باغ اراج زیر‌تیغ تخریب

محمود مولایی | خبر‌نگار

لغو مصوبه برج‌باغ در دوره پنجم شورای شهر تهران در شرایطی رخ داد که با اجرای آن 5هزار هکتار از باغات تهران تخریب شده بود؛ چیزی حدود 70درصد از باغات. این مصوبه بعد از 14سال قرار بود از تخریب باغات جلوگیری کند اما فعالیت‌های غیرقانونی در ده ونک، باغ موسوم به باغ برره و... در ماه‌های گذشته همچنان ادامه دارد و امروز هم گودبرداری در باغ اراج منطقه یک خبرساز شده است. دو شبِ پیش با ورود کامیون، لودر و بیل مکانیکی به باغ اراج و اقدام غیرمنتظره گودبرداری از این باغ با پادرمیانی برخی از اعضای شورای شهر کار متوقف شد. با این حال، به‌نظر می‌رسد باغ اراج همچنان در خطر تخریب و ایجاد ساختمان مسکونی قرار دارد. هادی کاشانی، دبیر شورایاری محله اراج در این رابطه به همشهری می‌گوید: «کارگران وقتی شروع به گودبرداری کردند، من بلافاصله با شهردار ناحیه تماس تلفنی گرفتم و سؤال کردم که چطور به این سرعت پروانه گودبرداری برای 30درصد باغ صادر شده است؟ شهردار ناحیه عنوان کرد که پروانه‌ای صادر نشده، منتها شهردار منطقه یک به‌طور شفاهی دستور عملیات مسطح کردن باغ را صادر کردند. بعد سؤال کردم که مگر قرار است کار زراعی در باغ انجام شود که زمین باغ مسطح شود؟» او ادامه می‌دهد: «البته در تصاویر مشخص است که از دو شب قبل عملیات گودبرداری شروع شده است. قطعا این جداسازی 70- 30 هم فاقد مجوز دیوارکشی بوده، اما این اتفاق افتاده است. همچنین مجوزی به‌عنوان استقرار اسکان احتمالا وجود ندارد. هنوز بیل مکانیکی در باغ هست و به‌نظر من، اگر کاری صورت نگیرد، آنها دوباره شروع به گودبرداری می‌کنند.» اما ماجرای باغ اراج چیست؟

وقف امور خیریه

باغ اراج موسوم و متعلق به حاج حسین کنی بود که سال‌ها قبل او این باغ را وقف امور خیریه کرده است. باغی در محله اراج و در یکی از بهترین محله‌های تهران که درختان متنوع آن مانند خرمالو و گردو در ماه‌های رمضان و محرم به‌عنوان نذری بین مردم توزیع می‌شد. تولیت آن را اداره اوقاف شمیرانات به‌عهده داشت و از آنجایی که حاج حسین کنی فرزندی نداشت، یکی از خواهرزاده‌هایش در باغ سکونت داشت. او به واسطه آشنایی‌اش به امور باغداری رسیدگی به باغ حاج کنی را هم عهده‌دار بود. به گفته کاشانی 10سال پیش او را از باغ بیرون کردند تا اداره اوقاف شمیرانات امور رسیدگی به این مجموعه را به‌عهده بگیرد. کاشانی می‌گوید: «این اداره با رفتن باغبان کم‌کم با کارگران فصلی شروع به از بین بردن درختان باغ کرد. 4سال پیش یعنی در زمان حضور آقای یزدانی در شهرداری منطقه یک نیز توافقنامه‌ای بین شهرداری منطقه و اداره اوقاف شمیرانات امضا شد که در قبال واگذاری 70درصد باغ به‌منظور احداث پارک عمومی، 30درصد باقیمانده نیز ملک مسکونی برای اوقاف ساخته شود. به گفته کاشانی در آن زمان مردم نسبت به این تصمیم اعتراض کردند زیرا تصور می‌شد توافق 70- 30 درصد برای املاکی با کاربری مسکونی- باغ صورت می‌گیرد. اما برای کاربری جی 111که به کاربری پارک عمومی اختصاص دارد دیگر توافق 30- 70نباید صورت می‌گرفت.»

واگذاری به شرکت خصوصی

سال 95براساس توافقنامه اداره اوقاف شمیرانات تولیت این باغ به صندوق توسعه و عمران موقوفات کشور واگذار شد. صندوق توسعه عمران طی توافقنامه‌ای ساخت‌وساز 70- 30 درصد را به شرکت انبوه‌ساز (بخش خصوصی) واگذار کرد. بدین‌ترتیب قرار شد در قبال ساختن آپارتمانی 30درصد باغ بین اوقاف و شرکت انبوه‌ساز تقسیم شود. با شروع فعالیت شرکت انبوه‌ساز اما از دو سال گذشته چند آتش‌سوزی در باغ اراج صورت گرفت. دبیر شورایاری محله اراج یادآور ‌شد: «دو سال پیش طی 10نوبت آتش‌‌سوزی عمدی در باغ اراج، عمده درختان باغ طعمه حریق شدند. بنا به اطلاع‌رسانی مردم منطقه اعضای شورای قبلی مانند آقای چمران آمدند و از باغ بازدید کردند. پرونده قضایی تشکیل شد و عنوان کردند که باغ اراج «باغ» می‌ماند. پرونده در شعبه تخلفات شهرداری به جریان افتاد و کارشناسان تعمدی بودن آتش‌سوزی در باغ را تأیید کردند.» این پرونده اما از معاونت تخلفات شهرداری گرفته شده تا در دادگاه ویژه روحانیت موضوع پیگیری شود. او عنوان می‌کند: «ما از نتیجه دادگاه بی‌اطلاع بودیم تا اینکه در ماه‌های گذشته توافقاتی بین تاجیک اسماعیلی، شهردار منطقه یک و اداره اوقاف صورت گرفت. ظاهرا با همان مصوبه

70- 30 دیواری بین باغ در حال کشیده شدن است.» کاشانی ادامه می‌دهد: «ظاهرا این پرونده در کمیسیون ماده 5در جریان بوده و وقتی ما این قضیه را رسانه‌ای کردیم دو نفر از اعضای شورای شهر نیز با شهردار ناحیه تماس تلفنی گرفتند و جلوی این کار را گرفتند. تماس‌های مکرر با مسئولان شهرداری منطقه یک به نتیجه رسید. در نهایت یکی از مسئولان اعلام کرد که این مورد در کمیسیون ماده 5 حل شده است و اینکه وقتی این کمیسیون رأی می‌دهد، ما می‌توانیم خاکبرداری و عملیات گودبرداری را انجام دهیم.»

این در حالی است که محمد سالاری، رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی در توییتر نوشت: «چند هفته پیش در جلسه کمیسیون ماده ۵ با بارگذاری باغ اراج مخالفت کردم، مهندس افشانی هم حمایت کرد. ظاهرا شهردار منطقه براساس توافقی در گذشته دستور شروع به‌کار داده‌اند. فعلا با پیگیری همکارانم در شورای پنجم گودبرداری متوقف شده است.» او در توییتی دیگر یادآور شد: «امیدوارم سازمان اوقاف هم به تأسی از ریاست محترم بنیاد مستضعفان باغات وقفی را به‌صورت باغ حفظ کرده و در اختیار شهروندان قرار دهد. نظارت همگانی غوغا می‌کند.»

مشخصات باغ اراج

 پلاک ثبتی: 28/30
 مساحت: 28هزار مترمربع
 کاربری: G111/ پارک عمومی