دروغ آمریکایی

جواد نصرتی/ خبرنگار
ادعاهای نادرست مایک پمپئو درباره تداوم دسترسی مردم ایران به دارو و مواد غذایی در شرایط تحریم،  جو سنگینی علیه او در رسانه‌ها به راه انداخته است و برخی‌ عملا او را به دروغگویی متهم می‌کنند.

جنجال بر سر صحبت‌های پمپئو درباره معافیت اقلام دارویی و کشاورزی از تحریم‌ها،  ‌از گفت‌وگوی او با بی‌بی‌سی شروع شد و بعدا به ماجرای ادامه‌داری بین او و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در توییتر منجر شد.

بعد از مصاحبه پمپئو با بی‌بی‌سی،  بخشی از صحبت‌های او در یک گزارش نیوزویک نقل شد و ظریف هم با بازنشر همین بخش از صحبت‌های پمپئو در گزارش نیوزویک،  او را به ارتکاب جرم علیه بشریت از طریق تلاش برای گرسنگی دادن به مردم ایران متهم کرد. پمپئو هم در واکنش به این صحبت‌های ظریف،  این نشریه آمریکایی را با لقب «نیوزویک فیک (جعلی)» خواند و نوشت: «شرم بر نیوزویک فیک که به جواد ظریف کمک می‌کند تا دروغ پخش کند.» او در ادامه مدعی شد که آمریکا،  هرگز اقلام دارویی و غذایی را تحریم نکرده است.

این توییت پمپئو هم با واکنش ظریف مواجه شد و او همتای آمریکایی خود را متهم کرد که زیر حرف‌های خودش می‌زند.

این تقابل توییتری بین پمپئو و ظریف،  نه بابت پاسخگویی مستقیم به یکدیگر که از این منظر که هر دو وزیر خارجه،  در توییت‌هایشان،  همدیگر را منشن کرده‌اند (امکانی در توییتر که مخاطب توییت‌های خود را،  به‌گونه‌ای نشان‌گذاری می‌کند که طرف مقابل از این کار شما آگاه شود) اهمیت دارد. برخی معتقدند  این توییت‌ها،  شروع یک دیپلماسی نه چندان دوستانه توییتری بین این دو وزیر خواهد بود و در آینده هم ادامه خواهد داشت.

فراتر از این تقابل توییتری با ظریف،  پمپئو در فضای رسانه‌ای و فضای مجازی،  با این چالش بزرگ مواجه است که چطور ثابت کند درباره معافیت اقلام غذایی و دارویی از تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران،  دروغ نمی‌گوید.


قلب واقعیت به سبک پمپئو
 مقامات دولت آمریکا و در راس آنها پمپئو،  مانور زیادی روی این معافیت از تحریم‌ها می‌دهند اما چیزی که 80 میلیون ایرانی در تحریم‌های قبلی تجربه کرده‌اند و در دور جدید تحریم‌ها نگران آن هستند،  دقیقا برعکس چیزی است که پمپئو ادعا می‌کند.

تردید درباره صحبت‌های پمپئو،  البته محدود به جامعه ایران نمی‌شود؛ جرارد آرو، سفیر فرانسه در آمریکا،  در گفت‌وگو با نیویورک تایمز عملا ادعای آمریکایی‌ها درباره معاف کردن اقلام دارویی و غذایی از تحریم‌ها را به چالش کشیده و گفته است پیامد این تصمیم آمریکایی،  کمبود دارو در ایران خواهد بود. آرو به نیویورک تایمز گفته است: «واقعیت این است که بانک‌ها چنان از تحریم‌ها می‌ترسند که نمی‌خواهند هیچ همکاری‌ای با ایران داشته باشند. این یعنی این ریسک بسیار قوی وجود دارد که در ماه‌های پیش رو،  کمبود دارویی در ایران را شاهد باشیم.»
ترس از تحریم‌های آمریکا،  همین حالا هم بسیاری از شرکت‌ها،  به‌خصوص شرکت‌های دارویی را از همکاری با ایران منصرف کرده است و ظریف در یکی از توییت‌هایی که درباره صحبت‌های پمپئو منتشر کرده بود،  تصویر نامه‌های انصراف چند شرکت را هم ضمیمه کرده بود.

تا وقتی که بانک‌ها از ترس آمریکا،  حاضر نباشند با ایران همکاری کنند،  ادعاها درباره معافیت تحریم‌ها درباره اقلام دارویی و غذایی از سوی پمپئو و دیگر مقامات آمریکایی،  ‌چیزی بیشتر از لفاظی به شمار نمی‌رود. آنطور که نیویورک‌تایمز در گزارش خود به نقل از اسفندیار باتمانقلیچ کارشناس تحریم و تبادلات انسان‌دوستانه نوشته است،  وزارت خزانه‌داری آمریکا،  یا نمی‌خواهد مجوزهای کنگره برای معافیت‌های تحریمی را صادر کند یا در انجام این کار بسیار کند است که در هر دو صورت،  نتیجه یکسان است و آنطور که سفیر فرانسه گفته است،  به‌زودی به کمبود دارو در ایران منجر خواهد شد.


حساسیت رسانه‌ای
جنجالی که اخیرا بر سر صحبت‌های پمپئو درباره معافیت اقلام دارویی و غذایی ایجاد شده،  ‌نتیجه مستقیم توجه زیاد رسانه‌های آمریکایی به مسئله تحریم ایران است. در دور پیشین تحریم‌ها در سال‌های پیش از توافق هسته‌ای ایران،  به‌دلیل اجماع جهانی در اعمال تحریم‌های سخت علیه ایران،  رسانه‌ها کمتر به گستردگی حالا به تنگناهای مردم ایران به‌خاطر تحریم مواد غذایی و دارویی می‌پرداختند و صداهای هشداردهنده کمتری هم از سوی آنها درباره به خطر افتادن جان مردم به‌خاطر تحریم‌ها شنیده می‌شد. اما در همین روزهای اخیر،  رسانه‌هایی مانند گاردین و رویترز،  از شهروندان ایرانی خواسته‌اند تجربیات خود درباره کمبود دارو را به آنها اطلاع بدهند تا در گزارش‌هایشان درباره تحریم ایران استفاده شود. دیگر رسانه‌های آمریکایی هم با ارتباط مستقیم با شهروندان ایرانی،  ‌گزارش‌های هشدارآمیزی درباره تأثیر تحریم‌ها بر کیفیت زندگی و سلامت مردم ایران منتشر کرده‌اند.