فناوری
جمعه سیاه خرید آنلاین
فروشگاه‌های اینترنتی ایرانی تبلیغات گسترده‌ای برای کپی بلک‌فرایدی یا جمعه سیاه داشتند اما بسیاری از آنها در روزی که قرار بود حراج باشد با مشکل فنی روبه‌رو شدند
اشکان خسروپور/خبرنگار
در کشورهایی که طبق تقویم میلادی فعالیت می‌کنند، به‌زودی زمان انبارگردانی و موعد آوردن اجناس جدید فرا می‌رسد. یکی از بهترین شیوه‌ها برای رد کردن اجناس قدیمی استفاده از یک برنامه است که مدت‌هاست به نام «جمعه سیاه» یا Black Friday مشهور شده است. این برنامه چند سالی است در کشور ما نیز برگزار می‌شود؛ با این تفاوت که زمان آن با انبارگردانی میانه‌ای ندارد و البته، به‌نظر نمی‌رسد از نظر فنی نیز برای آن آماده شده باشیم. نتیجه نهایی این است که به‌خاطر فراهم نبودن زیرساخت‌ها یا استفاده نکردن از امکانات فنی، عملا «جمعه سیاه» ایران یک کپی ناشیانه و بی‌رمق است که برای کاربران جذاب به‌نظر نمی‌رسد.
هرچند از مدت‌ها قبل تبلیغات گسترده‌ای برای چنین فروش‌هایی صورت گرفته بود اما به‌نظر می‌رسید که بسیاری از سایت‌های فروش آنلاین آمادگی فنی را نداشتند. هرچند آمازون به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های برگزارکننده «جمعه سیاه» در جهان هم گاهی مخاطبانش را پشت در معطل نگه می‌دارد اما کارشناسان فنی به همشهری می‌گویند: مشکل کشور ما در این زمینه از نوع دیگری است و راه‌حل‌های متفاوتی را می‌طلبد.
هزینه سخت‌افزاری سرسام‌آور
کشورهای دیگر در چنین مواقعی از شرکت‌هایی که سرویس‌های ابری را به‌صورت تخصصی ارائه می‌کنند، استفاده می‌کنند، اما این امکان به‌خاطر تحریم‌ها و دشواری دسترسی به چنین سامانه‌هایی برای شرکت‌های ایرانی عملا بسیار دشوار و حتی غیرممکن است. به همین دلیل، بخشی از شرکت‌ها ترجیح می‌دهند همین امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری را در داخل کشور و صرفا برای شرکت خودشان پیاده کنند.
محمدرضا همتی، توسعه‌دهنده نرم‌افزار در این‌باره به همشهری می‌گوید: «فراهم کردن این امکانات برای یک شرکت هزینه بسیار بالایی دارد و عملا توجیه اقتصادی برای آن وجود ندارد، چون در این مثال، تمام سخت‌افزارهای خریداری شده و هزینه پشتیبانی آنها فقط برای چند روز مصرف می‌شود. به همین دلیل بعضی شرکت‌ها ترجیح می‌دهند هزینه زیادی برای این موضوع صرف نکنند.»
هماهنگ نبودن اینترنت کشور
درحالی‌که عملا دوم و سوم آذرماه به‌عنوان زمان «بلک فرایدی» در ایران اعلام شده بود، یکی از اپراتورهای تلفن همراه اعلام کرد روز 2آذر از ساعت‌های اولیه صبح تا ساعت14 به‌خاطر عملیات توسعه ظرفیت شبکه دچار اختلال می‌شود.
رضا باقری‌اصل، عضو هیأت‌عامل سازمان فناوری اطلاعات ایران با اشاره به ناهماهنگی سامانه‌های فنی و بازاریابی در روزی که شبکه، مستعد مصرف بالای داده است، اینطور توییت کرد: «همراه اول پیام داده: مشترکین عزیز، شاید فردا به دلیل توسعه در تهران و کرج اختلال داشته باشیم؛ یعنی ناهماهنگی کامل بین بخش بازاریابی و فنی دقیقا در روزی که مشترکین عزیز مستعد مصرف زیاد دیتا برای حراج جمعه هستند. اگر چه حراجمعه در این وقت سال را درک نمی‌کنم.» بعدتر گفته شد، این به روزرسانی به زمانی دیگر موکول شده است اما اطلاع‌رسانی پیامکی جدیدی به مشترکان این اپراتور صورت نگرفت.
