نجات عمارت جنانی

فاطمه کاظمی|   همدان - خبرنگار:

در جریان تخریب‌های سریالی خانه‌ها، عمارت‌ها و بناهای تاریخی همدان حالا نوبت به عمارت جنانی رسیده است. «عمارت جنانی» یا «مسافرخانه آبادانی‌ها» با قدمت 80 ساله و خاطرات بسیاری که در خود دارد، به دلیل سهل‌انگاری‌های مالک در معرض تخریب قرار گرفته است و فعالان مدنی و اصحاب رسانه در تلاش هستند مسئولان را به توقف این تخریب قانع کنند.


از کجا به کجا؟

چند ماه پیش کسبه و اهالی خیابان شهدا به خبرنگاران اطلاع دادند که یک سری تخریب‌های عمدی در عمارت تاریخی جنانی در حال انجام است و اگر این شرایط ادامه پیدا کند، از این عمارت زیبا چیزی باقی نخواهد ماند. رسانه‌ها و فعالان مدنی و کارشناسان میراث فرهنگی به تحلیل ابعاد این مسئله پرداختند و موضوع که رسانه‌ای شد، مسئولان تصمیم به حفظ این عمارت گرفتند و روند ثبت ملی شدن مسافرخانه آبادانی‌ها را آغاز کردند، اما هفته گذشته به علت بارندگی‌های شدید دیوار داخلی این عمارت فروریخت. عکس‌هایی که کسبه اطراف از ریزش این دیوار برای دبیر تحریریه روزنامه همشهری همدان ارسال کرده‌اند نشان می‌داد ناودان به عمد برداشته شده است تا روند تخریب عمارت سریع‌تر طی شود.

باز هم رسانه‌ها تصاویر این تخریب عمدی را منتشر کردند و درباره آن نوشتند. همان روزها «احمد ترابی»، معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری استان در گفت‌وگو با خبرنگاران اعلام کرد: براساس ارزیابی کارشناسی از سوی میراث فرهنگی کشور، بخش پشتی عمارت جنانی که فرو ریخته ارزش تاریخی ندارد و تنها بخش جداره ورودی ساختمان واجد ارزش است. وی تأکید کرد: بازسازی این عمارت به شرط بازآفرینی جداره و عدم افزایش ارتفاع آن از ارتفاع فعلی بلامانع است. اظهارنظر عجیبی بود و آه از نهاد دوستداران میراث فرهنگی برخاست. ترابی گفته بود: پیشنهاد این نهاد به مالک ابتدا حفظ این بناست که طرح و مشاور به وی معرفی شده و مالک طرح هتل سنتی را به معاونت سرمایه‌گذاری این سازمان ارائه داده است.

این مقام مسئول در اظهارنظری اعلام کرده بود: به علت این‌که جداره این بنا در حال ثبت ملی است، میراث فرهنگی نمی‌تواند به علت تخریب عمدی از مالک شکایت کند؛ بنابراین عواقب هر گونه تخریب و سقوط ساختمان در خیابان شهدا به عهده مالک بوده و این موضوع به شهرداری همدان نیز اعلام شده است.


پیگیری مسئولان

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری استان به همراه کارشناسان میراث فرهنگی از این عمارت بازدید کردند و به مالک هشدار دادند تا برای جلوگیری از تخریب‌های بیشتر برای عمارت ناودان تعبیه کند، اتفاقی که هنوز هم مالک زیر بار آن نرفته است.«حمیدرضا حاجی‌بابایی»، نماینده مردم همدان و فامنین، در مجلس نیز وارد موضوع شد و طی نامه‌ای از «علی تعالی» فرماندار همدان، خواست این موضوع را پیگیری کند. در نامه حاجی‌بابایی به تعالی به تاریخ 29 آبان آمده است: «عین درخواست کسبه محترم خیابان شهدا درخصوص مساعدت لازم با توجه به اهمیت موضوع میراث فرهنگی و مطالب مطروحه، متن درخواستی به حضورتان ارسال می‌شود و مستدعی است دستور رسیدگی و اقدام متقضی مبذول و از نتایج حاصله ذی‌نفع را مطلع فرمایند». هرچند همان موقع تعالی بازنشسته شد و کسی نمی‌داند چه کسی باید پیگیر این موضوع باشد.


