مدارس دولتی، رایگان اما پرهزینه

سیدمرتضی احمدپور|   تبریز – خبرنگار:

آذربایجان شرقی بیش از 700 هزار دانش‌آموز دارد که بیش از 80 درصد آنها در بیش از 5 هزار مدرسه دولتی درس می‌خوانند. در 10 سال گذشته، گرایش به مدارس غیر‌انتفاعی یا ثابت مانده یا افزایش کمی در برخی شهرها از جمله تبریز داشته است. رایگان بودن تحصیل در مدارس دولتی یکی از علل این گرایش است، اما تحصیل در این مدارس برای دانش‌آموزان استان چندان هم بی‌هزینه نیست. علاوه بر هزینه‌هایی که در ابتدای سال با عنوان کمک به مدرسه و البته به شیوه‌ای نیمه‌اجباری از والدین دریافت می‌شود، آنان در طول سال هم متقبل هزینه‌های متعددی می‌شوند. مبالغی که در مجموع منجر به تحمیل هزینه‌های جدید در سبد خانوار می‌شود و با توجه به وجود حدود 700 هزار حاشیه‌نشین در تبریز و مشکلات مالی آنان تامین نشدن این هزینه‌ها در برخی موارد منجر به ترک تحصیل کودکان و نوجوانان هم می‌شود.


هزینه‌های متعدد برای مراسم مختلف 

مادر یکی از محصلان در محله پاسگاه خیابان مفتح تبریز به خبرنگار همشهری می‌گوید: حدود 3 ماه از آغاز سال تحصیلی می‌گذرد و تا‌کنون نزدیک به 10 مراسم مختلف برای دانش‌آموزان در مدرسه گرفته‌اند. مراسمی که هزینه‌هایشان را از والدین می‌گیرند و بین 5 تا 20 هزار تومان برای هر مراسم هزینه پرداخت می‌شود.

«معصومه عبدعلی» ادامه می‌دهد: این هزینه‌ها شامل تهیه خوراکی‌، دعوت از مهمانان برای اجرای نمایش یا تردستی و برنامه‌های دیگر و خرید هدیه برای دانش‌آموزان است. این مساله باعث می‌شود والدینی که مشکل مالی دارند در این مواقع با مشکلات عجیبی مواجه ‌شوند و اگر هزینه‌های این برنامه‌ها را پرداخت نکنند‌، باید سرافکندگی فرزندشان یا رفتارهای تنبیهی اولیای مدرسه را تحمل کنند. در برخی موارد به عمد فرزندمان را به مدرسه نمی‌فرستیم و غیبت می‌خورند تا در این برنامه‌ها حضور نداشته باشند، اما مگر چند برنامه را می‌شود غیبت کرد.


تحمیل هزینه‌های کپی اوراق امتحانی 

پدر یکی از دانش‌آموزان ناحیه 3 آموزش و پرورش در خیابان طالقانی تبریز هم از تحمیل هزینه‌های کپی اوراق امتحانی و دیگر اوراق گله‌مند است و در تماس با صدای همشهری می‌گوید: چندین بار فرزندم با ورقه‌های رنگارنگ به خانه آمده و تاکید کرده که معلمش کپی این ورقه‌ها را برای همه دانش‌آموزان کلاس می‌خواهد. هزینه هر بار کپی کردن این اوراق نزدیک به 15 هزار تومان برای هر خانواده آب می‌خورد.
«احد سلامی» ادامه می‌دهد: در اعتراض به این کار به اداره آموزش و پرورش مراجعه کردم، اما آنان از من خواستند از معلم و مدرسه شکایت کنم‌. این نوع پاسخگویی صحیح نیست و والدین راضی نیستند تا در برابر معلمان قرار گیرند، چراکه عملا ادامه تحصیل فرزندشان با مشکل مواجه می‌شود. باید خود مسئولان آموزش و پرورش منطقه تدبیری برای این مسائل داشته باشد.


هزینه آزمایش‌های مدرسه‌ بر دوش والدین 

«مجید آقا‌بیگی» پدر یکی از دانش‌آموزان کوی بیست‌متری در انتهای مارلان تبریز است که از تحمیل هزینه‌ آزمایش‌های مدرسه‌ای بر والدین انتقاد می‌کند و می‌گوید: چرا باید من برای 40 دانش‌آموز شکلات تخته‌ای تلخ تهیه کنم تا آنان با ذوب کردن این شکلات درجه حرارت ذوب آن را با یخ مقایسه کنند و در مقابل مدرسه تنها چند تکه یخ در اختیار دانش‌آموزان قرار ‌دهد؟ 

