جدایی پاکستان و آمریکا در آب‌های اقیانوس هند

محمد امین خرمی/خبرنگار

 همزمان با بالا گرفتن اختلافات میان اسلام‌آباد و واشنگتن، همکاری 5ساله نیروی دریایی پاکستان با آمریکایی‌ها در آب‌های اقیانوس هند در زمینه مبارزه با دزدی دریایی هم به پایان رسید.
مقام‌های دولتی پاکستان دیروز در گفت‌وگو با شبکه‌ تلویزیونی الجزیره اعلام کردند ارتش این کشور به حضور نیروهای ویژه پاکستانی در کارگروه مشترک مبارزه با دزدی دریایی موسوم به CTF-151پایان داده است. الجزیره به نقل از این مقام‌ها که نخواسته‌اند نام‌شان ذکر شود دلیل این تصمیم را عدم‌تامین سوخت 2ناو جنگی پاکستان از سوی نیروی دریایی آمریکا اعلام کرده‌ است. ناوهای طارق و ذوالفقار پاکستان در چارچوب فعالیت کارگروه CTF-151در کنار ناوهای جنگی از آمریکا، انگلیس، فرانسه، استرالیا، ژاپن، بحرین، عربستان و برخی کشورهای دیگر از سال 2013در عملیات گشتزنی و مقابله با دزدان دریایی در آب‌های غرب اقیانوس هند حضور داشته‌اند. این منطقه شامل آ‌ب‌های خلیج عدن، دریای سرخ، کانال سوئز، سواحل یمن، اتیوپی، سومالی، کنیا، تانزانیا و موزامبیک است که طی حدود یک دهه گذشته با چالش بزرگی به نام دزدی دریایی روبه‌رو بوده است.
نیروی دریایی پاکستان به‌دلیل تسلط بر منطقه طی سال‌های گذشته در کارگروه CTF-151نقش کلیدی داشته‌ و طی چندین دوره فرماندهی این کارگروه را به‌عهده داشته است. الجزیره به نقل از یکی از فرماندهان ارتش پاکستان خبر داد که ناو‌های جنگی پاکستان همچنان در آب‌های اقیانوس هند حضور خواهند داشت و به فعالیت در مبارزه با دزدان دریایی ادامه می‌دهند اما دیگر با آمریکا در این زمینه همکاری نخواهند کرد.

پاکستان؛ نزدیک به ایران و چین، دور از آمریکا

آمریکایی‌ها هنوز درباره جدایی نیروی دریایی پاکستان از کارگروه CTF-151اظهارنظری نکرده‌اند اما به‌نظر می‌رسد اختلاف کنونی با قطع کمک‌های نظامی آمریکا به پاکستان در ارتباط است. وزارت دفاع آمریکا ابتدا از 2‌ماه پیش روند آموزش نیروهای نظامی پاکستان را متوقف و سپس از‌ماه گذشته کمک مالی 300میلیون دلاری به ارتش این کشور را قطع کرد. عدم‌تامین سوخت ناوهای جنگی پاکستان نیز احتمالا به‌دلیل دستور وزارت دفاع آمریکا برای توقف حمایت‌های لجستیکی از ارتش پاکستان بوده است. دولت آمریکا تابستان سال گذشته به اسلام‌آباد هشدار داد اگر سیاستش در قبال افغانستان را تغییر ندهد، کمک‌های مالی خود به پاکستان را قطع خواهد کرد. دونالد ترامپ آن زمان با اعلام استراتژی جدید دولتش در قبال افغانستان، پاکستان را مسئول ادامه درگیری‌ها در افغانستان دانست و از دولت این کشور خواست حمایتش از گروه‌های تروریستی فعال در خاک افغانستان را پایان دهد؛ اتهامی که در نهایت به بالا گرفتن تنش میان دو طرف منتهی شد.
وقتی در پاکستان سخن از مسائل امنیتی به میان می‌آید، بلافاصله موضوعاتی چون فعالیت گروه‌های تروریستی در خاک این کشور و تنش با دو همسایه جنوبی و شمالی یعنی هند و افغانستان هم مطرح می‌شود. بخش عمده اختلافات پاکستان و هند از مسیر افغانستان می‌گذرد. هر دو کشور با هدف کنترل بر منطقه شبه‌قاره تلاش دارند جای‌پای خود را در افغانستان محکم‌ کنند. کابل ارتش پاکستان را متهم می‌کند که با طالبان در ارتباط است و در ناامنی‌های افغانستان دست دارد. این نگاه کابل، مورد قبول دولت جدید آمریکا هم قرار دارد. دونالد ترامپ از اسلام‌آباد خواسته ضمن تغییر رویکرد خود در افغانستان، طالبان را به پای میز مذاکره بکشاند. ترامپ سال گذشته پاکستان را تهدید و امسال تهدیدهای خود را عملی کرد.
دوری واشنگتن از اسلام‌آباد طی یک سال گذشته، به نزدیکی پاکستان با چین و ایران منجر شده است. چین طی سال‌های اخیر به شریک تجاری اول پاکستان تبدیل شده و چینی‌ها قرار است در قبال استفاده از بندر گوادر در حاشیه اقیانوس آرام بیش از 60میلیارد دلار در زیرساخت‌‌های پاکستان سرمایه‌گذاری کنند. از سوی دیگر، پاکستان به ترمیم روابط با ایران نیز تمایل نشان داده است. وزیر خارجه این کشور سال گذشته در واکنش به تهدیدهای آمریکا بلافاصله به چین، روسیه، ایران و ترکیه سفر کرد. تحلیلگران سفرهای او را با هدف یافتن جایگزینی برای آمریکا در معادلات امنیتی پاکستان دانستند. چند‌ماه بعد ژنرال قمر جاوید باجوا به ایران سفر کرد. طی 3دهه گذشته این برای نخستین بار بود که یک مقام نظامی پاکستانی در این سطح به تهران سفر می‌کرد.
این نخستین بار نیست که آمریکایی‌ها به پاکستان پشت می‌کنند و روابط دو جانبه با اسلام‌آباد را به پایین‌ترین سطح می‌رسانند. در دهه 1990، آمریکا در واکنش به توسعه برنامه تسلیحات هسته‌ای پاکستان روابط را با این کشور کاهش داد و حمایت‌های مالی‌اش را قطع کرد. بسیاری بعدا نتیجه گرفتند که کاهش روابط آمریکا با پاکستان در آن دوره اشتباهی بزرگ‌ بوده چرا که خاک پاکستان بلافاصله به محلی برای رشد گروه‌های تروریستی ازجمله طالبان و القاعده تبدیل شد.