تلخی‌های قند

محمد مشیری| سروآباد- خبرنگار:

دیابت بر اثر قطع تولید انسولین و کارکرد نامناسب آن در بدن به وجود می‎آید. انسولین هورمونی است که مواد غذایی قندی و نشاسته را در بدن به انرژی تبدیل می‎کند. دیابت به عنوان یکی از بیماری‎های غیرواگیر مزمن اکنون به عنوان یکی از بیماری‎های خاص در استان کردستان شناخته می‌شود و افرادی که به این عارضه دچار هستند باید برنامه و سبک خاصی را در زندگی پیش بگیرند. یکی از ضروریات بیماری دیابت رصد سیر معالجه آن‎ در قالب اقدامات هدفمندانه است. 
کردستان در زمینه بیماری دیابت از استان‌های رده اول در کشور است که هر دو نوع(تیپ) دیابت در آن مشاهده می‌شود و به نسبت آمار بالا، کمبود امکانات، گرانی وسایل مصرفی مانند آمپول گلوکاگون، نوارهای تست قندخون و مراقبت‎ از بیماران دیابتی، با مشکلاتی روبه‌رو است. گفت‌وگوی همشهری را با دکتر «خسرو خسروی» رئیس هیات مدیره انجمن دیابت سنندج درباره دیابت و مشکلات پیرامون آن بخوانید. 


چه عواملی در بیماری دیابت موثر است و کردستان در این بیماری چه وضعیتی دارد؟

سه موضوع بنیادی و مهم مانند همه‌گیری شناسی، ورزش و تغذیه در دیابت موثر هستند. از هر هزار نفر مردم استان کردستان 36 نفر به دیابت دچار هستند که با آمار کشور تفاوت چندانی ندارد. حدود 6 درصد به دیابت تیپ یک و 94 درصد به دیابت تیپ دو مبتلا هستند، یعنی در برابر هر یک نفر دیابت تیپ یک، حدود 16 نفر به دیابت تیپ دو دچار هستند. نسبت دچار شدن به دیابت تیپ یک در زنان و مردان با هم برابر است ولی زنان دو برابر مردان به دیابت تیپ دو دچار می‎شوند. بیش‌ از 65 درصد دیابتی‎های استان کردستان، چربی‌های خون بالاتر از اندازه
 طبیعی دارند.

ورزش تا چه حد در پیشگیری یا کنترل بیماری دیابت نقش دارد؟

ورزش در کاهش بیماری دیابت و آمار بیماران دیابتی بسیار مهم و اثرگذار است. سرانه فضای ورزش دانش‎آموزی در کردستان نصف سرانه کشور است. سرانه فضای ورزشی همگانی در کردستان هم یک‌چهارم میانگین کشوری و یک‌شانزدهم میانگین سازمان بهداشت جهانی است. در کردستان فضای ورزشی برای هر نفر 25 صدم متر‌مربع است که مجموع فضای رو باز و سرپوشیده را شامل می‌شود. همین آمار برای کل کشور یک متر‌مربع و رقم پیشنهادی سازمان بهداشت جهانی، چهار متر‌مربع برای هر نفر است. 

در مورد تغذیه شهروندان کردستان توضیح بدهید؛ آیا تغذیه در بیماری دیابت نقش دارد؟

تغذیه بسیار موضوع مهمی است و صد درصد در این زمینه نقش دارد. در کردستان درصد دریافت انرژی روزانه از کربوهیدرات( برنج، نان، سیب زمینی، شیرینی، ماکارونی و... ) بالاتر از میانگین کشوری و جهان است. این میانگین در جهان 60 درصد، در کشور 59 درصد،  اما در کردستان 72 درصد است. در واقع مردم استان کردستان 72 درصد انرژی مورد نیاز خود را از مواد قندی تامین می‎کنند که 12 درصد بیشتر از میانگین جهانی است. به طور طبیعی تنها 60 درصد انرژی روزانه باید با مواد قندی تامین شود. همچنین مصرف لبنیات، گوشت، حبوبات و سبزیجات در استان کمتر از میانگین کشوری است که خود، گرسنگی پنهانی را سبب شده و مشکلات تغذیه‎ای را فراهم آورده است. نوع تغذیه در کردستان به‌گونه‌ای است که کالری دریافتی بالاتر از حد نیاز است، ولی بیشتر درجهت مصرف مواد قندی است درحالی که اسیدآمینه‌های ضروری که بیشتر در گوشت وجود دارد، به اندازه کافی دریافت نمی‌شود. 

