کارت زرد به نظارت محتوایی یا به قانونمداری؟

آوا فوشریان/خبرنگار


چهارشنبه 18مهرماه بود که سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی برای پاسخ به سؤال‌ رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس در صحن علنی حاضر شد. سؤالی که از سوی نصرالله پژمانفر، نماینده مشهد درباره عدم‌نظارت محتوایی بر سامانه‌های پخش درخواستی ویدئو (VOD) مطرح شد در نهایت صالحی را با کارت زردی از صحن علنی مجلس به وزارتخانه فرستاد. نظارت محتوایی که پژمانفر، وزارت ارشاد را به کم‌کاری در آن متهم می‌کند، به‌طور واضح یعنی سانسور صحیح فیلم‌های خارجی. آنطور که او می‌گوید، فیلم‌های آمریکایی، فیلم‌های ترویج‌دهنده همجنس‌گرایی و فیلم‌هایی که باورهای مذهبی و فرهنگی را نشانه گرفته‌اند، بیشترین حجم محتوا را در این سامانه‌ها دارند و ذائقه میلیون‌ها کاربر ایرانی را تغییر داده‌اند.
اما این همه ماجرا نیست و اگر به سرویس‌های وی‌اُ دی ازجمله فیلم‌نت، فیلیمو، نماوا، لنز و... سر‌بزنیم، بیشتر از هر چیز فیلم‌ و سریال‌های ایرانی را می‌بینیم؛ همان فیلم‌ و سریال‌هایی که وی‌اُدی‌ها هیچ نقشی در مراحل نظارتی بر آنها ندارند و خیلی قبل‌تر، از چند فیلتر مانند شورای پروانه ساخت، شورای پروانه نمایش و... گذشته‌اند. می‌ماند محتواهای خارجی که بسیاری از آنها همزمان در شبکه‌های مختلف رسانه ملی هم به نمایش در‌می‌آیند و بنا به تشخیص کارشناسان، برای خانواده‌ها مناسب‌اند. پس مسئله اصلی کجاست که وزیر ارشاد از طرفی می‌گوید ما بر محتواها پیش از بارگذاری نظارت داریم و بعد از بارگذاری هم درصورت مشاهده تخلف، به سرویس‌ها تذکر می‌دهیم، اما از سوی دیگر نماینده مجلس می‌گوید در یکی از همین سرویس‌ها تا 100محتوای مروج همجنس‌گرایی دیده‌ است. آیا مشکل اصلی بر سر مصداق‌هاست یا توجه نکردن به تمام حقیقت، چنین انتقادهایی را به عملکرد وزارت ارشاد وارد می‌کند؟ این سؤالی است که روز گذشته «انجمن صنفی شرکت‌های نمایش‌دهنده ویدئوی آنلاین» طی بیانیه‌ای از چند زاویه به آن پاسخ داد و در پایان هم آرزو کرد که ‌ای‌کاش تمام نهادهای نظارتی برای جلوگیری از سوءاستفاده برخی افراد، به جای گوش سپردن به سخنان اشخاص، نظرات صنفی را مدنظر قرار دهند؛ بیانیه‌ای که از نادیده گرفتن فعالیت قانونی این سرویس‌ها و هزینه‌های زیادی که آنها برای حفظ حقوق صاحب اثر پرداخت می‌کنند گلایه کرده و به آمار و ارقامی اشاره می‌کند که نشان می‌دهد در دنیای مجازی 65درصد کاربرها فیلم‌ها و سریال‌ها را به‌صورت قاچاق، آن هم بدون مناسب‌سازی و از وب‌سایت‌های غیرقانونی مشاهده می‌کنند. در این بیانیه ضعف تولید فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی هم عامل دیگری برای استقبال از فیلم‌های خارجی برشمرده شده و وی‌اُ دی‌ها را از آنچه به‌عنوان بی‌بندوباری و ترویج فساد نام‌ برده‌ می‌شود، مبرا کرده است. به‌نظر می‌رسد در فضایی که اقبال عمومی به سمت استفاده از سرویس‌های وی‌اُدی رفته و خانواده‌ها هم تمایل بیشتری دارند تا فرزندان‌شان را در حال تماشای محتوای مناسب‌سازی‌شده ببینند، بهتر است فضای گفت‌وگو میان فعالان صنفی و مسئولان دلسوز فرهنگی بیشتر از قبل باز شود تا با کمک یکدیگر به پالایش و پیشرفت هر چه بیشتر فضای سالم فرهنگی کمک کرده‌ باشند.