محمد صادق خسروی علیا | خبرنگار:
بیش از یک هفته از فیلترشدن تلگرام می‌گذرد؛ ناآرامی‌های اخیر تنها دلیل ناکامی و فیلترینگ این پیام‌رسان پرکاربر با بیش از 30میلیون مخاطب در ایران در چند روز گذشته بوده است و همچنان هم مسدود ماندن آن ادامه دارد. شبکه اجتماعی اینستاگرام نیز از این بابت با دستور نهادهای امنیتی در کنار تلگرام فیلتر شد، اما چند روز بعد در ۱۴ دی‌ماه رفع فیلتر شد، اتفاقی که امیدهای بسیاری را برای رفع فیلتر تلگرام هم زنده کرد ولی در عمل تحولی رخ نداد.البته روز گذشته شنیده‌هایی در شبکه‌های مجازی دست به دست شد که نشان از آن داشت، قرار است رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای امنیت ملی دستور رفع فیلتر تلگرام را صادر کند، خبری که هیچ خبر رسمی درباره آن منتشر نشده است.
در روزهای آغازین مسدود شدن شبکه‌های اجتماعی وزیر ارتباطات اعلام کرد: «قطع شبکه‌های اجتماعی موقتی است». آذری جهرمی همچنین چند روز پیش در توییت خود از کسب‌وکارها و کسانی که با ایجاد محدودیت در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی متضرر شده‌اند، عذرخواهی و دوباره تأکید کرد این شرایط موقتی است. حالا با طولانی شدن فیلترینگ تلگرام، نقل قول‌های بسیاری راجع به عاقبت پیام‌رسان تلگرام در ایران مطرح است. برخی از نمایندگان مجلس با توجه به آرام شدن جو حاکم در کشور معتقدند باید به فیلترینگ تلگرام خاتمه داد. اما از طرفی برخی نمایندگان برای رفع فیلتر شدن، شرط و شروط تعیین می‌کنند. رمضانعلی سبحانی فرد عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه نیز عنوان کرده: فیلتر تلگرام توسط شورای‌عالی امنیت ملی انجام شده و رفع فیلترینگ آن باید بر مبنای تصمیمات این شورا، مورد بررسی قرار گیرد. البته با همه اینها وزیر ارتباطات همچنان نسبت به بازگشت و ادامه حیات این پیام‌رسان پرطرفدار در کشور ابراز امیدواری می‌کند. در واقع می‌توان گفت برای چاره‌جویی در مورد اینکه با تلگرام چه باید کرد هم‌اکنون مثلثی در کشور شکل گرفته که اضلاع آن را موافقان به ادامه فیلترینگ، حامیان رفع فیلتر تلگرام و همچنین موافقان رفع فیلتر منتها با شرط اجرای چند تعهد، تشکیل می‌دهند.
وزیر ارتباطات به تازگی در اینستاگرام درباره محدودیت‌های اخیر در فضای مجازی با تأکید بر اینکه تصمیم نداشته در موضوعی که وزارت ارتباطات در آن تصمیم، نقشی ندارد اظهارنظری کند، نوشت: به ناچار کلامی چند در این‌باره خواهم نوشت. در کشور اعتراضی شکل گرفت، اعتراض با موج‌سواری عده‌ای تبدیل به اغتشاش شد؛ در این اغتشاشات مردمی متضرر و اماکنی آسیب دیدند و متأسفانه خانواده‌هایی نیز داغدار شدند.
آذری‌جهرمی با اشاره به اینکه مرجع مسدودسازی تلگرام و اینستاگرام وزارت ارتباطات نبوده در ادامه نوشت: شورای امنیت کشور که وزارت ارتباطات در آن عضو نیست، برای ایجاد آرامش تصمیم گرفت در کنار سایر اقدامات تأمینی و انتظامی، محدودیت‌های موقتی را بر فضای مجازی اعمال کند. وی افزود: طبیعی است که این اقدامات نارضایتی‌هایی را ایجاد کند، اما گیرندگان این تصمیم طبیعتا بین مزایا و معایب این تصمیم وزن‌سنجی کرده‌اند. عده‌ای دیگر اما اکنون به جای پرداختن به ریشه اعتراضات، اغتشاشات و حل آنها تلاش برای انداختن همه تقصیرها به گردن فضای مجازی و بازخوانی اشکالات توسعه فضای مجازی در کشور که بعضا وارد هم هست، کرده‌اند. پیش‌تر محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در توییت خود نوشت: «شایعه‌هایی که درباره قطع دائمی شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود، صحت ندارد و به‌نظر می‌رسد هدف آنها ایجاد نارضایتی‌های اجتماعی و بدبینی عمومی است.»
در این بین سخنگوی هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی روز گذشته با بیان اینکه مجلس موافق فیلتر کردن تلگرام نیست، در عین حال گفت که تلگرام برای رفع فیلتر در ایران باید تعهد بدهد که به اطلاع‌رسانی تروریسم‌گونه خاتمه دهد. بهروز نعمتی به خانه ملت گفت: در چند روز گذشته با فیلتر شدن تلگرام مشکلاتی برای عده‌ای به‌خصوص در فضای کسب و کار و اطلاع‌رسانی به‌وجود آمده و تلاش دولت این است که سیستم جایگزینی برای آن پیدا کند. اما اگر قرار باشد این نرم‌افزار پیام‌رسان با همین شرایط فعالیتش را ادامه بدهد مشکل‌ساز خواهد شد. وی اضافه کرد: مردم از آنچه در روزهای اخیر در تلگرام اتفاق افتاد گله‌مند هستند.
