفتنی‌هایی شنیدنی دارد.
زردرنگ‌بودن شرط لازم و کافی
پشت ویترین مغازه جمع‌و‌جور آقاسیدعلی انواع و اقسام سنگ‌های عقیق یافت می‌شود: عقیق خزه‌ای، چشمی، آبدار، دژی، منظره‌ای، لایه‌ای، آتشین، سلیمانی و شجری. سنگ‌های عقیق بابا‌غوری طبیعی را هم از باباغوری‌هایی که با رنگ‌کردن، رگه‌دار شده‌اند جدا می‌کند و آنها را کنار سنگ‌های شجری می‌چیند که کامل‌بودن طرح درخت رویشان مرغوبیت‌شان را نشان می‌دهد. با نزدیک‌شدن به روز 19فروردین محصولات ویترینش را تغییر داده و مهر و تسبیح‌هایی را که پیش از این در ویترین مغازه‌اش به چشم می‌خوردند، گوشه پیشخوان شیشه‌ای تلنبار کرده است. شاگردش که پسرک نوجوانی است، پشت میز نشسته و سفارش‌های تلفنی یا اینترنتی نوشتن دعای شرف‌الشمس را در سررسیدی قدیمی ثبت می‌کند و خودش مشغول مرتب‌کردن سنگ‌های داخل ویترین است. آقاسید عمری سنگ‌تراش بوده و تا چند سال پیش که هنوز دست‌هایش قوت سمباده‌زدن و چکش‌کاری سنگ‌ها را داشتند، نگین‌های انگشترهای شرف‌الشمس را می‌تراشید. حالا هم که سنگ‌تراشی را به جوان‌ها و دستگاه‌های مدرن واگذاشته، در یک نگاه می‌تواند تشخیص دهد کدام سنگ خوب تراش خورده و قلم حکاکی روی آن روان می‌چرخد. او می‌گوید: «روی همه سنگ‌های زرد‌رنگ می‌توان حکاکی شرف‌الشمس را انجام داد، اما چون برای حکاکان به‌صرفه نیست که حکاکی را روی سنگی ارزان انجام دهند، به مشتری پیشنهاد می‌کنند که حرز شرف‌الشمس را روی سنگ‌های گران‌قیمت عقیق حک کنند. قیمت همه سنگ‌های عقیق هم یکسان نیست و در میان سنگ‌های لایه‌ای و آتشین که رنگ‌شان به زرد متمایل است، می‌توان سنگ‌هایی با قیمت مناسب و به‌صرفه پیدا کرد.»
عقیق‌تراشی در کوره داغ
پیرمرد سنگ‌تراش خوب می‌داند که قلم‌کاری روی سنگ عقیق لذتی دیگر دارد. او می‌گوید: «این روزها همه تراش و جلاکاری سنگ‌های قیمتی را با دستگاه انجام می‌دهند که مرغوبیت نگین انگشترهای شرف‌الشمس را پایین می‌آورد. تراشیدن سنگ عقیق شرف‌الشمس از باقی سنگ‌های قیمتی جدا‌ست و باید همه ریزه‌کاری‌های آن را جزء به جزء انجام دهیم تا سال‌ها پرجلا و خوشتراش بماند.» آقاسیدعلی تافتن عقیق در کوره را مرحله‌ای مهم می‌داند که فقط سنگ‌تراشان عقیق‌کار سنتی آن را به‌درستی و به شیوه عقیق‌سازان یمنی انجام می‌دهند. او می‌گوید: «سنگ عقیق را باید لااقل 2هفته درون کوزه‌ای که با گچ سر آن بسته شده، در کوره زغال‌سوز بتابانیم و وقتی ضخامت سنگ زیر خاکستر به قدر 2انگشت رسید، زغال سرخ روی آن بگذاریم تا خوب سرخ و آبدار شود تا وقتی با چکش سرتبری و سرمنقاری شکسته می‌شود، ناخالصی هایش سرریز کند.» عقیق‌های خالص را که گوهرتراشان مدرن با سنگ فرز می‌تراشند، آقاسیدعلی و سنگ‌تراشان سنتی به ضرب و زور سنگلاخ‌های سفت گرانیتی تراش می‌دهند تا بی‌کم و زیاد و بی‌حاجت مته و سنباده روی رکاب انگشترهای زنانه و مردانه بنشینند. آقاسید تا روز آخری که گوهر‌تراشی می‌کرد، سمباده‌کاری و خش‌گیری عقیق را هم به دستگاه نمی‌سپرد و به وسیله سنگی وارداتی انجام می‌داد که از گچ‌های مخصوص دامنه کوه‌های یمن ساخته شده بود و جلای عقیق را ماندگار می‌کرد.
فقط قلم‌کاری
سنگ‌هایی که آقاسیدعلی در ویترین مغازه‌اش چیده، برچسب قیمت ندارند، ولی در سایت مغازه هم که شاگردش آن را رتق و فتق می‌کند، قیمت‌های دلاری دیده نمی‌شود. آقاسیدعلی می‌گوید: «اگر نگین انگشتر شرف‌الشمس از سنگ عقیق اصل یمنی باشد، قیمت آن به نرخ روز تعیین می‌شود، اما با نرخ فعلی حتی اگر به اندازه رکاب بیضی‌شکل یک انگشتر مردانه باشد، قیمتش به یک میلیون تومان نمی‌رسد.» آقاسید در گوشه‌ای از مغازه که رو به قبله است، میز و دم‌و‌دستگاه حکاکی‌اش را چیده تا از خروسخوان سحر روز نوزدهم فروردین بسم‌الله بگوید و تا زوال آفتاب روز بیستم فروردین همه سفارش‌های آنلاین و حضوری حکاکی شرف‌الشمس را انجام دهد. قلم‌کاری حرز امام علی(ع) روی نگین‌های سنگی آسان نیست و برای اینکه 3 الف حرز با یک خط صاف پوشانده شوند و میم‌ها را توپر و بدون دم حک کند، باید به وسواس و با حوصله قلم‌کاری کند. هرقدر انجام سفارش‌های حکاکی به درازا بکشد، آقا سید رضایت نمی‌دهد که نوشتن حرز را به دستگاه‌های لیزری بسپارد یا به مدد اسیدفلوریدریک کارش را آسان‌تر کند.
