اردبیل از توسعه اقتصادی معادن جا ماند

پوپک قاسمی| اردبیل- خبرنگار:

تمرکز اقتصاد استان اردبیل بیشتر بر محور کشاورزی است. این در حالی است که اردبیل دارای معادنی با ارزش افزوده بالاست، اما خام‌فروشی باعث خارج شدن گنجینه معدنی استان بدون ارزش افزوده شده است که با احیای این بخش، می‌توان شاهد تحول در اقتصاد استان بود.


اکتشافات محدود معادن 

رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت اردبیل سهم معدن در اقتصاد استان را تنها 2/0 درصد عنوان می‌کند و می‌گوید: این میزان حتی از میانگین کشوری یعنی 2 درصد نیز به مراتب کمتر است.

«سیدحامد عاملی» اظهار می‌کند: در بخش اکتشاف، معادن اردبیل وضعیت مطلوبی ندارند و تاکنون نیز اکتشاف بیشتر از معادنی که ملموس و شناخته‌شده بود، انجام شده است. عاملی با بیان این‌که در مجموع عملیات اکتشاف معادن کشور متجاوز از ۲۰ متر در عمق نیست، ادامه می‌دهد: این در حالی است که در برخی کشورها تا ۲۰۰ هزار متر عملیات اکتشافی انجام شده است. ضروری است با توسعه فعالیت‌های معدنی، سهم این بخش در اقتصاد استان افزایش یافته و به درصد قابل قبولی برسد.


مطالعه پهنه‌های امیدبخش

عاملی دستیابی به معادن مطلوب برای بخش معدن اردبیل را در سایه مطالعه 4 پهنه جدید معدنی در خلخال، اردبیل و مشگین‌شهر توصیف می‌کند و می‌گوید: اردبیل با دارا بودن معادن گوناگون در گروه معادن مصالح ساختمانی از وضعیت مناسبی در کشور برخوردار است. در زمینه معادن فلزی نیز با اتمام عملیات اکتشافی، چشم‌انداز خوبی در حوزه عناصر طلا، نقره، مولیبدن و مس در استان ایجاد خواهد شد. 
وی بیان می‌کند: این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی و معادن پر‌تعدادی که دارد، در صورت استخراج کانی و سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی از آن، می‌تواند باری از رشد اقتصادی استان را به دوش گیرد. رئیس سازمان صمت استان با تأکید بر این‌که بیشترین میزان معادن استان مواد معدنی غیرفلزی است، تأکید می‌کند: تسهیل فعالیت این گروه از معادن به‌جد مورد تأکید است.


بازاریابی برای محصولات معدنی

عاملی با اشاره به این‌که در صورت بازاریابی در کشورهای شمالی به‌ویژه آذربایجان می‌توان شاهد رونق در استخراج معادن استان بود، بیان می‌کند: رکود در بازار ساخت‌وساز و پروژه‌های عمرانی، کل معادن سنگ‌های تزئینی استان را با رکود مواجه کرده است. خروج از رکود و رونق گرفتن معادن سنگ تزئینی نیازمند فعالیت دوباره پروژه‌های ساختمانی، عمرانی یا توسعه صادرات است.

وی اظهار می‌کند: توجه نکردن به مسائلی از جمله رعایت استانداردهای جهانی، عرضه محصول در بازارهای هدف، بهره‌گیری از آخرین فناوری روز دنیا، ارائه خلاقیت در چگونگی روند برداشت و فراوری سنگ برای حضور در بازارهای هدف، نوآوری در فراوری، کاهش قیمت تمام‌شده محصول، جذب سرمایه‌گذار در معادن و... باعث شده روند صادرات سنگ تزئینی دارای وضعیت مناسبی نباشد. برطرف کردن مشکلات موجود می‌تواند کمک فراوانی به توسعه صادرات و به‌دست آوردن بازارهای هدف کند.  

بالا بودن ریسک سرمایه‌گذاری در معادن باعث شده است بانک‌های استان از ارائه تسهیلات به واحدهای معدنی سرباز بزنند. عاملی در این باره می‌گوید: محدود بودن امکانات و سرمایه صندوق بیمه معادن موجب شده است روند استخراج و فراوری کانی‌های معدنی در استان به‌ویژه معادن تراورتن با مشکلات فراوانی همراه باشد، به همین دلیل اولویت‌بندی واحدهای معدنی به همراه شناسایی مشکلات موجود در معادن می‌تواند کمک فراوانی به رونق معادن استان کند. 


