فروش ضمانت، تضمینی!

بهناز جلالی‌پور

این‌ روزها همه‌‌چیز را می‌توان از بازار خرید. شیر مرغ و جان آدمیزاد که دیگر قدیمی شده، بازار حالا اعتبار و ضمانت هم می‌فروشد؛ به‌ویژه اگر پای وام و بانک و هزار امضا برای چند میلیون و بلکه بیشتر وسط باشد. گذشت آن زمانی که وام‌گرفتن سخت بود. حالا اگر توانستید موافقت بانک را برای دریافت وام جلب کنید، نگران ضامن نباشید. با یک چرخ در آگهی‌ها، می‌توانید هزار ضامن با انواع مشاغل را پیدا کنید؛ همه هم کارمند و دارای نامه. فقط کافی است هزینه‌اش را بپردازید.

صدای مرد پشت تلفن خمار است و بی‌حوصله. موقعیت جغرافیایی بانکی که قرار است از آن وام بگیرم مهم است. میزان وام را نمی‌پرسد، فقط در ازای ضمانت، یک میلیون تومان می‌خواهد. پرداخت آن هم می‌ماند روزی که در بانک حاضر می‌شود. ضمانتش از نوع کارمندی است.

آگهی او تنها در مورد بانک مسکن و وام مربوط به آن است. ضمانت وام‌های دیگر را نمی‌پذیرد. اما نام شعبه‌ بانک مسکنی که قرار است از آن وام بگیرم، در فهرستی قرار دارد که پیش از آن برای کس دیگری ضمانت کرده. اما می‌گوید ایرادی ندارد، یکی دیگر از بچه‌ها را برای ضمانت می‌فرستم.

صاحب آگهی دوم، خوش‌ اخلاق‌تر است. البته می‌گوید امروز اینطور است. «املاکی جماعت این قدر صبح تا شب باید با این و آن چانه بزند که اخلاق برایش نمی‌ماند.»؛ این توصیفی است از خودش. حوزه فعالیت او، بانک مسکن است. در آگهی نوشته است تأمین ضامن با کسر از حقوق. مجموع هزینه‌اش هم 2 میلیون و 700هزار تومان است.

به گفته او «شما باید یک سفته بگذاری، 2 میلیون و 700هزار تومان هم بدهی که اگر فردا روز اقساط را نپرداختی، ضامن دستش به جایی بند باشد.» البته بعدتر می‌گوید که این سفته فقط برای ترساندن مشتری است؛ هر‌چند تأکید می‌کند که ضمانت اجرایی دارد و می‌توان آن را  به اجرا گذاشت.‌با بانک‌های دیگر و به‌طور خاص بانک‌های خصوصی کار نمی‌کند چون راه در‌رو زیاد دارد اما بانک مسکن به‌دلیل آنکه تا پایان اقساط ملک در رهن بانک است و سند در اختیار بانک، اطمینان‌خاطر بیشتری دارد.

او با شرکتی کار می‌کند که سهامی عام است. روی این عام‌بودن خیلی تأکید می‌کند و می‌گوید: اعتبار بیشتری نزد بانک دارد. برای هر‌کس که نیاز به ضامن داشته باشد، از آن شرکت نامه‌ای به نام یکی از کارمندان به‌عنوان ضامن می‌گیرد و با متقاضی راهی بانک می‌کند.

او می‌گوید: حدود 2 میلیون از این پول را به شرکت می‌دهد و هزار خرج دیگر هم دارد. عرفی که برای این کار تعیین کرده، 2میلیون و 700هزار تومان است. البته اگر سهامی عام باشد، ‌وگرنه سهامی خاص، ارزان‌تر است و حدود 2میلیون تا 2میلیون و 200هزار تومان است.

این تجارت و بازار جدید ظرف 7-6 سال گذشته ایجاد شده است. او می‌گوید: جمع  6-5 نفره‌ای هستند که معتبرترین نامه‌ها هم متعلق به‌خود اوست. عرف بازار را هم همین گروه برای خودشان تعیین کرده‌اند و آگهی می‌دهند که گاهی تا مبلغ 3‌میلیون تومان هم بالا می‌رود. بعضی از کسانی هم که آگهی می‌زنند، نامه‌هایشان را از او می‌گیرند.

او کارمند هم می‌پذیرد اما کمی با اکراه. اکراهش به‌دلیل خصوصی‌بودن شرکت است. ضامن‌هایی که از شرکت خصوصی نامه دارند، تنها می‌توانند در بانک‌هایی که با ایشان آشنا هستند، ضمانت کنند که این موضوع کمی حجم و تعداد کار را کم می‌کند. اگر قرار باشد با کارمندی کار کند، سابقه بیمه هم باید داشته باشد، اگر مستقیم کار کنند، بین یک میلیون و 500 تا یک میلیون و 700هزار تومان را به کارمند می‌دهد. اگر محدودیتی در تعداد ضمانت‌ها وجود نداشته باشد، کارمند حداقل در هفته 2 تا 3 بار می‌تواند ضامن متقاضیان شود. بعضی‌ها تا 100بار هم در سال ضامن می‌شوند. اما می‌گوید در ابتدای همکاری، تعداد کارهای کمتری می‌دهم.

هرچند از وام‌گیرنده سفته می‌گیرد اما می‌گوید که این کار بی‌دردسر هم نیست؛ «شماره تلفن وام‌گیرنده را حتما باید بگیری. هر وقت از بانک تماس گرفتند که مثلا قسط‌هایش را پرداخت نکرده، سریع برو دادسرا و شکایت تنظیم کن و بعدا هم بگو من خودم شاکی هستم. از آن طرف هم ممکن است از ‌بانک با شرکت تماس بگیرند و یا نامه کسر از حقوق بزنند، اگر شرکت آشنا باشد، می‌گوید این فرد دیگر اینجا کار نمی‌کند و از او خبر نداریم؛ پس از کسر از حقوق هم خبری نیست. فقط ممکن است مدتی حساب‌های بانکی‌ات مسدود شود. البته اگر بانک خیلی پیگیر باشد؛ وگرنه از زندان و هیچ مجازات دیگری خبری نیست، زیرا خانه در اختیار بانک است. فقط ممکن است دیگر نتوانی ضامن شوی و بدهکار بانکی شناخته شوی.»