ما شاهد آتش زدن اموال عمومی، اغتشاش و آسیب‌زدن به اموال عمومی بودیم که در بسیاری از موارد این اقدامات نتیجه حمایت تلگرام از تروریسم بود.نعمتی ادامه داد: تلگرام باید به‌عنوان ابزاری که خدمات‌رسانی می‌کند برخی مسائل جانبی را مورد توجه قرار دهد و آنها را مدیریت کند به‌خصوص اینکه تلگرام نباید از تروریسم حمایت کند. اما اگر این حمایت ادامه داشته باشد نرم‌افزارهای پیام‌رسان دیگری می‌تواند جایگزین تلگرام شود. سخنگوی هیأت رئیسه مجلس خاطرنشان کرد: دولت و خصوصا وزارت ارتباطات باید به این سمت بروند که اگر قرار است فعالیت تلگرام در ایران تداوم داشته باشد متعهد شود امنیت کشور را مورد توجه قرار دهد و جلوی حمایت از تروریسم را بگیرد در غیراین صورت مجلس با قوت وارد عمل خواهد شد و با تداوم فعالیت تلگرام موافقت نخواهد کرد.وی تصریح کرد: تلگرام برای ادامه فعالیت در ایران باید به‌گونه‌ای رفتار کند که منافع کشور تأمین شود و به اطلاع‌رسانی تروریسم‌گونه خاتمه دهد.
علاوه براینها رمضانعلی سبحانی فرد، عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه و رئیس کمیته ارتباطات و فناوری اطلاعات کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه تصمیم‌گیری درباره فیلترینگ توسط دستگاه‌های تصمیم‌گیر بالاتر، ازجمله شورای‌عالی امنیت ملی انجام شد، افزود: برای رفع فیلترینگ باید دید که تصمیمات شورای‌عالی امنیت ملی چه بوده است و مبتنی بر تصمیمات، اگر زمینه فراهم باشد رفع فیلتر تلگرام مورد بررسی قرار می‌گیرد و در این زمینه تصمیم‌گیری شود.عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه، تصریح کرد: دستگاه‌های مختلف همانند شورای‌عالی فضای مجازی و شورای‌عالی امنیت ملی در شرایطی که مسائل این چنینی رخ دهد می‌توانند درباره فیلترینگ تصمیم بگیرند.
همچنین یک عضو ناظر مجلس در کمیته تعیین مصادیق محتوای مجرمانه با بیان اینکه دولت و مجموعه نظام به‌دنبال فیلترینگ کامل تلگرام نیستند، گفت که با توجه به‌وجود مشاغل در فضای مجازی به‌خصوص تلگرام و کسب درآمد باید در ادامه فیلترینگ تلگرام منافع تمامی مردم حفظ شود به همین دلیل به‌دلیل آرام شدن فضای کشور مخالف ادامه فیلترینگ هستم.محمد کاظمی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به فیلترینگ تلگرام، گفت: بعد از حرکات و تجمعات اخیر و هدایت و سازماندهی آن از سوی برخی کانال‌های ضد‌انقلاب در فضای مجازی، بسته شدن تلگرام امری طبیعی در آن شرایط به‌حساب می‌آمد اما با آرام شدن فضای کشور طبیعتا باید فیلترینگ تلگرام برداشته شود.
البته این موضوعات در شرایطی مطرح می‌شود که سردار محمد علی آسودی، مشاور نماینده ولی فقیه در سپاه با اشاره به اینکه مردم در نمازجمعه خواهان فیلترینگ تلگرام بودند به خبرگزاری میزان گفت: در نماز‌های جمعه روز ۱۵ دی در سراسر کشور مردم تقاضا داشتند که روند فیلترینگ تلگرام (مدیریت بر صفحات حامی تروریسم و خشونت در تلگرام) باید ادامه پیدا کند.
چالش‌های بزرگ‌تر
عبدالصمد خرم آبادی، دبیر کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه در کانال شخصی خود در پیام‌رسان سروش نوشت:دستور مسدودسازی تمام کانال‌های تلگرامی که در چند روز اخیر دعوت به خشونت، ترور و اغتشاش می‌کردند از مدت‌ها قبل توسط مراجع قضایی صادر و به وزیر وقت ارتباطات ابلاغ شده بود ولی متأسفانه اقدام مؤثری انجام نشد.اوایل سال ۱۳۹۶ بارها اعلام کردم حدود ۸ هزارکانال در تلگرام علیه امنیت کشور و مقدسات در حال فعالیت بوده و مشغول سازماندهی هستند. متأسفانه هم وزیر سابق و هم وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در مقابل اجرای دستورات مقاومت کردند.استنکاف وزارت ارتباطات از اجرای دستورات کتبا به رئیس محترم مرکز ملی فضای مجازی ابلاغ شد اما اقدام مؤثری به‌عمل نیامد.کسانی که فضای مجازی کشور را بدون هیچ‌گونه کنترلی در اختیار دشمنان و آشوبگران قرار داده‌اند باید پاسخگوی اعمال خود باشند. متأسفانه برخی عمدا یا سهوا از قبل به هنجارشکنان اطمینان دادند که دستی برای جلوگیری از اقدامات هنجارشکنانه و غیرقانونی آنها روی دکمه فیلترینگ نخواهد رفت.
