فقط 30درصد نقاط سیل‌خیز کشور ایمن‌سازی‌ شده است

بروز سیلاب‌های ویرانگر یکی از پیامدهای تخریب محیط‌زیست است که گاه و بی‌گاه در نقاط مختلف کشور شاهد آن هستیم؛ نمونه آن همین سیل اخیر که در برخی مناطق کشور خسارات مالی به‌بار آورد. تغییر کاربری اراضی جنگلی و کشاورزی و نیز دخالت‌های غیرمسئولانه در طبیعت مهم‌ترین عامل بروز سیلاب‌هایی از این دست است. این در حالی است که طی سال‌های اخیر بارها و بارها کارشناسان با هشدار نسبت به پیامدهای تخریب محیط‌زیست به راهکارهایی اشاره کرده‌اند که باعث کاهش خسارات سیلاب و مهار آن شود. حالا در تازه‌ترین اظهارات، مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری اعلام کرده است اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری می‌تواند در پیشگیری از مدیریت سیلاب کارساز باشد. ابوالقاسم حسین‌پور در گفت‌وگو با ایسنا با بیان اینکه از ۴۵میلیون هکتار از حوضه‌های آبخیز کشور، ۱۱میلیون هکتار تحت پوشش عملیات آبخیزداری قرار گرفته است، گفت: طی سال‌های ۹۰ تا ۹۶، ۱۱۳۹مورد سیل در کشور اتفاق افتاده است. او با بیان اینکه کشور ما کشور خشک و نیمه‌خشکی است و دارای بارندگی‌های نامنظم و با شدت بالا در مدت‌زمان کوتاه است که منجر به وقوع سیلاب می‌شود، تصریح کرد: در سال‌های اخیر بر اثر تغییرات اقلیمی و عواملی چون تغییر کاربری اراضی شاهد تشدید سیلاب‌ها بوده‌ایم و به همین دلیل ضرورت پرداختن به مدیریت سیلاب و راهکارهای کاهش آن در کشور روزبه‌روز مهم‌تر می‌شود.
 
شناسایی ۴۵میلیون هکتار از حوضه‌های آبخیز کشور

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با تأکید بر اینکه آبخیزداری و آبخوان‌داری اقدامی پیشگیرانه در جهت مدیریت سیلاب در کشور است، گفت: یکی از وظایف اصلی سازمان جنگل‌ها مدیریت سیلاب است. تاکنون در مطالعات فاز شناختی و توجیهی ۴۵میلیون هکتار از حوضه‌های آبخیز کشور را تحت مطالعه آبخیزداری قرار داده‌ایم که از این ۴۵میلیون هکتار ۲۶میلیون هکتار را در فاز دوم مطالعات تفصیلی آبخیزداری به اتمام رسانده‌ایم. به‌گفته حسین‌پور، براساس منابع مالی که تاکنون به عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری اختصاص داده شده و با کمک مردم و خیران ۱۱میلیون هکتار از عرصه‌های حوضه‌های آبخیز کشور تحت پوشش عملیات آبخیزداری قرار گرفته ولی وسعت کشور، تغییرات اقلیمی و تشدید سیل و به‌دنبال آن خسارت‌های مالی و جانی می‌طلبد که با نگاهی ویژه سرمایه‌گذاری بیشتری در حوضه‌های آبخیز در جهت پیشگیری از سیل انجام دهیم.

