غذاهای خوب غذاهای ترسناک

نورا عباسی

اینکه چه غذایی برای سالمندان مفید یا مضر است، ‌سؤالی است که با توجه به شرایط جسمانی هر سالمند باید به آن پاسخ داد اما می‌توان خطوط قرمز و راه‌های بهتر غذا خوردن سالمندان را مشخص کرد.

 برلیانت بزرگمهر‌مشاور رئیس انجمن تغذیه ایران و مشاور تغذیه و رژیم درمانی- بر این نکته تأکید دارد که «باید سالمندان را نزد یک متخصص تغذیه برد، چون در سنین بالا ایمنی بدن کاهش و مشکلات جسمانی افزایش پیدا می‌کند و برای کنترل وضعیت، باید به بحث تغذیه توجه شود». بزرگمهر در ادامه به دسته‌بندی بایدها و نبایدها غذایی سالمندان پرداخته و پیش‌روی سالمندان راه‌حل‌هایی برای قرار دادن سبزیجات و حبوبات در منوی غذاییشان قرار می‌دهد.

توصیه اول: با سبزی پخته و چند دانه عدس شروع کنید



سبزی‌ها و میوه‌ها از منابع اصلی ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند اما بسیاری از سالمندان به‌دلیل مشکلات گوارشی نمی‌توانند به‌راحتی سبزی و میوه مصرف‌کنند؛نکته‌ای که این مشاور تغذیه و رژیم درمانی برای آن راه‌حلی دارد؛ «سالمندان می‌توانند مخلوطی از حبوبات و غلات را جانشین گوشت‌قرمز کنند. از نظر تکمیل ارزش تغذیه پروتئینی بهتر است 2نوع مختلف از پروتئین‌های گیاهی را که شامل غلات، حبوبات و مغزدانه‌ها(آجیل) باشد مصرف کنند تا ارزش پروتئین غذایشان بالا برود. برای حل مشکل هضم، می‌توانند حبوباتی که راحت هضم می‌شوند، مانند چند دانه عدس را در برنامه روزانه‌شان جای دهند و هر روز چند دانه به حجم حبوباتشان اضافه کنند. بعد از اینکه معده‌شان به مصرف عدس عادت کرد، سراغ دیگر حبوبات که آسان هضم می‌شوند، بروند و به‌تدریج حبوبات مختلف را در غذای روزانه‌شان جای بدهند. برای خوردن میوه و سبزی هم بهتر است ابتدا از مدل پخته شده این مواد شروع کنند و مانند موارد قبلی به مقدار کم وارد برنامه غذایی‌شان شود و به‌تدریج میزانش را افزایش دهند». البته بزرگمهر در میان صحبت‌هایش تأکید می‌کند که این راه‌حل‌ها برای سالمندانی است که در صورت استفاده از میوه و سبزی با مشکل نفخ معده مواجه می‌شوند.

توصیه دوم: گوشت سفید جایگزین گوشت قرمز شود



کمبود آهن یکی از کمبودهایی است که در بسیاری از سالمندان به چشم می‌خورد. بزرگمهر درباره این موضوع می‌گوید: آهن در جگر، قلوه، گوشت‌قرمز، مرغ و ماهی وجود دارد اما نمی‌توان این مواد را به‌راحتی به‌عنوان منبع تأمین آهن برای سالمندان توصیه کرد چون این مواد کلسترول بالایی دارند. سالمندان نباید در مصرف گوشت‌قرمز و امحاء و احشاء افراط کنند و توصیه می‌شود که گوشت سفید، جایگزین گوشت قرمز شود. ماهی گزینه‌ای مناسب است. در شهرهایی مانند تهران که مرتفع هستند، میزان ید موجود در خاک کم است، بنابراین منابع غذایی حاوی ید کافی نیستند، به همین دلیل توصیه می‌شود از ماهی دریایی که ید بیشتری نسبت به ماهی پرورشی دارد، استفاده شود.

توصیه سوم: 3 واحد لبنیات کم‌چرب در روز فراموش نشود



سالمندان باید 3واحد لبنیات کم‌چربی در روز استفاده کنند، با توجه به توضیحات بزرگمهر یک لیوان شیر، یک لیوان ماست، پنیر به اندازه یک قوطی کبریت، 2لیوان دوغ- که باید حتما همه این موارد کم‌چرب باشند- به‌عنوان یک واحد لبنیات حساب می‌شوند که باید در فهرست غذای روزانه سالمندان جای بگیرند. اما اگر معده سالمندان با لاکتوز موجود در شیر کنار نمی‌آید بهتر است که به جای حذف شیر از راه دیگری استفاده کنند؛ «لاکتوز یکی از عواملی است که در جذب کلسیم اثر دارد و  لاکتوز تنها در شیر موجود است. بنابراین اگر سالمندان به اندازه نوک قاشق چایخوری شیر را وارد برنامه غذایی‌شان کنند و کم کم به این میزان بیفزایند، دستگاه گوارش کاملا به شیر عادت می‌کند و آنزیم لاکتوز که مسئولیت هضم لاکتوز شیر را دارد در بدنشان فعال می‌شود و به هضم شیر کمک می‌کند».

توصیه چهارم: مراقب مصرف شیرینی باشید

براساس گفته بزرگمهر اگر مواد نشاسته‌ای مانند نان، برنج، ماکارونی به میزان متعادل در برنامه غذایی سالمندان وارد شود، دیگر تمایل زیاد به مصرف شیرینی وجود نخواهد داشت. سلول‌های عصبی انرژی‌شان را از مواد کربوهیدرات تأمین می‌کنند، وقتی مواد نشاسته‌ای کم‌مصرف شود، تمایل به شیرینی بالا می‌رود. باید بدانیم که مواد نشاسته‌ای، قندشان را به‌تدریج وارد بدن می‌کنند در نتیجه قند‌خون در حالت متعادل می‌ماند و سالمندان دچار افت قند‌خون نمی‌شوند.