کارگران سرگردان

خدیجه ستارزاده|  البرز-خبرنگار:

به روال هر روز برای درآوردن لقمه‌ای نان در گوشه‌ای از یکی از بلوارهای اصلی شهر کرج دور هم جمع شده‌اند و با شنیدن صدای عبور هر خودرو سرهایشان به سمت آن می‌چرخد؛ گویی به انتظار و چشم دوختن عادت کرده‌اند. یکی بیل و کلنگش را به درخت تکیه داده و دیگری یک گونی که سر آن را با بند کفش بسته کنار خود روی زمین گذاشته است و دیگری غرق در افکار خود زیر لب چیزی زمزمه می‌کند.

هر بار که از این منطقه شهر عبور می‌کنم حداقل 7 یا 8 نفر از کارگران فصلی را می‌بینم که به انتظار ایستاده‌اند. البته ابتدای صبح تعدادشان به 20 نفر هم می‌رسد.
گاهی که یک خودرو برای بردن کارگری توقف می‌کند همه به سمت خودرو می‌دوند تا شاید بتوانند نظر کارفرما را برای بردن خود جلب کنند.


سایت بیمه بسته شده و کسی جوابگو نیست

بین آنها جوانی که حدود 30 سال دارد به دعوت من برای گفت‌وگو اشتیاق بیشتری نشان می‌دهد. دل پردردی دارد و می‌گوید: اگر واقعا حرف‌های ما را چاپ می‌کنید من صحبت می‌کنم. «ایوب حاتمی» می‌گوید: ساکن شهریار هستم اما بیش از 8 سال است در این منطقه کار می‌کنم. از کارهای ساختمانی تا باربری و نظافت ساختمان و ... را انجام می‌دهم.
حاتمی که متاهل است، می‌افزاید: در چند سال اخیر، شرایط زندگی برای ما کارگران روزمزد خیلی سخت شده است.

وی بیان می‌کند: حدود 3 سال است که ساخت‌وساز کمتر شده اما در فصل تابستان شرایط بهتر است و کار بیشتری پیدا می‌شود اما در فصل‌های سرد یک یا دو روز در هفته بیشتر کار گیرمان نمی‌آید.
حاتمی با بیان این‌که هیچ حمایتی از کارگران فصلی وجود ندارد، می‌گوید: بیش از 7 ماه است برای بیمه کارگری ثبت‌نام کرده‌ام اما سایت بیمه بسته شده است و مسئولان بیمه هیچ پاسخی هم نمی‌دهند.
حاتمی می‌گوید: بیشتر کسانی که اینجا برای کار جمع می‌شوند بیمه ندارند. با توجه به شرایط سخت و گاهی خطرناک که در کار ما وجود دارد، نداشتن بیمه معضل بزرگی برایمان است.
وی اضافه می‌کند: بیشتر ما مشکل مسکن داریم و حتی برای تامین کرایه رفت‌وآمد تا اینجا مشکل داریم. ماه‌هایی که کار نمی‌کنیم به سختی زندگی را می‌گذرانیم و همیشه شرمنده خانواده خود هستیم.


به‌کارگیری کارگران خارجی

جوان‌ترین فردی که بین آنها دیده می‌شود، می‌گوید: 16 سال دارم و تا کلاس ششم بیشتر درس نخوانده‌ام.
«مهرداد کرمی» می‌افزاید: حدود 4 سال است با پدرم از کنگاور در کرمانشاه برای کار به کرج آمده‌ایم. با وجود علاقه و موفقیتی که در درس داشتم، مجبور شدم مدرسه را رها کنم.
کرمی می‌گوید: در شهر خودمان کار نبود و زندگیمان نمی‌چرخید و ناچار به کار در کرج شدیم. هرچند که اینجا هم مثل قبل کار نیست.
این پسر جوان می‌گوید: بیشتر افراد کار را به کارگران افغان می‌دهند. کارگران روزمزد نرخ مشخصی دارند، اما چون افغان‌ها دستمزد کمتری می‌گیرند بیشتر کسانی که به اینجا مراجعه می‌کنند ترجیح می‌دهند آنها را به کار بگیرند.

کرمی اضافه می‌کند: خیلی دوست دارم ادامه تحصیل بدهم اما در حالی‌که حتی در پرداخت کرایه اتاق اجاره‌ای خود مانده‌ام و گاهی تا چند روز هیچ درآمدی ندارم، چنین امکانی برایم وجود ندارد.