راه‌حل: استفاده از ابرهای مجازی
هجوم کاربران در یک مدت زمان کوتاه گهگاه باعث از دسترس خارج شدن سایت‌ها در جهان می‌شود. اما این یک اتفاق همگانی و همیشگی نیست. ایلیا وکیلی، کارشناس فنی دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «سایت آمازون هم پیش‌تر از دسترس خارج شده بود. این اتفاق ممکن است برای سایت‌های دیگری هم رخ بدهد، هرچند حجم مراجعه‌کنندگان به آنجا با سایت‌های ما قابل‌مقایسه نیست اما به‌هرحال داون‌شدن سایت یک اتفاق غیرمنتظره نیست.» برای پیشگیری از وقوع این مشکل، سرویس‌ها به 2صورت اعتباری و پیش‌خرید از شرکت‌های خدمات ابری دریافت می‌شود. وکیلی دراین‌باره می‌گوید: «با این روش، شما برای استفاده از یک سرویس ثبت‌نام می‌کنید و به ازای هر نفر که به سایت‌تان وارد می‌شود، خدمات می‌گیرید. در نهایت نیز پول سرویس نهایی خریداری شده را به شرکت پرداخت می‌کنید. یک روش دیگر، این است که شما حدس می‌زنید چه تعداد کاربر قرار است به سایت‌تان اضافه شود و به مقدار مورد نظرتان «اعتبار ابری» می‌خرید. در ایران، از قبل حدس‌هایی زده می‌شود و برنامه‌ریزی‌هایی نیز صورت می‌گیرد اما به‌نظرم، زیرساخت‌ها چندان آماده نیست و هزینه نیز به طور سرسام‌آوری بالاست. به همین دلیل، با وجود پیش‌بینی‌ها امکان خطا بالاتر می‌رود.»
اکوسیستم باید بالغ شود
پویا پیرحسینلو، مدیر «ابر آروان» یکی از شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات ابری در ایران درباره دلیل خوابیدن بخشی از سایت‌های ارائه‌دهنده تخفیف جمعه می‌گوید: «برای اینکه یک سیستم به‌طور کامل کار کند و اصطلاحا Down نشود،باید تمام اجزای یک سیستم به بلوغ برسد و این اتفاق زمانی می‌افتد که اعضا و معماران اکوسیستم به بلوغ مهندسی برسند. از سرویس سی‌دی‌ان و زیرساخت ابری مقیاس‌پذیر گرفته تا معماری نرم‌افزاری و گسترش‌پذیری پایگاه داده همه باید خوب با یکدیگر کار کنند تا یک سرویس بالا بماند. مهندسان نرم‌افزار ما نیز باید برنامه‌هایی ارائه کنند که مقیاس پذیر باشد و بتواند با سیستم‌های مختلف مانند سی‌دی‌ان، سامانه‌های ابری و... کار کند.» پیرحسینلو می‌گوید:هرچند به‌طور کلی عوامل متنوعی باعث رخ دادن چنین مشکلاتی می‌شوند اما به‌نظر می‌رسد چند دسته بیشتر دچار آن هستند.اول عده‌ای که پیش‌تر تعداد زیادی سرور خریده‌اند و به‌نظرشان راه‌حل اقتصادی این است که از همان امکانات استفاده کنند. بخش دوم، گروهی هستند که به استفاده از سامانه‌های ابری اعتقادی ندارند.گروه سوم، از سرویس‌های ابری استفاده می‌کنند اما چون سامانه‌های داخلی‌شان ایراد دارد، عملا به مشکل می‌خورند.»
