چراغ سبز برای ایجاد کانال‌های جدید بانکی

رایزنی‌ها و مذاکرات آشکار و نهان برای برقراری سازوکار جدید مالی و ایجاد کانال‌های بانکی بین ایران و کشورهای هدف طرف تجاری در حال افزایش است و امیدها به روشن شدن چراغ سبز اروپایی‌ها افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود سیستم انتقال تراکنش‌های مالی بین ایران و اروپا موسوم به سوئیفت اروپایی تا پایان سال‌جاری میلادی اجرایی شود. البته انتظار خنثی‌سازی تحریم‌های بانکی بدون تصویب و اجرایی شدن لوایح باقیمانده مرتبط با همکاری ایران با گروه ویژه اقدام مالی موسوم به FATF به‌نظر ممکن نخواهد بود. در روزهای اخیر استفاده برخی بانک‌های ایرانی از خدمات پیام‌رسان مالی جهان مستقر در آمریکا موسوم به سوئیفت قطع شده اما برخی رسانه‌ها از احتمال گشایش کانال‌های جدید خبر داده‌اند. فعلا ایجاد کانال‌های بانکی مستقیم اصلی‌ترین راهکار مدنظر شرکای بین‌المللی ایران است. چنان‌که مقامات بخش خصوصی ترکیه از اعلام آمادگی این کشور برای ایجاد یک بانک مشترک بین ایران و ترکیه خبر داده‌اند و در تازه‌ترین رویداد یک روزنامه نزدیک به مقامات دولتی امارات چاپ لندن خبر داده که دولت قطر به مسئولان عراقی پیشنهاد داده تا از بانک‌های مستقر در دوحه برای مبادلات تجاری با ایران استفاده کنند.

روزنامه العرب چاپ لندن، که به مقامات امارات عربی متحده نزدیک است، 2روز پیش نوشت: منابع سیاسی در بغداد فاش کرده‌اند که دولت قطر به مسئولان عراقی پیشنهاد داده تا از بانک‌های دوحه برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران استفاده کنند. پیشنهاد مذکور را وزیر خارجه قطر، محمد بن عبدالرحمن آل ثانی مطرح کرده و سیاستمداران عراقی نزدیک به ایران از اجرای پیشنهاد قطر حمایت کرده‌اند.

واکنش بانک مرکزی به تحریم سوئیفت

در مقابل بانک مرکزی در واکنش به تحریم این بانک و سایر بانک‌های ایرانی در استفاده از خدمات سوئیفت اعلام کرد: سوئیفت صرفاً یک سامانه پیام‌رسانی بین بانک‌ها و مؤسسات در سطح بین‌المللی بوده و نقشی در نگهداری حساب‌ها و تسویه ارزی ندارد. این بانک می‌گوید: بنابراین با قطع ارائه خدمات سوئیفت به برخی بانک‌های داخلی، خللی در انجام مبادلات ارزی و فرایند تجارت خارجی پیش‌بینی نمی‌شود و فعالان اقتصادی می‌توانند با اطمینان از خدمات تمام بانک‌های دارای مجوز ارزی برای امور بازرگانی خود استفاده کنند.

عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی هم در دیدار با وزیر امورخارجه سابق آلمان گفت: انتظار داریم اتحادیه اروپا هرچه سریع‌تر نسبت به راه‌اندازی کانال مالی اقدام کند. زیگمار گابریل هم با ابراز امیدواری از ایجاد کانال مالی بین ایران و اروپا اظهار داشت: هزاران شرکت کوچک و بزرگ آلمانی که هیچ تعاملی با آمریکا ندارند، می‌توانند به‌راحتی با ایران به تبادلات تجاری بپردازند.

سوئیفت اروپایی یا کانال جدید

قرار است اتحادیه اروپا راهکار جدید خود برای ایجاد کانال مالی جدید و حتی راه‌اندازی سوئیفت اروپایی را تا پایان سال2018 میلادی راه‌اندازی کند. جوان مقدم، رئیس شورای سیاستگذاری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایران با بیان اینکه آمریکا با توجه به تحریم ایران، کشورهای در ارتباط با ایران را از طریق افزایش تعرفه‌هایشان مورد فشار قرار داده است، اعلام کرد: کشورهایی نظیر انگلیس، فرانسه و آلمان به تهیه سیستم نحوه انتقال پول پرداخته‌اند تا بتوانند در ارتباط با ایران از این روند استفاده کنند که تا پایان۲۰۱۸ به مدار متصل خواهد شد. به گفته وی، استفاده از ارز‌های دیجیتال، پیمان‌های پولی و مالی دوجانبه و استفاده از مرزهای خارج از تحریم مانند چابهار ازجمله پیشنهاد‌های خروج از فشارهای تحریم است.

آمادگی ترکیه برای ایجاد بانک مشترک

در این میان امید کیلر، رئیس شورای روابط بازرگانی ترکیه-ایران هم پیشنهاد کرده در پی گسترش روابط سیاسی و اقتصادی و توافق بر سر تجارت با ارز ملی، بانک مشترکی برای انجام معاملات و تجارت بین 2کشور تاسیس شود. وی با اشاره به مذاکره 3کشور ایران، ترکیه و روسیه در اجلاس اخیر تهران، پیشنهاد تاسیس بانک مشترک را حلقه تکمیل‌کننده روابط ایران و ترکیه دانست و گفت: در حاشیه این نشست رئیس‌کل بانک مرکزی ایران نیز بر انجام تجارت با ارز ملی و حذف دلار از مبادلات تجاری از سوی 3کشور تأکید کرد.

البته رضا کامی، رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه در گفت‌وگو با همشهری اظهار کرد: موضوع تاسیس بانک مشترک ایران و ترکیه، در گذشته هم مطرح شده بود و بخش خصوصی ترکیه آمادگی خود را اعلام کرده اما تاکنون رایزنی‌ها به نتیجه خاصی نرسیده است. او در عین حال ساختار دولتی اقتصاد ایران را یک مانع برای تاسیس بانک مشترک و مستقل برای مناسبات تجاری و اقتصادی بین تهران و آنکارا اعلام و تأکید کرد: طرف ترکیه‌ای کاملا آماده است؛ چراکه بخش خصوصی 100درصد اقتصاد این کشور را در اختیار دارد اما سلطه بخش دولتی و غیردولتی ایران بر اقتصاد کشور باعث شده رایزنی‌ها بین بخش خصوصی 2کشور پیشرفت نکند ولیکن با ادامه رایزنی‌ها پیش‌بینی می‌شود در آینده نزدیک این بانک ایجاد شود.

او با اشاره به اجرایی شدن پیمان دوجانبه پولی بین ایران و ترکیه اعلام کرد: هم‌اکنون بخش خصوصی ترکیه و ایران در قالب این پیمان مبادلات تجاری دارند اما شرط ادامه همکاری‌ها و ایجاد بانک مشترک بر مبنای پول ملی 2کشور، به تضمین نوسانات نرخ ارزی توسط بانک‌های مرکزی طرفین بستگی دارد. وی با بیان اینکه پس از اعمال تحریم‌های جدید آمریکا تاکنون مشکلی در نقل و انتقالات ارزی بین 2کشور ایجاد نشده، به افزایش حجم مبادلات تجاری تهران و آنکارا اشاره و تأکید کرد: البته مشکلات حاشیه‌ای هنوز وجود دارد و مبادلات تجاری بین 2کشور خالی از اشکال نیست و بهبود روابط تجاری به اراده سیاسی طرفین بستگی دارد.