بار ناوگان اتوبوسرانی بر دوش مردم

علی نوری| قم- خبرنگار:


منگرانی از توقف فعالیت 300 دستگاه اتوبوس شهری قم هم‌ترین دغدغه این روزهای اعضای شورای اسلامی و شهرداری قم است. مدیریت شهری در تکاپو برای خرید اتوبوس‌های جدید با بی‌پولی و زیاده‌خواهی فروشندگان اتوبوس‌ها مواجه است. از سوی دیگر رانندگان بخش خصوصی این ناوگان که تعدادشان 300 نفر است از افزایش هزینه‌های نگهداری اتوبوس و به‌صرفه‌نبودن فعالیت در این عرصه نالان هستند. این شرایط سبب شد مدیریت شهری دست به اصلاح یکی از مصوبه‌های شورای اسلامی شهر بزند. 

شهرداری درخواست داد اجازه انتشار اوراق مشارکت برای قطار شهری که خرداد امسال با رقم 700 میلیون تومان تصویب شده برای مترو و ناوگان اتوبوسرانی هزینه شود. 
مطرح شدن این درخواست در جلسه علنی شورای اسلامی شهر بهانه‌ای شد تا مشکلات ناوگان اتوبوسرانی و کاهش استقبال مردم از این ناوگان بازگو شود. 


حرکت ناوگان اتوبوسرانی رو به بحران

نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر قم با بیان این‌که وضع اتوبوسرانی در قم رو به بحران می‌رود، اظهار کرد: سهم حمل‌و‌نقل عمومی در بخش اتوبوس کاهش یافته که این مسأله دلایل مختلفی دارد که یکی از آن‌ها کاهش کیفیت فعالیت اتوبوس‌هاست.  «حسن بختیاری» تأکید کرد: در ماه‌های اخیر هزینه‌ها افزایش یافته و تعمیر و نگهداری اتوبوس‌ها به‌ویژه در بخش خصوصی شرایط نامطلوبی را طی می‌کند و شاید شاهد توقف فعالیت اتوبوس‌ها باشیم، چون نمی‌توانند هزینه‌ها را تأمین
کنند. 
به گفته نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر قم، درآمد اتوبوسرانی در شهر کاهش یافته و نسبت نابرابری در هزینه و درآمد ایجاد شده است. وی افزود: بر اساس قانون حمل‌و‌نقل عمومی، قرار بود یک‌سوم هزینه‌های حمل مسافر توسط مردم، یک‌سوم توسط شهرداری و یک‌سوم توسط دولت پرداخت شود. دولت در چند سال اخیر کمک نکرده و حتی یارانه حمل‌و‌نقل پرداخت نمی‌شود اما به نظر می‌رسد شهرداری قم هم آن گونه که باید در این زمینه کمک نمی‌کند و تأمین هزینه‌های حمل‌و‌نقل به عهده مردم است، در نتیجه شاهد کاهش کیفیت خدمات هستیم. 

بختیاری با بیان این‌که زنگ خطر توقف فعالیت اتوبوس‌ها به صدا درآمده است، تأکید کرد: اگر شرایط به همین صورت پیش برود توقف فعالیت اتوبوس‌ها دور از انتظار نیست. باید کمک کنیم بخش خصوصی تقویت شود. 
نایب‌رئیس شورای اسلامی شهر قم اظهار کرد: با وضع بودجه شهرداری قم نمی‌توان 250 تا 300 دستگاه اتوبوس تهیه کرد. اگر به مشکلات بخش خصوصی رسیدگی شود و اتوبوس‌های این بخش را در چرخه حمل‌و‌نقل نگه داریم، بار شهرداری سنگین نمی‌شود. 


دولت حمایت کند

حجت‌الاسلام «سیدمحمد آتش‌زر»، یکی دیگر از اعضای شورای اسلامی شهر، با اشاره به نحوه خرید اتوبوس از وزارت کشور در شوراهای قبلی، معتقد است دولت در زمینه حمایت از ناوگان اتوبوسرانی به وظیفه خودش عمل نمی‌کند. 
وی افزود: در شوراهای قبلی از وزارت کشور اتوبوس خریداری می‌کردیم که 5/17 درصد را شهرداری به صورت اقساطی و بقیه را وزارت کشور پرداخت می‌کرد. پرداخت اقساط سهم شهرداری حدود 10 سال طول می‌کشید. علاوه بر آن یارانه و لاستیک می‌دادند. ولی اکنون به دلیل افزایش هزینه‌ها نگهداری اتوبوس‌ها بسیار سخت شده است.
 
وی اظهار کرد: با مشکلات اقتصادی که وجود دارد برای مردم به‌ویژه قشرهای کم‌درآمد صرفه اقتصادی ندارد که از وسایل نقلیه شخصی استفاده کنند. 
حجت‌الاسلام آتش‌زر در مورد واگذاری اتوبوس‌ها به بخش خصوصی گفت: حدود 90 درصد اتوبوس‌ها به بخش خصوصی واگذار شده که این مسأله در هیچ جای دنیا سابقه ندارد. بنابراین تعدادی از اتوبوس‌های جدید که خریده می‌شوند در مدیریت شهرداری باشند. 
وی ادامه داد: واگذاری اتوبوس‌ها به بخش خصوصی تجربه خوبی بود، ولی اکنون که برای اتوبوس‌ها لاستیک و یارانه در نظر گرفته نمی‌شود، گرایش به دربستی وجود دارد. 


