کاسبی پشت چراغ قرمز

سیدعلیرضا شریفی|   اهواز- خبرنگار:

خوزستان از نظر میزان درآمد ناخالص جزو استان‌های ثروتمند کشور محسوب می‌شود اما مشکلات ناشی از جنگ تحمیلی، بی‌سوادی و اتکا به اقتصاد دولتی سبب شده است تعداد قابل توجهی از بومیان آن با پدیده فقر مواجه شوند. دست و پنجه نرم کردن با فقر، سبب پیدایش شغل‌های کاذب در شهرهای خوزستان و به‌ ویژه کلانشهر اهواز شده است. یکی از این شغل‌ها که به تازگی جمعیت زیادی را به سوی خود جلب کرده، دستفروشی پشت چراغ‌های قرمز، پاک کردن شیشه اتومبیل‌ها و اسپند دود کردن است.


درآمد روزانه 100 هزار تومانی 

یک سال و نیم است که هر روز عصر به میدان دانشگاه شهید چمران می‌آید و اسپند دود می‌کند. «عارف» می‌گوید: اسپند دود کردن پشت چراغ قرمز را در شیراز دیدم و به نظرم کار جالبی آمد.
او حالا ۲۷ ساله و دانش‌آموخته نرم‌افزار است و صبح تا عصر در یکی از شرکت‌های خصوصی کار می‌کند. 

این شهروند ادامه می‌دهد: غیر از همسرم هیچ‌کس نمی‌داند عصرها چکار می‌کنم. سعی کرده‌ام که درآمد این کار را برای پس‌انداز اختصاص دهم. صورتم را با کلاه، ماسک و عینک کاملا می‌پوشانم تا کسی مرا نشناسد. دیالوگی هم بین من و دیگران رد و بدل نمی‌شود. به همین دلیل هیچ‌کس تاکنون مرا نشناخته است. 

عارف می‌گوید: کار مناسب و حقوق مکفی وجود ندارد و در محل کار هم کمتر کسی به توانایی و تخصص نیروها اعتقاد دارد. با این کار سعی دارم زندگی خودم و همسرم را مدیریت کنم. روزی 100 هزار تومان کار می‌کنم و بعد به خانه می‌روم. وی بیان می‌کند: مردم از بوی اسپند خوششان می‌آید و برای همین پول می‌دهند. اگر اتفاق خاصی نیفتد معمولا در 3 ساعت 100 هزار تومان به دست می‌آورم. حالا هم خیالم راحت است که بعد از 5/1 سال توانسته‌ام کمی خودم را جمع و جور کنم.


بادکنک فروشی تنها راه چاره‌ام بود

من به دلیل شرایط زندگی‌ام از بچگی به دستفروشی روی آوردم و با این کار مخارج خودم را تامین می‌کردم. اینها را«امین» می‌گوید و ادامه می‌دهد: البته تا قبل از سربازی توانستم، با کمک مادرم، پول‌هایم را پس‌انداز کنم و سال 88 هم یک مغازه موبایل‌فروشی باز کردم. اوایل وضع خوب بود، اما بعد از نوسانات ارزی سال 90 با مشکلات مالی مواجه شدم و نتوانستم سرپا بمانم. 

وی می‌افزاید: بعد از این‌که مغازه را جمع کردم، مدتی با یک پیکان‌وانت کار می‌کردم اما نتوانستم اقساطش را پرداخت کنم و ماشین مصادره شد. سال 92 دوباره دستفروشی را شروع کردم. چندین بار ماموران اجرائیات شهرداری مانع کار من شدند به همین دلیل تصمیم گرفتم کاری کنم که کمتر با آنها برخورد داشته باشم. 

این شهروند اظهار می‌کند: بهترین کار دستفروشی پشت چراغ قرمز بود برای همین با فروش وسایل بازی کودکان و بادکنک کارم را ادامه دادم. حالا هم روزانه 150 تا 200 هزار تومان کار می‌کنم و شب می‌توانم با خیال راحت به خانه بروم.امین که از همسرش جدا شده است، ادامه می‌دهد: شرایط کاری‌ام طوری است که هر دختری حاضر نیست با من ازدواج کند. برای همین - بعد از چند بار سرخوردگی در خواستگاری‌ - فعلا به ازدواج فکر نمی‌کنم.