تلاش برای فراوری محصولات معدنی

بعد از مشکلات بهره‌برداری، نبود واحدهای فراوری در اردبیل از مشکلات صنعت معدن استان محسوب می‌شود، چراکه نبود واحد فراوری سبب خام‌فروشی مواد معدنی در استان شده است. زمانی که صنایع متناسب با مواد معدنی وجود ندارد، مواد معدنی استان خام فروشی می‌شود. اگر این مواد معدنی برای فراوری به استان‌های دیگر مانند اصفهان با مسافت زیاد منتقل شوند، هزینه‌های حمل‌ونقل نیز به آن افزوده خواهد شد و این موضوع اجازه رقابت را از سرمایه‌گذار می‌گیرد. در همین زمینه استاندار اردبیل از فراوری محصولات معدنی اکتشاف‌شده در داخل استان خبر می‌دهد و می‌گوید: از 20 زون معدنی اولویت‌دار کشور 3 زون در محدوده جغرافیایی استان اردبیل واقع شده است. این 3 زون معدنی شامل زون قزل‌اوزن در جنوب استان، زون ارسباران در مشگین‌شهر و زون تالش معروف به باغرو در شرق اردبیل است که جزو 3 زون معدنی مهم کشور به شمار می‌روند.  

«اکبر بهنامجو» با اشاره به اهمیت این زون‌ها می‌افزاید: محصولات معدنی که در داخل استان اکتشاف می‌شود باید صنایع فراوری نیز متناسب با آن در استان ایجاد شده و منجر به اشتغال‌زایی شود. وی با اشاره به راه‌اندازی پنجره واحد بررسی مشکلات معدن‌کاران استان عنوان می‌کند: از این طریق روند سرمایه‌گذاری در بخش معدن تسهیل شده و مسیر برای ایجاد سرمایه‌گذاری در صنایع فراوری این کار روان می‌شود. بهنامجو تاکید می‌کند: برگزاری نمایشگاه‌های دائمی مصالح ساختمانی و ارائه این محصولات در داخل استان نیز به روند استفاده از محصولات معدنی در داخل استان کمک خواهد کرد.

***
همه اظهارات مسئولان در حالی به گوش می‌رسد که از چند سال گذشته تاکنون اخبار مختلفی مبنی بر تلاش برای مطالعه و اکتشاف شنیده می‌شود، اما تاکنون معادن سهم چشمگیری در اقتصاد استان با درآمد سرانه کمتر از میانگین کشور نداشته‌اند و اهالی استان منتظرند ظرفیت‌های معدنی اردبیل، رنگی بر سفره اهالی آن بیفزاید.


تحمیل هزینه‌ به سرمایه‌گذاران 

اردبیل با وجود رونق در 2 حوزه کشاورزی و گردشگری، از منابع معدنی قابل توجهی برخوردار است که مورد بهره‌برداری مناسب قرار نگرفته و این نعمت خدادادی در توسعه، اشتغال و اقتصاد استان تاثیر چندانی نداشته است. از سوی دیگر سرمایه‌گذاری کافی هم در این زمینه وجود نداشته است، زیرا در صورت بهره‌برداری معدنی، خام‌فروشی باعث خارج شدن گنجینه معدنی استان بدون ارزش افزوده شده و هزینه‌های قابل توجهی بر دوش سرمایه‌گذاران این حوزه تحمیل خواهد کرد. کارشناسان معتقدند با وجود ظرفیت‌های ویژه استان به دلیل نبود زمینه‌های مطالعات علمی و همچنین مشکلات مالی که برای سرمایه‌گذاری در این زمینه وجود دارد، سرمایه‌گذاران نیز بیشتر به سوی معادن شن و ماسه که سرمایه هنگفتی نیاز ندارد می‌روند و رغبت چندانی به صرف سرمایه و توان در دیگر 3 زون معدنی مهم کشور واقع در اردبیل ندارند.