بنا، مناسب اقامتگاه است

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری استان می‌گوید: در مذاکراتی که با مالک داشته‌ایم به ایشان تأکید شده که جداره بنا که مشرف به خیابان شهداست واجد ارزش است و باید حفظ شود، اما در داخل بنا با رعایت ضوابط ارتفاعی بافت، استحکام‌بخشی و ساخت‌و‌ساز بلامانع است و پرونده ثبت جداره مذکور نیز به سازمان ارسال شده است و مراحل نهایی ثبت را طی می‌کند. با توجه به قصد مالک مبنی بر احیا و بهره‌برداری از این بنا به عنوان اقامتگاه سنتی، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع ‌دستی و گردشگری استان آمادگی لازم را برای تسهیل صدور مجوز و نیز اعطای تسهیلات به این منظور اعلام کرده است.

«علی مالمیر» ادامه می‌دهد: بدیهی است با توجه به سابقه کاربری این بنا در گذشته، استفاده از آن به عنوان اقامتگاه سنتی کاملا با این بنا متناسب و مرتبط است و می‌تواند در احیای سایر بناهای اطراف میدان امام(ره) و خیابان‌های منشعب از آن موثر باشد.وی درباره پیشنهاد کسبه مبنی بر خرید و احیای این بنا نیز معتقد است: اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری استان بدون توجه به این‌که مالک چه کسی باشد حاضر به همکاری و مساعدت در حفظ و احیای بناهای واجد ارزش خواهد بود. طبیعتا هر مالکی که از این مشارکت استقبال کند، اداره کل میراث فرهنگی نیز بهتر می‌تواند در حفظ بناهای واجد ارزش کمک کند.

مالمیر توضیح می‌دهد: به لحاظ حقوقی برای اقدام درخصوص این بنا با مشکلاتی مواجهیم اما درباره این بنا با توجه به این‌که ثبت شده است ضوابط بافت به لحاظ ارتفاع و نما بر این عمارت حاکم است.


ضرورت حفظ جنانی

شهردار همدان نیز از تشکیل جلسه‌ای با حضور نماینده دادستان و مدیرکل میراث فرهنگی استان درباره وضعیت عمارت جنانی و عمارت دیگری واقع در کوچه ذوالریاستین خبر می‌دهد و می‌گوید: متاسفانه این دو بنا بر اثر سهل‌انگاری مالکان در معرض تخریب قرار دارند.«عباس صوفی» ادامه می‌دهد: از نظر قانونی، حفظ میراث فرهنگی نه به عهده شهرداری که به عهده میراث فرهنگی است و از آنجایی که این بناها مالک دارند، شهرداری اجازه ورود به آنها را ندارد؛ با این وجود در جهت حفظ بناهای باارزش شهرمان پیش‌قدم شده‌ایم و از دادستان درخواست کرده‌ایم نماینده خود را به این جلسه بفرستد.کسبه هم درخواست کرده‌اند جلسه‌ای با حضور فعالان میراث فرهنگی، کارشناسان و اصحاب رسانه برگزار و در این خصوص تصمیم‌گیری شود.وی اضافه می‌کند: عمارت جنانی و هر ساختمان قدیمی که قابلیت نوسازی و بازسازی دارد باید حفظ شود، اما چون مالک دارد و ما اجازه دخل و تصرف در آن نداریم، تصمیم‌گیری درباره آن فقط برعهده شهرداری نیست.


نگرانی کسبه

به میان کسبه اطراف خانه جنانی رفتیم و نظر آنها را پرسیدیم. هیچ‌یک از آنها حاضر نیستند نامشان را بیاوریم، اما نگرانی خود را از تخریب این عمارت اظهار کردند و گفتند آماده‌اند در صورت همکاری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری این عمارت را بخرند و آن را حفظ و احیا کنند. حتی اگر از تخریب یک عمارت تاریخی زیبا بگذریم اگر این عمارت فرو بریزد، جان کسبه، اهالی و رهگذران هم در خطر است و باید اقدام عاجلی در این زمینه صورت بگیرد.