الی احسن‌الحال

زهرا رستگارمقدم

شاید این به یادماندنی‌ترین تصویر ما ایرانی‌هاست؛ والدیر ویرا در مسابقه تیم‌های ملی فوتبال ایران- استرالیا، آنجایی که پس از گل خداداد عزیزی سیگاری را که از فرط استرس روی زمین انداخته بود، پیدا می‌کند و پک تازه‌ای به آن می‌زند. هنوز سیگار پناهگاه خیلی‌ها برای فرار از اضطراب و پیدا‌کردن حداقل تمرکز روی کاری که قرار است فشار روانی زیادی به فرد تحمیل کند، است؛ هرچند این نقطه امن در ورزش چندان قابل درک نیست؛ مثلا وقتی یوهان کرایف روی نیمکت بارسلون، سیگار می‌گیراند یا ناصر حجازی و منصور پورحیدری با سیگار کنار نیمکت و زمین قدم می‌زنند... اضطراب بیشتر با ورزش و رقابت‌های ورزشی همراه است. فرگوسن آن زمان که روی نیمکت منچستریونایتد، لای بدن نیمه‌جان آن جسم لاستیکی، آدامس، دنبال حال خوب آرامش می‌گشت. اما ورزشکاران و هنرمندان پیش از اجرا و بازی‌های حساس چطور خودشان را آرام می‌کنند؟ این اضطراب‌ها را چطور می‌توان مهار کرد؟

ادل، خواننده بریتانیایی چندبار پیش از اجرا، اضطراب‌هایش کار دستش داده بود، مثلا یک‌بار روی جمع بالا آورده و یک‌بار دیگر از خروج اضطراری تالار فرار کرده بود. اما هنرمندان و بازیکنان مشهور برای فرار از این اضطراب‌ها حتما کاری برای خود می‌کنند. مثلا یکی دیگر از همین گروه‌های موسیقی پیش از اجرای صحنه‌ای پای‌شپرد می‌خورد، یکی دیگر روی صحنه پیش از اجرا فریاد می‌کشد، عده‌ای غذایی خاص یا نوشیدنی می‌خورند و آوازی به‌خصوص می‌خوانند. بارها در اجرای تئاتر و پیش از اجرای صحنه‌ای دیده بودم که بازیگران نرمش، تمرین تنفس و بیان می‌کردند.‌ گوش‌کردن به موسیقی هم عادت خیلی از بازیگران و بازیکنان است. تصویر آشنای پیاده‌شدن از اتوبوس تیم برای ورود به استادیوم و بازیکنانی که گوشی به گوش، صدایی را دنبال می‌کنند برایمان غریب نیست. علاوه بر این تزهای آرامبخش برای رسیدن به حال خوب، تجویز عده‌ای، توسل و دعا‌خواندن است. برای به‌دست‌آمدن تصویری آشناتر مهدی رحمتی، دروازه‌بان استقلال را به یاد بیاورید که همیشه دعایی زمزمه می‌کند، بیرانوند که در اتوبوس تیم، آهنگ لری می‌خواند و گلرهایی که در دروازه‌های خود قرآن و ادعیه کار می‌گذارند.

اما کنترل ترس شاید در یک نسخه قابل تجویز نباشد. هرکس بهتر از دیگران می‌داند چطور بر اعصاب خود مسلط شود. مثلا عزت‌الله انتظامی، پیش از حضور جلوی دوربین با فیلمنامه خلوت می‌کرد و توضیحاتی را که در فیلمنامه حاشیه‌نویسی کرده بود، می‌خواند یا فرامرز قریبیان با فاصله‌گرفتن از جمع برای تمرکز و به‌دست‌آوردن حال خوب اتمسفرش را از هیاهویی خالی می‌کرد. او برخلاف بسیاری از بازیگران به جلسات تمرین و دورخوانی فیلمنامه نمی‌رفت، مگر اینکه کارگردان در این‌باره اصرار می‌کرد یا اکبر عبدی که با شوخی و گپ‌زدن با گریمور در اتاق گریم، بر اضطراب‌هایش مسلط می‌شد. ورزش‌کردن و مدیتیشن هم از دیگر راه‌هایی است که گاهی بازیگران به آن متوسل می‌شوند. مثلا بهنوش طباطبایی این روزها بیشتر وقتش را در باشگاه و به ورزش‌کردن می‌گذراند و روی سلامتی‌اش تمرکز کرده تا تسلط بیشتری به کارش داشته باشد.

راه‌های رسیدن به آرامش و حال خوب اما بی‌شمارند. مهم این است  که شما چه اولویت‌هایی برای خود درنظر گرفته باشید. گاهی توجه به چیزهایی که در زندگی روزمره همیشه مغفول بوده‌اند شما را به آرامش می‌رساند. گاهی هم یک ورد که زیر لب زمزمه می‌شود حال خوب را به شما ارزانی خواهد کرد؛ چون این آیه که می‌گوید: «حول‌حالنا الی‌احسن‌الحال».