نیاز به بررسی جامع

یکی دیگر از اعضای شورای اسلامی شهر فراتر از این گفت‌وگوها خواستار بررسی جامع از وضعیت حمل‌و‌نقل عمومی و میزان کارآیی و نیاز شهروندان شد. 
 «زین‌العابدین قراچورلو» تأکید کرد: باید بررسی شود چند درصد از حمل‌و‌نقل شهری را به اتوبوس، ریلی و خودروهای سبک اختصاص دهیم. اگر این درصدها رعایت نشود هزینه حمل‌و‌نقل افزایش می‌یابد. باید به این مسأله توجه داشت که چند درصد از اتوبوس‌ها باید به بخش خصوصی واگذار شود و چند درصد در اختیار مدیریت شهری باشد. 
به گفته این عضو شورای اسلامی شهر برخی کشورها الگوهایی را اجرا کرده‌اند که هزینه حمل‌و‌نقل عمومی کاهش یافته و مشارکت مردم بیشتر شده است. 

قراچورلو خواستار توجه به ظرفیت اشتغال‌زایی در توسعه حمل‌و‌نقل عمومی شد و افزود: خودرو سنگین با سرمایه اولیه‌ای که به شهرداری تحمیل می‌شود با یک راننده از بخش خصوصی کار می‌کند. آیا نمی‌شود خودروهای سبک را جایگزین خودروهای سنگین کرد؟ اگر خودروهای سبک را با شرایط خاص در سیستم تاکسیرانی قرار دهیم و راننده جذب کنیم روش خوبی نیست؟ در این موضوع بررسی جامع انجام شود چون فاصله کرایه اتوبوس و تاکسی کم است. کرایه اتوبوس بدون کارت 700 تومان و کرایه تاکسی هزار تومان است، در صورتی که آسایش و آرامش شهروندان برای استفاده از وسایل نقلیه سبک بیشتر است. بنابراین شهردار قم تیمی قرار دهد که در این زمینه بررسی جامع انجام دهد. 


خطر توقف فعالیت 300 دستگاه اتوبوس

نگرانی اصلی ناوگان اتوبوسرانی را شهردار قم بیان کرد.  «سیدمرتضی سقائیان‌نژاد» گفت: اگر به مشکلات ریز اتوبوسرانی توجه شود ممکن است از مسائل مهم‌تر غفلت شود. غفلت آن است که قرارداد 300 دستگاه اتوبوس که اکنون فعالیت دارند تا پایان امسال تمام می‌شود و این اتوبوس‌ها تا 5 ماه دیگر از سازمان اتوبوسرانی خارج می‌شوند که این بحران است. 
وی افزود: 6 سال است دولت هیچ اتوبوسی به شهرداری‌ها نداده است. در گذشته برای یارانه، لاستیک و روغن و... دو ردیف مالی وجود داشت که قطع شد. 

شهردار قم با بیان این‌که حجم بودجه‌هایی که شهرداری به اتوبوسرانی پرداخت کرده از میزان ریالی مصوبه‌های شورا در مورد ناوگان اتوبوسرانی بیشتر است، اظهار کرد: 5/82 درصد از هزینه خرید اتوبوس‌ها را دولت کمک می‌کرد. اتوبوسی که 350 میلیون تومان خریده می‌شد، قبل از افزایش ارز 800 میلیون تومان می‌فروختند. بعد از افزایش ارز صحبت از 2 میلیارد تومان می‌شود. از سال گذشته در شورای سازمان اتوبوسرانی اخطار دادم و گفتم دولت کمک کند یا راهش را برای ما باز 
کند. 
سقائیان‌نژاد تأکید کرد: اتوبوس موجود است ولی فروخته نمی‌شود تا اوضاع ارز مشخص شود. ما چون فرصت کافی نداریم، با یکی از شرکت‌ها که 23 دستگاه اتوبوس دارد رایزنی کردیم که پیش‌فاکتور این اتوبوس‌ها را صادر کند. 
وی افزود: خرید 120 دستگاه اتوبوس در برنامه شهرداری بود که 50 دستگاه خریده شده است. سال آینده به 250 تا 300 دستگاه اتوبوس نیاز داریم. برای تأمین اتوبوس‌ها با سرمایه‌گذاران چین و روسیه و شرکت‌های داخلی در حال رایزنی هستیم. 
شهردار قم با بیان این‌که همه بار ناوگان اتوبوسرانی به دوش مردم افتاده است، اظهار کرد: اگر حمل‌و‌نقل عمومی بخواهد توسعه یابد، باید طبق قانون مورد حمایت قرار گیریم. 


خرید اتوبوس از عوارض شهری

مدیرعامل سازمان اتوبوسرانی شهرداری قم با طرح این سؤال که چرا باید جور حمل‌و‌نقل عمومی را فقط شهرداری بکشد، از رسانه‌های جمعی خواست در این زمینه به مدیریت شهری کمک کنند تا سهم شهرداری از حمل‌و‌نقل عمومی دریافت شود. 
 «سعید امراللهی» گفت: شهرداری اتوبوس‌ها را از محل درآمد عوارض شهروندان می‌خرد. وی هزینه خرید هر دستگاه اتوبوس را یک میلیارد و 500 میلیون تومان اعلام کرد و افزود: برای نوسازی ناوگان اتوبوسرانی نیاز به 400 میلیارد تومان اعتبار است. با توجه به کاهش صدور پروانه و مشکلات اقتصادی شهرداری، اگر این مقدار اعتبار برای خرید اتوبوس‌ها هزینه شود نمی‌توانیم شهر را اداره کنیم.