گزارش
جولان خال‌قرمز‌ها در هراز
نسبت حضور قزل‌آلای خال‌قرمز به رنگین‌کمانی مهاجم از 20درصد به ۷۰ تا ۸۰ درصد رسیده است
مجید جباری | روزنامه‌نگار
جمعیت قزل‌آلای خال قرمز در رودخانه هراز پس از اجرای طرح مشارکتی۱۵ساله به پایداری رسیده است، اما کارشناسان تأکید می‌کنند که این طرح به‌تنهایی پاسخگوی همه تهدیدها نیست و باید در کنار آن مجموعه‌ای از اقدامات تکمیلی برای کنترل پساب استخرها، جلوگیری از ورود گونه‌های مهاجم و کاهش آلودگی رودخانه اجرا شود. قزل‌آلای خال قرمز که گونه بومی است سال‌ها زیر فشار فعالیت‌های انسانی و رقابت غذایی با ماهی رنگین‌کمانی قرار داشت، اما اکنون با صید ورزشی و حذف تدریجی گونه مهاجم، روند رو‌به‌رشدی دارد.
15سال صید ورزشی
معاون محیط‌زیست طبیعی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست مازندران درباره روند شکل‌گیری و اجرای طرح مشارکتی میگوید: «رودخانه هراز از معدود زیستگاه‌های طبیعی قزل‌آلای خال قرمز در کشور است و به همین دلیل در فهرست مناطق حفاظت‌شده قرار دارد. با این حال، فعالیت واحدهای پرورش ماهی در بالادست و ورود پساب این مراکز به رودخانه، زیست گونه بومی را با خطر جدی‌ای روبه‌رو کرده بود. به همین سبب از حدود ۱۵ سال پیش، با همکاری جوامع محلی و انجمن‌های صیادی، طرح صید ورزشی برای کنترل جمعیت قزل‌آلای رنگین‌کمانی، به‌عنوان گونه مهاجم، آغاز شد.» روح‌الله اسماعیلی در گفت‌وگو با همشهری می‌افزاید: «این طرح در محدوده‌ای حدود یک تا یک‌ونیم کیلومتر از مسیر رودخانه اجرا شده است. در این شیوه، صیادان محلی با دریافت مجوز صید ورزشی فقط اجازه صید و نگهداری گونه قزل‌آلای رنگین‌کمانی را دارند. اگر در جریان صید، گونه خال قرمز در قلاب‌ها گرفتار شود، به‌دلیل استفاده از قلاب‌های ایمن، آن را بدون آسیب دوباره به آب بازمی‌گردانند.»
نیازمند حفاظت بیشتر هستیم
معاون محیط‌زیست طبیعی اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست مازندران با اشاره به روش‌های پایش تخمینی جمعیت آبزیان ازجمله ماهی خال‌قرمز توضیح می‌دهد: «در نمونه‌برداری‌های انجام‌شده، نسبت حضور قزل‌آلای خال‌قرمز به قزل‌آلای رنگین‌کمانی مهاجم در هر بار تلاش صید، حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد بوده است؛ عددی که وقتی از ۵۰ درصد فراتر رود نشان‌دهنده وضعیت مطلوب جمعیت ماهی محسوب می‌شود؛ درحالی‌که پیش از اجرای طرح، این میزان بین ۲۰ تا ۳۰ درصد بوده است.» روح‌الله اسماعیلی معتقد است که تداوم این موفقیت، نیازمند اجرای همزمان سایر اقدامات حفاظتی است.
او میگوید: «اگر واحدهای پرورش ماهی در بالادست، حوضچه‌های خود را ایزوله نکنند، خروج رنگین‌کمانی و ورود پساب همچنان تهدید جدی خواهد بود. همچنین باید فاضلاب واحدهای پذیرایی و مواد مغذی افزوده شده به آب کنترل شود تا آلودگی رودخانه تشدید نشود. در واقع، تنها با مجموعه‌ای از اقدامات هماهنگ می‌توان این زیستگاه را به وضعیت مطلوب رساند.»
مکث
ثبت قزل‌آلای خال قرمز در فهرست سرخ
سال 1396بود که خبر رسید ماهی قزل‌آلای خال قرمز به‌عنوان گونه در خطر انقراض در فهرست سرخ ثبت شده است. قزل‌آلای خال‌قرمز از مهم‌ترین شاخص‌های زیستی و بیولوژیکی یک منطقه و حضور آن نشانگر سلامت رودخانه است. این گونه نسبت به تغییرات دما و آلودگی آب بسیار حساس است. تغییرات اکسیژن، دما، وقوع آلودگی و بالا رفتن ذرات معلق در آب که در اثر وقوع سیل به‌وجود می‌آید و همچنین صیدهای غیرمجاز از عوامل مهم انقراض این گونه ارزشمند است.
در همینه زمینه :
