کنگره اجباری

محسن تولائی | روزنامه‌نگار

2 سال پس از ابلاغ قانون جدید نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی به وزارت کشور، حدود 20درصد احزاب خودشان را با این قانون وفق داده‌اند و مابقی در مهلت‌های تمدید قانون هم نتوانسته‌اند خودشان را تطبیق دهند. لغو پروانه فعالیت، تهدید پیش روی بسیاری از 250حزب ملی و استانی کشور است. قانون جدید با هدف تغییر مسیر کیفی‌سازی فعالیت احزاب به جای رشد قارچ‌گونه آنان اجرایی شد؛ در عمل عمده احزاب نه‌تنها قادر به برگزاری کنگره‌ها یا همان مجمع‌های عمومی جدید نیستند، بلکه از تدوین مرامنامه و اساسنامه قانونی خود بازمانده‌اند. حزب اتحاد ملت به دبیرکلی علی شکوری‌راد نخستین حلقه از گروه‌های سیاسی مشهور و شناسنامه‌دار بود که اسفندماه سال گذشته کنگره جدید خود را مطابق قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی برگزار و اساسنامه خود را در جریان این کنگره اصلاح کرد. اهمیت اجرای قانون باعث شد بسیاری از احزاب نیمه‌فعال کشور اقدام به برگزاری کنگره‌های خود کنند و بار دیگر با گرد هم آوردن اعضا اساسنامه و مرامنامه‌های خودشان را مورد بازنگری قرار دهند. در مسیر اجرای قانون جدید، حزب اعتماد ملی پس از 10سال اقدام به برگزاری مجمع عمومی در سال97 کرد. برخی اختلافات به‌وجود آمده میان اعضای این حزب باعث شد کنگره آنها 2بار برگزار شود.

حزب «مستقل و اعتدال ایران» نیز جزو نخستین احزاب اجراکننده قانون بود. آنها در 2کنگره پیاپی در سال96با حضور نماینده وزارت کشور و نماینده کمیسیون ماده10احزاب اساسنامه و مرامنامه خود را با قانون جدید احزاب تطبیق دادند و دفاتر نمایندگی خودشان را هم به 19استان رساندند. بررسی پرونده‌های ارسالی احزاب در کمیسیون زمان‌بر است و پروانه جدید حزب مستقل و اعتدال ایران آبان‌ماه امسال از سوی وزارت کشور صادر شد.  براساس قانون جدید، احزاب موظفنددر یک مقطع زمانی تعیین شده، نسبت به تشکیل مجمع عمومی برای تصویب مرامنامه و اساسنامه اقدام کنند. جذب 300عضو و ایجاد دفاتر در یک‌سوم استان‌های کشور خواسته وزارت کشور از آن هاست. قانون نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی آبان‌ماه سال95 با تأیید مجمع تشخیص مصلحت نظام جایگزین قانون قبلی آن در سال60 شد. براساس مفاد آن قرار بود احزاب خودشان را یک سال پس از لازم‌الاجرا شدن قانون با بندهای آن وفق دهند.

کنگره اعتدال توسعه‌ای‌ها

برگزاری کنگره‌های احزاب امر متداولی نیست. قانون فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی نیز مجمع‌های عمومی را مقید به زمانبندی خاصی نکرده است. بر همین اساس نیز جز معدود احزابی مانند موتلفه که سالانه کنگره برگزار می‌کنند، اعضای شورای مرکزی برخی احزاب دیگر گاه سابقه 10ساله دارند. از آخرین کنگره حزب اعتدال و توسعه به‌عنوان حزب متبوع و تیم نزدیکان رئیس جمهور 11سال می‌گذشت. آنان نیز مانند حزب اعتماد ملی دومین کنگره خودشان را در طول یک دهه برگزار کردند. حسن روحانی در سایت اعتدال و توسعه به‌عنوان رهبر سیاسی این جریان شناخته می‌شود. نزدیک‌ترین چهره‌ها به رئیس‌جمهور در انتخابات اخیر شورای مرکزی حزب نیز بار دیگر توانستند پیروز انتخابات شورای مرکزی اعتدال و توسعه شوند. در انتخابات دهم آبان‌ماه اساسنامه جدید این حزب منطبق با قانون جدید احزاب و دستورالعمل کمیسیون ماده10احزاب به تصویب مجمع عمومی رسید. محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه، محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور، مرتضی بانک دبیر شورای‌عالی مناطق آزاد، فاطمه هاشمی، علی جنتی وزیر فرهنگ دولت یازدهم و اکبر ترکان مشاور رئیس‌جمهور در امور نوسازی بافت‌های فرسوده منتخبان جدید کنگره دوم این حزب بودند. اعتدال و توسعه حزب سیاسی جریان حاکم بر دولت محسوب می‌شود و از نظر نقش‌آفرینی سیاسی با احزاب کارگزاران در دولت سازندگی و مشارکت در دوره اصلاحات مقایسه می‌شود. 

اواخر مهرماه کنگره حزب مجمع نیروهای خط امام با حضور هیأت رئیسه و هادی خامنه‌ای دبیرکل این حزب، رسول منتجب‌نیا و هادی غفاری برای انتخاب شورای مرکزی و با حضور نماینده وزارت کشور برگزار شد. سیزدهمین کنگره جامعه اسلامی مهندسین به دبیرکلی محمدرضا باهنر تیرماه امسال با سخنرانی رئیس مجلس برگزار شده بود. اساسنامه و مرامنامه این احزاب و گروه‌های سیاسی نیز در جریان کنگره‌های اخیرشان اصلاح شد و به تصویب رسید. حزب اراده ملت ایران به دبیرکلی احمد حکیمی‌پور نیز در مهرماه تشکیل کنگره داد. حزب موتلفه و کارگزاران سازندگی 2حزبی هستند که هنوز تکلیف اساسنامه جدید خودشان را در کنگره‌ها مشخص نکرده‌اند. موتلفه در آذرماه کنگره خود را برگزار می‌کند و کارگزاران سازندگی نیز وعده برگزاری کنگره خود را در آذرماه داده است. شاید این قانون جدید احزاب کشور را از محاق درآورد و آن‌ها را فعال‌تر کند ا ما  احزاب اصولگرا نسبت به قانون جدید کم توجه‌تر بوده‌اند.  در میان آن‌ها حتی به تعداد انگشتان یک دست هم هنوز کنگره خود را مطابق قانون جدید احزاب برگزار نکرده‌اند.