آغاز به‌کار نخستین بازار نفت ایران

بعد از 2دهه تلاش سرانجام دیروز در یک رویداد مهم، 280هزار بشکه نفت خام به قیمت 74دلار و 85 سنت در بورس انرژی برای نخستین‌بار فروخته شد.
به گزارش همشهری، دیروز شرکت ملی نفت ایران همانطور که از قبل وعده داده بود، یک میلیون بشکه نفت را در بورس انرژی عرضه کرد.
این اتفاق بعد از آن افتاد که بارها عرضه نفت خام در بازار سرمایه به‌دلیل گران بودن عرضه‌های شرکت ملی نفت با شکست مواجه شده بود و حتی در طول 2دهه گذشته به‌دلیل مخالفت مدیران میانی وزارت نفت، عرضه نفت در برخی از مقاطع در بازار سرمایه به بن‌بست رسیده بود. در چنین شرایطی دیروز سرانجام عرضه نفت خام در بورس انرژی انجام و جمعاً 280هزار بشکه نفت فروخته شد.
علی نقوی، معاون پشتیبانی بورس انرژی ضمن تأیید این معامله به همشهری گفت: در مبادلات دیروز 8 محموله 35هزار بشکه‌ای نفت خام به قیمت هر بشکه 74دلار و 85 سنت جمعا معادل 280هزار بشکه در بورس انرژی را متقاضیان خریدند. او در مورد 720هزار بشکه باقی‌مانده گفت: شرکت ملی نفت یک میلیون بشکه نفت عرضه کرده بود که از این مقدار 720هزار بشکه باقی ماند و به این ‌ترتیب این مقدار تا 13آبان‌ماه در بورس انرژی عرضه خواهد شد. او اما در مورد هویت خریداران اظهارنظری نکرد و اعلام کرد: فاش کردن هویت خریداران مطابق آیین‌نامه‌های بازار سرمایه ممنوع است.
او در عین حال اشاره‌ای به اینکه آیا این خریداران داخلی بودند یا خارجی نکرد. با وجود این، به‌زعم تحلیلگران، تداوم رویه عرضه نفت در بورس انرژی در روز‌های آینده بستگی به تصمیم وزارت نفت دارد زیرا در گذشته هم چند سال پیش شرکت ملی نفت اقدام به عرضه نفت در بورس کالا کرده بود اما به‌دلیل تعیین قیمت‌های گران همینطور نبودن اراده جدی، عرضه نفت در بورس کالا با شکست مواجه شد. 
این بار هم تحلیلگران بر این باورند، چنانچه وزارت نفت و شرکت ملی نفت عزم و اراده جدی برای تداوم عرضه نفت نداشته باشند این امکان وجود دارد که بار دیگر عرضه نفت در بورس انرژی با شکست مواجه شود. در این‌باره حتی گمانه‌زنی‌هایی در مورد مخالفت وزیر نفت با تداوم عرضه نفت در بورس انرژی وجود دارد.

بخش خصوصی آماده است

سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی با اشاره به آمادگی برخی شرکت‌های خصوصی برای خرید نفت از بورس گفت: این شرکت‌ها برای فروش نفت مشتری پیدا کرده‌اند.  سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی گفت: برای کشور بسیار مهم است که قبل از شروع تحریم‌ها یک راهکار و بستری برای دور زدن تحریم‌های نفتی و جلوگیری از توقف صادرات نفت پیاده کنیم. او با اشاره به آمادگی بخش خصوصی برای خرید نفت گفت: برخی شرکت‌های خصوصی آمادگی دارند و برای فروش نفت مشتری پیدا کرده‌اند و بعضی‌‌ها 4ماه است در حال مذاکره با شرکت نفت هستند. او افزود: پنجشنبه جلسه‌‌ای برگزار شد و بعضی  اعتقاد داشتند می‌توانیم بخریم و حتی نمی‌‌خواهیم ریالی بدهیم. حسینی گفت: قطعاً جذابیت قیمت، می‌‌تواند خیلی‌ها را وسوسه و خیلی‌‌ها را تشویق کند که بیایند وارد بورس انرژی بشوند. 

 خریداران چه کسانی هستند

مدیرعامل شرکت کارگزاری خبرگان سهام کارگزار عرضه‌کننده محموله یک میلیون بشکه‌ای نفت خام گفت: مجموعه‌های اقتصادی مختلف و همچنین برخی شرکت‌های بازرگانی وابسته به بانک‌ها برای حضور در رقابت به دنبال دریافت کد معاملاتی بوده‌اند. محمد کفاش‌پنجه‌شاهی توضیح داد: براساس بررسی‌های صورت‌گرفته مجموعه اقتصادی حقوقی غیربورسی پیگیر دریافت کد معاملاتی برای حضور در این رقابت هستند. در عین حال برخی از شرکت‌های بازرگانی وابسته به بانک‌ها برای حضور در معامله امروز فعال شده‌اند.  او ادامه داد: با ایجاد جذابیت‌های بیشتر و تداوم عرضه‌های بیشتری از نفت خام می‌توان از توان بخش خصوصی به‌ویژه ایرانی‌های خارج از کشور که دارای ارتباطات شبکه‌ای مویرگی در داخل و خارج از کشور هستند، استفاده کرد. این دسته از سرمایه‌گذاران می‌توانند با توجه به تنگ‌تر شدن حلقه تحریم‌ها به فروش نفت خام کمک کنند.

 جزئیات فروش نفت خام در بورس انرژی

نحوه فروش نفت در بورس انرژی 20درصد ریالی و 80درصد ارزی است. تسویه بخش ریالی (براساس نرخ تسعیر) به‌صورت نقدی پیش از تحویل محموله و تسویه بخش ارزی به‌صورت اعتباری، با ارائه ضمانت‌نامه بانکی تعهد پرداخت ریالی معتبر از بانک‌های مورد قبول شرکت ملی نفت ایران، پس از تحویل محموله انجام می‌شود. خریدار باید بخش ارزی را در مدت زمان مشخص شده بعد از بارگیری، به‌ترتیب مورد تأیید شرکت ملی نفت که در اطلاعیه عرضه اعلام خواهد شد، واریز و تسویه کند. تحویل نفت‌خام به خریداران در محموله‌های حداقل 5 هزار تنی (معادل 35هزار بشکه استاندارد) قابل انجام است و البته، خریداران می‌توانند با تجمیع قراردادهای خرید، نسبت به خرید محموله‌های بزرگ‌تر اقدام کنند. خریداران براساس قیمت پایه اعلامی شرکت ملی نفت ایران که طبق قیمت‌های معاملاتی امور بین‌الملل این شرکت خواهد بود، روی قیمت نفت‌خام رقابت می‌کنند. 2‌ ماه پس از معامله، محموله، تحویل و بارگیری می‌شود و پس از آن 50 روز فرصت دارند تا ارز حاصل از صادرات را به‌ حساب شرکت ملی نفت برگردانند و با این کار ضمانت‌نامه‌های آنها آزاد می‌شود.