تلفیق سنت و مدرنیته

محمدتقی حاجی‌موسی

خیلی قبل‌تر‌ها، کلا اثری از رادیوپخش در خودروها نبود و بعد هم این رادیو بود که یکه‌تاز پخش آوا و نوا در خودرو به‌حساب می‌آمد. رفته‌رفته اما نوارکاست‌ها ‌وارد دستگاه پخش خودروها شدند و داشبورد تاکسی‌ها که اغلب پیکان بودند، پر شد از این کاست‌ها که رویشان از شاد ایرانی گرفته تا گلچین خارجی نوشته می‌شد. حالا اما دیگر خبری از نوارکاست و رادیوپخش‌های دوکیلوگرمی نیست و همه‌‌چیز در فلش مموری و حافظه رم گوشی خلاصه می‌شود؛اتفاقی که باعث شده راننده‌ها بتوانند دریایی از موسیقی را همراه خود داشته باشند و هر لحظه اراده کنند یکی را پلی کنند. هرکس اما سلیقه خاص خودش را دارد.

دسته اول، بی‌حوصله‌ها

بیشتر رانندگان سن‌بالا و بازنشسته‌ها در این دسته قرار می‌گیرند. این عزیزان خیلی اعصاب سر و صدا ندارند و ترجیح می‌دهند توی تاکسی فقط خودشان حرف بزنند و بقیه گوش کنند. حتی صدای زنگ موبایل مسافران هم روی اعصاب آنهاست. گوش دادن به رادیو پیام و اطلاع از وضعیت ترافیکی و گاهی گوش‌دادن به آهنگ‌های پخش‌شده از رادیو اوج بهره‌گیری این دوستان از هنر موسیقی است.

دسته دوم، باستانی‌کارها

این دسته با سنتی‌بازان یک تفاوت اساسی دارند و آن هم اینکه کاری به سبک موسیقی ندارند و فقط برایشان مهم است که خاطرات دورشان زنده شود. موسیقی‌های این گروه معمولا از دهه 30 تا اواخر 50 را شامل می‌شود و بعضا با موسیقی‌هایی ارتباط می‌گیرند که جز صدای قیژقیژ چیز دیگری نیست. از منظر این‌دسته، موسیقی خوب جایی در دهه 50 به‌همراه بنان و قوامی و البته گلپا دفن شده است. توضیح ضروری اینکه بعضی از رانندگان جوان هم به این مانیفست پایبند هستند.

دسته سوم، سنتی بازها

« موسیقی فقط سنتی! پاپ و راک و رپ و... سوسول‌بازی است.»؛ این اعتقاد سنتی‌بازهاست و حاضرند سر این موضوع با هر کسی بحث کنند. پلی‌لیست این دسته پر است از آثار افتخاری، شجریان، سراج، ناظری و خیلی‌های دیگر. دیده شده حتی بعضی از تاکسیران‌های گرامی همراه با تصنیف‌های این استادان هم می‌خوانند تا تسلط خویش بر دستگاه‌های موسیقی را نشان بقیه دهند. سالار عقیلی، علیرضا قربانی و دیگر سنتی‌کاران دوره جدید هنوز نتوانسته‌اند دل تاکسیران‌ها را ببرند.

دسته چهارم، پاپی‌ها

عاشقان دوپس دوپس؛ دوستداران حامد همایون، بهنام بانی، حمید هیراد، ماکان‌بند و خیلی‌های دیگر. این گروه معتقدند موسیقی سنتی خواب‌آور است و پاپ است که باعث هیجان و حال خوب می‌شود. البته در این دسته 2فرقه وجود دارند؛ غمگین پرورها و شادمحورها؛ دسته اول فقط پاپ‌های اندوهگین دوست دارند و وقتی توی تاکسی‌شان بنشینید انگار به ماتمکده وارد شده‌اید. تاکسیران محترم معمولا خودش را در نقش پسر بی‌پول بامعرفتی می‌بیند که یار او را گذاشته و رفته و حالا خواننده محترم در حال وصف حال اوست. از طرف دیگر دسته دوم اعتقاد دارند دنیا و مافیها کلا بر هیچ است و باید دم را غنیمت شمرد و خوش بود. این جماعت خوشحال معمولا در شرایطی رانندگی می‌کنند که ریموت در دستشان است و دائم قطعات را عوض می‌کنند و دنبال شادی بیشتر هستند.

دسته پنجم، خارجی‌بازها

کم نیستند راننده‌های تاکسی جوانی که در خودرویشان موسیقی خارجی گوش می‌دهند؛ از بی‌کلام گرفته تا باکلام که نشان از ارتباط عمیق فرهنگ‌ها می‌دهد. خود این دسته را می‌شود به چندین زیرگروه دیگر تقسیم‌بندی کرد که در این مقال نمی‌گنجد.

دسته ششم، مدرن‌ها

راک، رپ، جاز و چندین و چند سبک موسیقی دیگر، فراوانی‌شان نسبت به سایر سبک‌ها در تاکسی‌ها کمتر است اما در موارد معدودی دیده شده که راننده‌تاکسی گرامی درحالی‌که از زمین و زمان شاکی بوده به یک رپ بی‌اعصاب هم گوش می‌داده و اینچنین خود را خالی می‌کرده. شاید در سال‌های آینده این سبک‌ها جای بیشتری بین تاکسیرانان باز کنند. کسی چه می‌داند؟