وی بیان می‌کند: چند روز پیش به اجبار برای همه دانش‌آموزان کلاس دخترم شکلات تخته‌ای تهیه کردم که نزدیک به 150 هزار تومان برایم هزینه داشت، در صورتی که در نگاه اول باید هر دانش‌آموز مقدار مورد نیازش را خودش تهیه کند و از سوی دیگر مدرسه می‌تواند شرایطی را برای انجام این آزمایش‌ها در نظر بگیرد که هزینه‌های زیادی به خانواده‌ها تحمیل نکند. هر چند که این مخارج تنها به انجام برنامه‌های آزمایشگاهی محدود نمی‌شود و والدین مجبورند به بهانه‌های مختلف هزینه‌های زیادی برای دانش‌آموزان بپردازند که در این شرایط اقتصادی واقعا سخت و غیرقابل تحمل است. 


انجمن اولیا و مربیان 

«شیرین نعیمی» نایب‌رئیس انجمن اولیا و مربیان یکی از مدارس مرکزی تبریز است که به گفته او تعداد زیادی دانش‌آموز در این مدرسه تحصیل می‌کنند. او به خبرنگار همشهری می‌گوید: یکی از اصلی‌ترین وظایف انجمن اولیا و مربیان تامین هزینه‌های متفرقه‌ای است که باید از طریق والدین جمع‌آوری شود. هزینه‌های مختلفی مانند پرداخت قبوض برق، گاز و آب، خرید هدیه برای معلمان در مناسبت‌های خاص‌، هزینه‌های تعمیر در و پرده و تعویض شیرآلات فرسوده و نظافت مدرسه در کنار هزینه‌های مختلف دیگر که بیش از 15 مورد است، بر عهده انجمن اولیا و مربیان قرار دارد.

وی بیان می‌کند: سال گذشته بیش از 70 میلیون تومان برای هزینه‌های متفرقه در این مدرسه هزینه شده که همه آنها از طریق والدین تامین شده است. مبالغ محدودی هم از طریق کمک‌های موردی آموزش و پرورش تامین می‌شود. این موضوع باعث شده تا والدین رغبتی برای حضور در جلسات اولیا و مربیان نداشته باشند و معمولا کمتر از 10 درصد آنان در این جلسات شرکت می‌کنند، چراکه شرکت در این جلسات به معنی پرداخت پول برای اداره مدرسه تلقی می‌شود، در صورتی که بسیاری از مشکلات دانش‌آموزان هم در این جلسات مورد بررسی قرار می‌گیرد و آموزش‌های لازم ارائه می‌شود. 


غیر‌قانونی بودن تحمیل هزینه‌های اضافی بر والدین
 
مدیر‌کل آموزش و پرورش آذربایجان شرقی در گفت‌وگو با همشهری درباره انتقادات والدین به تحمیل هزینه‌های مدرسه می‌گوید: مدیران و معلمان حق تحمیل هزینه‌های اضافی به والدین را ندارند و تا حد ممکن باید از امکاناتی که در اختیار آنان گذاشته شده برای برنامه‌های آموزشی و کمک‌آموزشی، همچنین برنامه‌های تفریحی استفاده کنند.

«جعفر پاشایی» با بیان این‌که والدین تخلفات را گزارش دهند، می‌گوید: اگر والدین این کار را انجام ندهند، ما نیز نمی‌توانیم به موضوع رسیدگی کنیم. حراست و بازرسی آموزش و پرورش با حساسیت کامل و عدم اطلاع مربیان مدارس از این شکایت‌ها، آنها را بررسی می‌کند تا در ادامه تقابلی در مدرسه به وجود نیاید.

وی با تاکید بر این‌که امکان کپی اوراق امتحانی و اوراق دیگر در مدارس تامین شده است‌، اظهار می‌کند: در 4 سال اخیر سرمایه‌گذاری خوبی برای تجهیز مدارس و هوشمند‌سازی در 5 هزار مدرسه استان صورت گرفته و اخیرا نیز با همکاری شهرداری تبریز برای تجهیز مدارس به امکانات ورزشی به‌ویژه در مناطق محروم و حاشیه‌ای تبریز اقداماتی صورت می‌گیرد. پاشایی درباره برگزاری برنامه‌های مختلف هزینه‌بر در مدارس که باید از سوی اولیا پرداخت شود، هم عنوان می‌کند: مربیان پرورشی به دنبال ایجاد شور و نشاط و کارهای فرهنگی در مدارس هستند. برخی فعالیت‌های جنبی کاملا اختیاری است و هیچ اجباری وجود ندارد، از جمله طرح نوشتن کتاب از سوی دانش‌آموزان یا موضوعاتی از این دست که کاملا اختیاری بوده و اجباری وجود ندارد.