اصلا فکر چنین روزی را نمی‌کردم

65 ساله است و پشت چراغ قرمز میدان فرهنگ‌شهر لُنگ می‌فروشد. گاهی هم شیشه ماشین‌ها را پاک می‌کند اما کار اصلی‌اش فروش لُنگ است. «حیدر» می‌گوید: من اوایل در شرکت نورد و لوله اهواز کار می‌کردم. بعدها به جهاد سازندگی رفتم اما بی‌تدبیری کار دستم داد.وی ادامه می‌دهد: آن موقع ماشین و خانه داشتم اما بازخرید کردم و نمی‌دانم پول‌ها را صرف چه کاری کردم. تا به خودم آمدم، دیدم آه در بساط ندارم.

حیدر بیان می‌کند: مجبورم با این سن پشت چراغ قرمزها لُنگ بفروشم. هرچند خانواده‌ام راضی به این کار نیستند، اما من باید پول داشته باشم تا مورد احترام آنها قرار بگیرم. وی عنوان می‌کند: گاهی اوقات ماموران اجرائیات شهرداری اهواز از جلویم رد می‌شوند، اما از موی سفیدم خجالت می‌کشند و با من برخورد نمی‌کنند. با وجود این، من از اوضاع فعلی خسته شده‌ام. اصلا فکر نمی‌کردم روزی کارم به اینجا برسد. اما این دوره هم با همه خوب و بدی‌هایش تمام می‌شود.


پول‌ها را به پدرمان می‌دهیم

«ولید» و «رضا»، 2 برادر 11 و 13 ساله، پشت یکی از چراغ قرمزهای شهر اهواز مشغول پاک کردن شیشه‌های ماشین‌ها هستند. 
رضا می‌گوید: ما برای گرفتم پول مجبوریم گاهی اوقات با زرنگی شیشه ماشین‌ها را پاک کنیم ولی برخی اوقات رانندگان رفتار بدی با ما دارند. 
وی ادامه می‌دهد: بعد از کلاس سوم ابتدایی دیگر مدرسه نرفتم و مشغول کار کردن با پدرم شدم. پدرم در بازار دستفروشی می‎کند و گاهی اوقات پیش ما می‌نشیند تا کسی پول‌هایمان را به زور نبرد 2 بار به زور جیب‌هایمان را خالی کرده‌اند.


باید فرهنگ‌سازی کنیم

معاون فرهنگی شهرداری اهواز با بیان این‌که برای ساماندهی اوضاع فعلی نیازمند همکاری مردم هستیم، می‌گوید: چندین بار با افرادی که در خیابان‌ها اقدام به چنین فعالیت‌های می‌کنند و توسط شهرداری جمع‌آوری می‌شوند، درباره علت فعالیتشان در اهواز صحبت کرده‌ایم. آنها که اهل اهواز نیستند، می‌‌گویند مردم پول خوبی می‌دهند برای همین دوباره به این شهر برمی‌گردیم.
«احمد سراج» بیان می‌کند: ما هرچقدر هم که این افراد را از سطح شهر جمع‌آوری کنیم، باز هم‌ برمی‌گردند. باید کاری کنیم که افراد پولی از شهروندان دریافت نکنند.

وی می‌افزاید: در ماه‌های اخیر ما بیش از ۳۰۰ نفر را به دلیل تکدیگری یا فروشندگی پشت چراغ قرمز جمع‌آوری کرده‌ایم، اما در کنار آن باید فرهنگ‌سازی را پیش ببریم.
معاون فرهنگی شهردار اهواز اظهار می‌کند: یکی از کارهای جالب در ماه‌های اخیر این بود که افراد به ۵۰۰ ساعت کار خدماتی محکوم شدند. البته برخی از بانوان هم به مراکز ترک اعتیاد برای بازپروری و برخی هم برای دریافت خدمات به بهزیستی و کمیته امداد معرفی شدند.

برخی از افرادی که پشت چراغ قرمز به فروش کالا اقدام می‌کنند، افرادی هستند که از نظر معیشت در تنگنا قرار دارند و با فروش این کالاها امرار معاش می‌کنند. حال شهرداری باید علاوه بر توجه به مسائل معیشتی مردم با سعه صدر، فرهنگ‌سازی و تعامل با نهادهای مربوطه زمینه را برای اشتغال صحیح برخی از افراد مهیا کند.