امکانی برای بیشتر پنهان شدن

کورش ساسانی| روان‌درمانگر

گاهی آدم‌ها دوست ندارند با هویت موجودشان شناخته شوند؛ شاید این بهترین دلیل برای شناخت آن‌دسته افرادی است که بیشتر با فضای مجازی اخت شده‌اند و کمتر در اجتماع با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند. یکی از حُسن‌های دنیای مجازی این است که هویتی مجازی به افراد می‌بخشد؛ مثلا کسانی که در دنیای واقعی خجالتی هستند و در روابط اجتماعی سختی می‌کشند در دنیای مجازی می‌توانند انسان دیگری باشند و خجالت نکشند. این ویژگی شاید میان خیلی‌ها مشترک باشد که راحت‌تر از آنکه صحبت کنند پیام می‌نویسند. چنین فاصله‌گذاری‌ای‌ به آنها اجازه می‌دهد تا نقدهای فضای واقعی را کمتر بشنوند و راحت‌تر زندگی کنند. شاید بهترین مثال برای فضای مجازی، مثال چاقوی دولبه باشد. بستگی دارد که این چاقو چگونه استفاده شود. فضای مجازی به آدم‌ها کمک می‌کندتا با ترس‌های خود مواجه شوند و گاهی با ابراز خود در این فضا، چه وبلاگ‌نویسی و چه بروز و ظهورهای دیگر، دست به تجربه‌های تازه‌ای بزنند. در این فضا به افراد ثابت خواهد شد و به تجربه متوجه می‌شوند با خصوصیاتی که دارند، دیگرانی هستند که آنها را بپذیرند. این شرایط کمک می‌کند زندگی اجتماعی آنها نیز تقویت شود. اما همین تجربه در بعضی آدم‌ها اینگونه نیست چون قواعد دنیای مجازی متفاوت از قوانین دنیای واقعی است. همین عامل باعث می‌شود این افراد در همین قالب بمانند و تغییر نکنند و راهی به دنیای واقعی نداشته باشند.

فضای مجازی این قابلیت را دارد که هم در امور مثبت و هم در امور منفی از آن استفاده شود، چون امکان و اجازه بیشتری برای پنهان شدن به افراد می‌دهد.رفتارهای متفاوت‌تری نیز از آنها بروز و ظهور خواهد کرد. در دنیای واقعی امکان پنهان ماندن وجود ندارد،اما دنیای مجازی این امکان را ایجاد خواهد کرد، پس فضای امن‌تری خواهد بود. حال آنکه بعضی آدم‌ها از آن مثبت و بعضی منفی استفاده می‌کنند؛ مثل کامنت‌های توهین‌آمیز و فیلم‌های ممنوعه و... . در واقع این فضای مجازی با شمایلی که به‌خود گرفته، مستعد اتفاقاتی است که بسته به استفاده ما، چه مثبت و چه منفی، هویت می‌گیرد. اما آدم‌ها بسته به شخصیت و سلامتی روان از آن بهره‌ خواهند برد. دنیای مجازی گاه بستری برای تحقق رویاهایی است که در دنیای واقعی از آدم‌ها دریغ شده است. اما این زمانی درست‌تر عمل خواهد کرد که انسان‌ها مرزهای این فضا را بشناسند. زمانی که فرد مرزهای موجود را بشناسد، امکانات و محدودیت‌هایش را شناخته است. پس بیشترین دستاورد را از این فضا خواهد داشت. اما کسانی که به چنین شناختی دست نیافته‌اند یا با شکست روبه‌رو می‌شوند و یا به‌نوعی سرخوردگی می‌رسند. نباید از خاطر برد که فضای مجازی و زیستن در آن، قواعد و قوانین خاص خود را دارد.