بخش خصوصی و سرمایه خارجی به کمک شهر می‌آیند

خدیجه نوروزی

أمین مالی پروژه‌های شهری با روش‌های متنوع برای ارائه خدمات و امکانات با کیفیت به شهروندان، اهمیت خود را بیش از پیش نمایان ساخته است اما حتما در مسیر تردد روزانه‌تان به محل کار با کارگاه‌های عمرانی و سازه‌های نیمه‌‌کاره‌ مواجه شده‌اید. شاید بارها این سؤال به ذهنتان خطور کرده که تکلیف چنین پروژه‌هایی چیست؟ پاسخ مسئولان واحد است: منابع مالی نداریم.

چندی پیش شهردار تهران اعلام کرد  که حجم اعتبارات و پروژه‌های نیمه‌کاره شهرداری همخوانی ندارند و پروژه‌ها باید ارزیابی و براساس اولویت عملیاتی شوند. معاونت برنامه‌ریزی و توسعه شهری شهرداری تهران، راهکارهای جدیدی را برای تأمین مالی پروژه‌های شهری در دستور کار قرار داده است. شهرداری تهران در لایحه برنامه سوم توسعه این کلانشهر، سعی در به‌کارگیری روش‌هایی دارند تا بر مشکلات مالی فائق آیند.

سازمان سرمایه‌پذیر

معاون برنامه‌ریزی شهرداری تهران، نخستین مشکل تأمین مالی شهرداری را در تبدیل‌نشدن آن به سازمانی سرمایه‌پذیر می‌داند و می‌گوید:‌ برای جذب سرمایه‌گذار باید بسترها و مهارت‌های سرمایه‌پذیری در قالب یک ساختار سازمانی فراهم شود و قابل ارائه باشد تا قدرت چانه‌زنی با شرکا و گزارش‌های قابل ارائه به بانک‌ها ایجاد شود. حجت‌الله میرزایی ادامه می‌دهد:‌ در گذشته منابع مالی شهرداری از طریق فروش تراکم، کمک‌های دولتی، عوارض و مالیات، فروش دارایی و خدمات و تسهیلات بانکی تأمین می‌شد که مسیری بی‌ثبات و غیرقابل اعتماد است و اکنون نیاز به اصلاح دارد. این سازمان باید از یک فعال در حوزه املاک به یک فعال در حوزه سرمایه تبدیل شود.

بازار سرمایه

یکی از بهترین ابزارهای تأمین مالی پروژه‌های شهری، تاکید روی بازار سرمایه و استفاده از ظرفیت‌های آن است. میرزایی با بیان این موضوع می‌گوید: اوراق مشارکت، انواع صکوک و اوراق بهادار می‌توانند راه تأمین مالی هزینه‌های شهری از طریق بازار سرمایه و پول باشند. مشارکت بخش‌های عمومی و خصوصی نیز موضوعی است که باید به آن توجه کرد. روش‌های نوین تأمین مالی مانند گرفتن مالیات و عوارض از ارزش‌افزوده ناشی از اجرای طرح‌های عمرانی شهری نیز از مواردی است که کمک بزرگی در کاهش مشکلات تأمین مالی پروژه‌های شهری است که به‌دلیل محدودیت اختیارات پیش‌روی شهرداری‌ها در ایران هم‌اکنون از قابلیت اجرایی و کاربردی کمتری برخوردار است. یکی دیگر از راه‌های دستیابی به درآمد و تأمین مالی مناسب برای شهرداری‌، دستیابی به تأمین مالی خارجی است که بیش از پیش باید مورد توجه قرار داده شود. میرزایی معتقد است که شهرداری تهران می‌تواند به همراه تیم تجاری سازمان سرمایه‌گذاری خارجی و حتی اتاق‌های بازرگانی برای معرفی فرصت‌های سرمایه‌گذاری و تجاری در حوزه شهر تهران، مشارکت خارجی را برای خود فراهم سازد و از منابع خارجی استفاده کند. متأسفانه دولت بودجه خریدهای خارجی برای شهرداری را تأمین نمی‌کند.

قراردادهای B.O.T

معاون برنامه‌ریزی شهرداری تهران درخصوص آسیب‌پذیری قراردادهای B.O.T در شهرداری تهران اظهار می‌کند: باید از حیث حقوقی نیز روش‌های تأمین مالی را شناسایی کنیم و براساس آن پیش رویم. متأسفانه در شهرداری به لحاظ پیچیدگی‌های خاص مالی و حقوقی قراردادهای B.O.T نتوانستیم به عمق چنین قراردادهایی ورود کنیم و بالطبع در اجرای آن نیز موفق نبودیم. طولانی‌شدن زمان ساخت پروژه یکی از اشکالات اساسی چنین قراردادهایی است که موجب عدم‌پایبندی دوطرف می‌شود. در رویکرد جدید برنامه سوم توسعه شهرداری به این موارد توجه شده که براساس آن باید مشارکت اقتصادی و نظام حقوقی این قراردادها اصلاح شود تا تبدیل به یک قرارداد برد- برد شود.

سهم شهروندان

معاون برنامه‌ریزی شهرداری تهران به نقش شهروندان در اداره شهر اشاره می‌کند و می‌گوید: باید از ظرفیت شهروندانی که صاحب سرمایه هستند در پروژه‌های شهری بهره ببریم و آنها را مشارکت دهیم. به همین جهت در برنامه سوم پیش‌بینی شده تا پروژه‌های اقتصادی و توجیه‌پذیر فراخوان شود و به‌صورت شفاف در دسترس همگان باشد و قراردادها و شیوه اجرای آن در اختیارشان قرار گیرد. بر همین اساس همه پروژه‌های اجرایی اولویت‌بندی شده و در یک چارچوب خاص ارائه خواهد شد.