وقوع بیش از ۱۰۰۰سیل طی 6سال

به گفته مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری، براساس آمار و اطلاعات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری طی سال‌های ۹۰ تا ۹۶، ۱۱۳۹مورد سیل در کشور اتفاق افتاده است، همچنین طی 6ماه نخست امسال ۱۰۶مورد سیل در ۱۶استان داشتیم. این سیل‌ها در استان‌های سمنان، اصفهان، گلستان، کهگیلویه و بویراحمد، یزد، قزوین، تهران، اردبیل، البرز، خراسان شمالی، کردستان، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی، همدان، هرمزگان و گیلان به وقوع پیوسته و بیشترین فراوانی سیل در ۶ماهه اخیر در استان‌های سمنان، اصفهان و گلستان بوده است. وی با بیان اینکه آمار سیل‌های دهه اخیر نشان می‌دهد که استان‌های گلستان، هرمزگان و خراسان جنوبی بیشترین میزان سیل را داشتند، تصریح کرد: شدت سیل یعنی بارش‌های بیش از ۱۰۰میلی‌متر در استان‌های شمالی کشور اتفاق افتاده که شامل گلستان، مازندران و گیلان می‌شود. شدت سیلاب در این استان‌ها در سال‌های اخیر بیشتر از سایر مناطق کشور بوده است. حسین‌پور با اشاره به اینکه متأسفانه این سیلاب‌ها سبب تلفات انسانی و آسیب به تاسیسات زیربنایی و اراضی کشاورزی شده است، گفت: در مناطقی که مشخصا در سطح پوشش عملیات آبخیزداری قرار گرفته‌اند، این خسارت‌ها به‌شدت کاهش پیدا کرده است. وی افزود: در اقلیم‌های مختلف کشور ایستگاه‌های آبخیزداری، داده‌های شاخص آبخیزداری ازجمله سیل را پایش و رصد می‌کنند. بررسی این ایستگاه‌ها نشان می‌دهد که آبخیزداری و آبخوان‌داری باعث کنترل حجم سیلاب شده و دبی اوج سیل را که در لحظه بیشترین خسارت را وارد می‌کند تا 7برابر کاهش داده است. وی با بیان اینکه زمان تمرکز سیل یکی از عواملی است که باعث ایجاد و تشدید سیل می‌شود، یادآور شد: گاهی به‌علت کمبود پوشش گیاهی، شیب زیاد اراضی و تغییر کاربری رواناب‌ها به سرعت جریان پیدا می‌کنند و این رواناب‌ها تجمیع و تبدیل به سیلاب می‌شوند. اما اقدامات آبخیزداری سبب می‌شود که زمان تمرکز یک آبراهه در یک مسیل افزایش یابد و سیلاب مدیریت شود و بیش از ۱۸دقیقه زمان تمرکز افزایش پیدا کند.



   2460 میلیارد ریال خسارت سیل‌های امسال

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها و مراتع با اشاره به اینکه منفعت عملیات آبخیزداری مستقیم برای خود مردم است و از خسارت‌ها مصون می‌مانند، گفت: امیدوارم روزبه‌روز با مشارکت گسترده مردم عملیات آبخیزداری و آبخوان‌داری در همه نقاط کشور انجام شود. به‌گفته ابوالقاسم حسین‌پور، سیل‌های 6ماهه نخست سال، ۲۴۶۰میلیارد ریال خسارت به تاسیسات زیربنایی، اراضی کشاورزی، عرصه‌های منابع طبیعی و حوضه‌های آبخیز وارد کرده است.


آبخیزداری و آبخوان‌داری؛ راهکار مقابله با سیلاب

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها و مراتع با اشاره به اینکه یکی از راهکارهای کاهش ریسک و خطرپذیری سیل در کشور طرح‌های آبخیز و آبخوان‌داری است، گفت: طرح‌های آبخیزداری از بالادست حوضه‌های آبخیز که عرصه ایجاد سیل هستند آب را مدیریت و کنترل می‌کنند. ابوالقاسم حسین‌پور تأکید کرد:‌ درباره موضوع سیل نباید فقط به فکر مقابله و مواجهه با آن در پایین‌دست و در کنار مراکز جمعیتی، شهرها و روستاها، تاسیسات زیربنایی و اراضی کشاورزی باشیم بلکه باید در سطوح حوضه‌های آبخیز آب را مدیریت کنیم. وی با اشاره به فواید آبخیزداری تأکید کرد: آبخیزداری و آبخوان‌داری راهکاری است که علاوه بر پیشگیری از سیل و کاهش خسارات در اقلیم خشک و نیمه‌خشک ایران می‌تواند به رفع معضلات کم‌آبی کمک کند. در واقع آبخیزداری و آبخوان‌داری فرصتی است که می‌تواند تهدید سیلاب را به فرصت تبدیل کند. در عملیات آبخیزداری سیلاب‌ها به سدهای طبیعی ازجمله زمین و خاک منتقل می‌شود که این کار باعث تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود، همچنین آبخوان‌ها سبب جلوگیری از فرونشست زمین و آبگیری چشمه‌ها، چاه‌ها و قنات‌ها می‌شوند.