به‎عنوان پایه‎گذار و رئیس هیات‌مدیره انجمن دیابت سنندج از خدمات انجمن به بیماران بگویید؟ 

تنها انجمنی که در همه کشور به صورت حمایتی فعالیت می‌کند، انجمن دیابتی سنندج است که علاوه برکار اصلی آن‎ یعنی آموزش و ایجاد هماهنگی میان بیماران که در تمام انجمن‌ها صورت می‌گیرد، رسیدگی درمانی دارد و اقلام مورد نیاز بیماران را نیز تامین می‌کنند. با توجه به این‌که اقتصاد و معیشت مردم استان کردستان بسیار ضعیف است، کلیه حمایت‌های انجمن از طریق مردم صورت می‎گیرد و ماهیانه حدود 500 خیر به صورت نقدی و غیر نقدی کمک‎های بسیار خوبی به انجمن بیماران دیابتی می‎کنند. 

انجمن چه فعالیت‎های دیگری را در پیشگیری و معرفی بیماری دارد؟

غربالگری در ادارات و سازمان‎های دولتی و غیردولتی یکی از اقدامات مهم انجمن است که برای پیشگیری از دیابت صورت می‎گیرد و با گرفتن تست خون و توضیحات و سخنرانی در ارتباط با بیماری دیابت، آموزش‎های لازم که بسیار ضروری و مهم است، ارائه می‌شود، چراکه از این طریق افرادی که دیابت دارند و هنوز اطلاعی از بیماری خود ندارند می‎توانند سریعا از پیشرفت آن جلوگیری کنند.  بیمارانی که به انجمن مراجعه می‎کنند، از طریق بیمارستان معرفی می‎شوند و انجمن بر اساس وظیفه و اساسنامه خود آنها را تحت پوشش قرار می‎دهد. انجمن دیابت استان کردستان از لحاظ نیروی انسانی کارآمد، در سطح بسیار خوبی است و با در زمینه بخش‎های مختلف درمانی، تشخیص دیابت افراد سالم، فروش مواد غیرقندی و دستگاه‎های تشخیص قند خون و بسیاری از خدمات دیگر به بیماران خدمات ارائه می‎دهد. 
با توجه به این‌که دیابت یک بیماری حساس است، لازم است قند خون به طور مدام کنترل شود، در غیراین‌صورت می‎تواند عوارض بدی داشته باشد، بنابراین تهیه دستگاه تست قند و نوارهای تست بسیار ضروری است که با توجه به هزینه بالای آن در اکثر مواقع ارائه این خدمات توسط انجمن دیابت صورت می‌گیرد و بار مالی بیماران را کاهش می‎دهد. انجمن حمایت از بیماران دیابتی سنندج را از این لحاظ می‌توان از دیگر انجمن‌ها متمایز دید.


عوامل آمار بالای مبتلایان به دیابت در استان ‌ 

خسروی: از علت‌های اصلی بالا بودن آمار مبتلایان به دیابت در استان آن می‎توان به تغذیه نامناسب، استرس، کم‌تحرکی، ژنتیک و بسیاری از موارد دیگر اشاره کرد. به صورت تقریبی حدود 35 تا 40 هزار نفر در استان کردستان مبتلا به دیابت هستند.  شهروندان باید هر سال یک تا دو بار تست خون بدهند تا مطمئن شوند در معرض خطر دیابت نیستند، چراکه در این صورت زودتر می‌توان پیشگیری کرد. آگاه‌سازی رکن اساسی درمان است که مردم بدانند دیابت چیست و چه عوارضی دارد، زیرا بسیاری از مردم به دیابت دچار شده‌اند اما خود مطلع نیستند.  

در استان کردستان حدود 1596 بیمار دیابتی تحت پوشش انجمن قرار دارد که هم عضو و هم مددجو هستند و از خدمات درمانگاه با تخفیف ویژه، بسته‌های حمایتی و کلاس‌های آموزشی برخودار می‌شوند. اکثر بیماران دیابتی دارای بیمه هستند اما برخی از پوشش‌های بیمه‌ای مانند بیمه همگانی که با پرداخت 20 هزارتومان دفترچه می‌گیرند، کمکی به کاهش هزینه‌های درمانی نمی‌کند. اکثر کارگران و قشرضعیف دارای این پوشش بیمه‌ای هستند و مشکلات بیشتری دارند که اگر انجمن حمایت‌های خود را نداشته باشد، بیماران در رنج و سختی بسیار به‌سر می‎برند و علاوه بردرد بیماری نبود بیمه نیز مشکلاتشان را تشدید می‌کند.  در این راستا پذیرش برای عموم مردم در درمانگاه انجمن آزاد است و خدمات مناسب به همه بیماران دیابتی ارائه می‌شود که شامل بخش‌هایی از جمله غربالگری با دستگاه تست خون است. در صورت مبتلا بودن فرد به دیابت نیز درمان توسط پزشک انجمن شروع می‌شود.