گاهی کارفرما دستمزدمان را نمی‌دهد

«نورالدین کرمی» پدر مهرداد می‌گوید: بیشتر ما به دلیل کار سنگین کمردرد و زانودرد داریم و دیسک کمر در بین کارگران مشترک است، اما حتی برای درمان نمی‌توانیم اقدام کنیم.
کرمی می‌گوید: من اگر 5 میلیون تومان داشتم در شهر خودمان چند گوسفند می‌خریدم و همانجا زندگی می‌کردم و از خانواده‌ام دور نمی‌شدم.

وی با بیان این‌که برای گرفتن وام درخواست کرده است، می‌گوید: بدون ضامن وام نمی‌دهند و من هم کسی را نداشتم که ضامنم شود. شرایط دریافت وام برای من دشوار است. کرمی با بیان این‌که دستمزد کارگران روزانه 50 هزار تومان است، می‌گوید: کسانی که ما را برای کار می‌برند 20 یا 30 هزار تومان بیشتر نمی‌دهند و ما هم مجبوریم همان را قبول کنیم؛ چراکه اگر آن هم نباشد، هیچ درآمدی نداریم.
وی می‌افزاید: گاهی هم بعد از تمام شدن کار، کارفرما با زورگویی دستمزدمان را نمی‌دهد و مجبور می‌شویم با 110 تماس بگیریم.


کارگران هر روز بیشتر فراموش می‌شوند

یکی دیگر از افراد با بیان این‌که معمار ساختمان و دارای کارت ملی مهارت است، می‌گوید: من عضو اتحادیه کارگران ساختمانی هم هستم، اما هیچ فرقی بین من و بقیه وجود ندارد.
«اکبر یزدان‌فر» می‌افزاید: مشکل نبود کار است و مدت‌هاست که در ماه فقط 5 روز کار داریم و مابقی را بیکار و بدون درآمد هستیم.
یزدان‌فر می‌گوید: چطور می‌توانیم با درآمد این 5 روز بقیه ماه را بگذرانیم؟ در شرایطی که هر روز همه چیز گران و شرایط اقتصادی سخت‌تر می‌شود، کارگران هر روز بیشتر فراموش می‌شوند.


شرایط آزمون و گواهینامه صنعت ساختمان

مدیر روابط عمومی سازمان فنی و حرفه‌ای البرز می‌گوید: از کسانی که برای آزمون صنعت ساختمان ثبت‌نام می‌کنند در مرحله اول آزمون کتبی گرفته می‌شود و اگر قبول شوند، برای آزمون عملی معرفی می‌شوند. «مرتضی قاسمی» می‌افزاید: به کسانی که در هر دو مرحله قبول شوند، گواهینامه صنعت ساختمان داده و بعد از آن برای بیمه کارگری به سازمان تامین اجتماعی معرفی می‌شوند.

قاسمی با بیان این‌که برخی افراد سواد ندارند و تحصیلات آنها کمتر از پنجم ابتدایی است، می‌گوید: از این افراد فقط آزمون عملی گرفته می‌شود.
وی با بیان این‌که این آزمون حدود 7 بار در سال برگزار می‌شود، می‌گوید: با توجه به شرایط و سختی این شغل برای بانوان، فقط آقایان مجاز به شرکت در این آزمون هستند.


تامین اجتماعی پاسخ نداد

برای اطلاع از دلیل بسته بودن سایت بیمه کارگری و نیز چگونگی تعهدات سازمان تامین اجتماعی در قبال کارگران فصلی، با سازمان تامین اجتماعی تماس‌های مکرر گرفته شد اما متاسفانه پاسخی داده نشد.


حمایت از کارگران فصلی بیمه‌شده

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی البرز با بیان این‌که 46 کارگر ساختمانی بیمه‌شده در البرز وجود داردند، می‌افزاید: کارگران روزمزدی که بیمه هستند مانند دیگر بیمه‌شده‌ها از حمایت‌های دولت برخوردارند.
«اسماعیل خلیلی» می‌گوید: این افراد در صورت وجود مشکل و شکایت در مسائل کاری به اداره کار مراجعه می‌کنند و مراجع حل اختلاف به طور مستقل به شکایت آنها رسیدگی می‌کند.
خلیلی می‌افزاید: رسیدگی به مشکلات کارگران فصلی و روزمزد که بیمه ندارند به اداره کار ارتباطی ندارد و آنها مورد حمایت دولت نیز قرار نمی‌گیرند.