آیا ترس از پرواز با هواپیما، دلیل مشخصی دارد؟
پرواز کنید تا نترسید
گفت‌وگو با یک روانشناس درباره پدیده پرواز و هراس از سقوط
شبنم سیدمجیدی
پرواز با هواپیما یک ورزش افزایش‌دهنده آدرنالین نیست یا حداقل اینکه نباید باشد. ترس از پرواز یک نوع فوبیا‌ی منحصر به فرد است که البته خیلی هم معمول است (حتی بعضی افراد ماجراجو نیز ممکن است چنین فوبیایی داشته باشند) به‌خصوص در زمانه‌ای که حوادث مربوط به پرواز یا حوادث تروریستی و... زیاد اتفاق می‌افتد. حالا هر چه می‌خواهی آمار و ارقام بیاور که بدون شک پرواز با هواپیما یکی از امن‌ترین راه‌های مسافرت است،باز هم بعضی از ما وقتی در راه سوار شدن به هواپیما هستیم، عرق بر پشت تنمان می‌نشیند و حتی به این فکر می‌کنیم که برگردیم و با ماشین برویم. یک بخش مهم آن به اخبار برمی‌گردد. هر روز در اخبار غیرمهم درباره حوادث جاده‌ای می‌خوانیم؛ حوادثی که گفته می‌شود روزانه جان 43نفر را در ایران می‌گیرد. اما وقتی پای سقوط هواپیما با 60نفر سرنشین می‌رسد، روزها و شاید ماه‌ها به تیتر اول اخبار بین‌المللی تبدیل می‌شود. البته وقتی پای ترس در میان باشد، آمار و ارقام هیچ تأثیری ندارد.
مانور روی اخبار منفی
محمدرضا ایمانی- روانشناس- درباره اینکه آیا ترس از پرواز به ترس از ارتفاع مربوط است، می‌گوید: «در بعضی از نمونه‌ها این دو نوع ترس با هم تطبیق دارند و در بعضی دیگر از افراد، ترس از پرواز ربطی به ترس از ارتفاع ندارد. بخشی از ترس درباره پرواز به یک حس درونی برمی‌گردد و حتی ممکن است افرادی که تجربه پرواز ندارند دچار این ترس و فوبیا از پرواز باشند. برخی از افراد هم بر اثر تجربه‌ها و اتفاقاتی که پشت سر گذاشته‌اند دچار این ترس شده‌اند. مثلاً ممکن است در طول پرواز هواپیمایشان دچار مشکلاتی شده که در خاطرشان مانده است». این دکتر روانشناس با بیان اینکه اخبار مربوط به حوادث سقوط و... تبلیغات منفی و موج زیاد این تبلیغات در کشور ما، تأثیر کاملاً مستقیمی بر افزایش ترس افراد از پرواز دارد، می‌گوید: «شاید در مقایسه با دنیا تعداد سقوط‌های هواپیما در کشور ما آن قدرها هم بالا نباشد. هر هواپیمایی حتی با پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌ها ممکن است سقوط کند که نمونه‌هایش در دنیا کم نبوده است. اما مانور روی اخبار منفی در کشور ما بسیار زیاد است. البته بخش بزرگی از مشکل مربوط به ناوگان هواپیمایی فرسوده ماست وگرنه خلبان‌های بسیار قابلی داریم». ایمانی با اشاره به اینکه مثلاً در حادثه سقوط هواپیمای آنتونوف140، استانداردها رعایت و مسائل ایمنی چک نشده بود، بیان می‌کند:«جو روانی اینطور ایجاد شد که هر‌کس هرجا چنین هواپیمایی دید ناخودآگاه از آن بترسد. همین باعث ترس و دلهره از پرواز می‌شود». او ادامه می‌دهد:«ترس‌های ما بی‌دلیل نمی‌تواند باشد. ما از محیط بیرونی اطلاعات را می‌گیریم و ذهن ما این اطلاعات را پردازش می‌کند که در نهایت می‌تواند موجب به‌وجود آمدن احساسات مختلفی مثل ترس، دلهره، نارضایتی یا خوشحالی و شادی شود. وقتی ما درباره پدیده‌ای تجربه داریم، تأثیر آن بسیاردقیق‌تر است. چنین ترس‌هایی شاید در وجود همه با شدت و ضعف کم یا زیاد وجود داشته باشد. به هر حال یک شیء در آسمان به پرواز درمی‌آید که نقطه اطمینان آن کم است. ما چاره‌ای نداریم جز اینکه به تکنولوژی و خطوط هواپیمایی اعتماد کنیم. در اینجا قدرت کنترل اضطراب که در اشخاص مختلف متفاوت است، به کمک ما می‌آید».
این روانشناس درباره چگونه کنار آمدن با این ترس‌ها می‌گوید:«یک راه‌حل خیلی دم‌دستی که می‌توان به آن مراجعه کرد، آزمایش کردن است. مثلاً ما اگر از یک غذایی بدمان می‌آید، حتما باید آن را بخوریم تا احساس واقعی‌مان راجع‌به آن را پیدا کنیم. هر ماجرایی را باید یک‌بار امتحان کرد و پس از آن تصمیم گرفت که تلخ بوده یا خوشایند. یک راه‌حل دیگر این است که قدرت و شهامت خود را به بوته آزمایش بگذاریم. در مسیر زندگی با حوادث مختلفی مواجه می‌شویم. باید یاد بگیریم خودمان را مدیریت و بر احساسات‌مان غلبه کنیم. اینگونه می‌توانیم در ادامه زندگی با جرأت و جسارت بیشتری قدم برداریم».
می‌گویند مدیتیشن، تنفس‌های عمیق و سعی در ریلکس شدن می‌تواند در انجام پرواز راحت‌تر به شما کمک کند. البته در دنیا برخی خطوط هوایی مثل ایرفرانس برای مسافرانشان خدماتی در نظر گرفته‌اند تا ترس از پرواز را در آنها از بین ببرند. برای مسافران کارگاه‌های آموزشی برگزار می‌کنند و حتی شرایط پرواز را شبیه‌سازی می‌کنند تا ترس‌ها از بین برود.
در همینه زمینه :
