نقش سلاح سرد در منازعات و مجازات آن

 به گفته یحیی کمالی‌پور، نایب‌رئیس کمیسیون قضایی موارد استفاده از این سلاح‌ها در جرائم مختلف، ضرورت جرم‌انگاری حمل سلاح سرد را رقم‌زد.  براساس آمار، 70درصد از نزاع‌ها در کشور به‌وسیله سلاح سرد انجام می‌شود؛«متأسفانه در قتل‌های غیرعمدی هم که مجرم در آن قصد و انگیزه قتل را ندارد عموما به‌دلیل استفاده از سلاح سرد، فرد کشته می‌شود، از این‌رو و به‌منظور جرم‌انگاری حمل سلاح سرد، تصویب کلیات این لایحه در کمیسیون قضایی انجام شد.» البته آماری از تعداد نزاع‌های رخ‌داده در کشور ارائه نشده اما به استناد آمارهای پزشکی قانونی کشور، روزانه ۱۶۰۰ پرونده نزاع منجر به جرح در این سازمان تشکیل می‌شود. این البته تنها مربوط به نزاع‌هایی است که بالا می‌گیرد و در نهایت پس از ارجاع به کلانتری‌ها، در پزشکی قانونی ثبت می‌شود. بر همین اساس حتی اگر بخواهیم یک ضرب و تقسیم ساده انجام بدهیم نتیجه این خواهد بود که هر یک ساعت نزدیک به 70شهروند با هم درگیر می‌شوند. همچنین از مجموع حدود 600هزار دعوای ایرانی‌ها در هر سال، تقریبا در 420هزار دعوا، از سلاح سرد استفاده می‌شود.

تعریف سلاح سرد و پرسش‌های مربوط به آن

تعریف سلاح سرد در «آیین‌نامه اجرایی قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز» آمده است. در این آیین‌نامه که سال 92 به تصویب هیأت وزیران رسیده است سلاح سرد «وسایل، آلات و ادواتی است که برخلاف اسلحه‌های گرم در اثر استفاده، صدا، شعله و حرارت ایجاد نمی‌کند و اصابت آنها به بدن منجر به ایجاد پارگی، خونریزی، ازکارافتادن موقت یا دائم اعضا و در نهایت آسیب جسمی و روحی یا فوت می‌شود» . البته قانون مجازات هم در این‌باره سکوت نکرده است و برابر آن «هر کس به‌وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه دیگر تظاهر یا قدرت‌نمایی کند یا آن را وسیله مزاحمت اشخاص یا اخاذی یا تهدید قرار دهد یا با کسی گلاویز شود درصورتی که از مصادیق محارب نباشد به حبس از 6‌ماه تا 2سال و تا 74ضربه شلاق محکوم خواهد شد و چنانچه محارب شناخته شود محکوم‌ به حد خواهد شد.»

در ماده 4 قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز ( همان قانونی که سلاح سرد را نیز تعریف کرده) آمده است: «وارد‌کردن هر نوع سلاح، مهمات، اقلام و مواد تحت کنترل به کشور، خارج‌کردن آنها از کشور، ساخت، مونتاژ، نگهداری، حمل، توزیع، تعمیر و هرگونه معامله آنها بدون مجوز مراجع ذی‌صلاح جرم است و مرتکب به مجازات مندرج در این قانون محکوم می‌شود». در ماده 6 ،مجازات چنین جرمی نیز معلوم شده است و به این ترتیب هر کس به‌طور غیرمجاز سلاح سرد را خریداری، نگهداری یا حمل کند یا با آن معامله دیگری انجام دهد، به حبس از 91 روز تا 6ماه یا جزای نقدی از 10میلیون تا 20میلیون ریال محکوم می‌شود. البته اگر موضوع جرم این ماده بیش از یک قبضه یا قطعات مؤثر از چند قبضه باشد مجازات مرتکب حسب مورد یک درجه تشدید می‌شود. در ماده واحده تبصره یک طرح الحاق 2تبصره به ماده 617 قانون مجازات اسلامی آمده است: «حمل ادواتی  مانند قمه، شمشیر، چاقوی ضامن‌دار، ساطور، غداره یا پنجه‌بوکس که صرفا به‌منظور درگیری فیزیکی و ضرب و جرح به‌کار برده می‌شود، جرم محسوب و مرتکب به حداقل مجازات مقرر در این ماده محکوم می‌گردد. واردات، تولید و عرضه سلاح‌های مذکور ممنوع است و مرتکب به جزای نقدی درجه ششم محکوم و حسب مورد، این سلاح‌ها به نفع دولت ضبط یا معدوم می‌شود.» همچنین «محاربه ‌عبارت از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها ست، به‌نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد و هرگاه کسی باانگیزه شخصی به‌سوی یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد و نیز کسی که به روی مردم سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود، محارب محسوب نمی‌شود.»

تفاوت مجازات سلاح سرد با سلاح گرم  ازجمله مسائلی است که تاکنون هم‌، محل بحث و افتراق نظرهایی بوده است. بحث محاربه و افساد فی‌الارض که در ماده 279 قانون مجازات اسلامی آمده بیان می‌کند که چنانچه فردی سلاح بکشد و موجب ناامنی شود میان سلاح سرد و گرم تفاوتی قائل نشده است. باید توجه داشت اینکه ماده می‌گوید روی مردم سلاح بکشد، «مردم» یک نفر نیستند، حتی اگر فرد عداوت شخصی با چند نفر داشته باشد و روی آنها سلاح بکشد قانون می‌گوید این محاربه نیست؛ محاربه جرم علیه امنیت است نه جرم علیه اشخاص. محاربه 4 مجازات دارد و دست قاضی برای انتخاب هر یک از آنها باز است. اعدام، 3 روز به صلیب‌کشیدن، قطع دست راست و پای چپ و تبعید، 4 مجازات محاربه هستند، بنابراین اینگونه نیست که محکم بگوییم جرم محاربه و افساد فی‌الارض فقط اعدام است.