خطر دولتی‌ها برای استارتاپ‌ها
نقش‌آفرینی سازمان‌های دولتی و خصولتی در زیست‌بوم استارتاپی کشور اگر طبق اصول پیش نرود می‌تواند ریشه‌های این کسب‌وکار جوان را بخشکاند
استارتاپ‌ها این‌روزها در مرکز توجه دولتی‌ها هستند. هرچند سرعت رشد‌شان به‌خاطر مسائل اقتصادی کمتر از چند‌ماه پیش است اما ورود بخش‌های دولتی و خصولتی به این بازار جدید و جوان‌پسند همچنان ادامه دارد. هرچند وقت‌یکبار خبری از افتتاح یک مرکز جدید استارتاپی، مرکز رشد یا شتاب‌دهنده به گوش می‌خورد و به‌نظر می‌رسد بخش دولتی هم اخیرا تمایل بیشتری پیدا کرده که به‌طور مستقیم وارد این حوزه کاری جدید شود.
هرچند فراهم کردن زیرساخت‌ها و هموار کردن دست‌اندازهای قانونی یکی از مهم‌ترین کارهایی است که از دست نهادهای حاکمیتی و دولتی برمی‌آید و باید انجام شود اما در عین حال ورودشان باید کنترل‌شده باشد، چون قرار نیست آنها جای استارتاپ‌ها را در بازار تازه بگیرند. پیش‌تر سورنا ستاری، معاون علم و فناوری رئیس‌جمهوری نیز از حضور بی‌محابای دولتی‌ها در اکوسیستم استارتاپی انتقاد کرده بود.
او با اشاره به اینکه این سیستم جدید شیوه کار خودش را دارد و دولت نباید در کارش دخالت کند، تأکید کرده بود: وام دادن شیوه‌ای مربوط به کسب و کارهای قدیمی است. این شیوه قدیمی برای تشویق استارتاپ‌ها خیانت به آنهاست. آیا ظهور استارتاپ‌های جدید یا فضاهای کاری که نیمه‌دولتی‌ها به مرور در حال تصاحب آن هستند، به نفع اکوسیستم است؟
دولت، مشتری استارتاپ‌هاست
گروه‌های پرجمعیت همیشه برای حکومت‌ها جذاب بوده‌اند و برنامه‌هایی برای جلب توجه آنها در همه جای دنیا در جریان بوده و هست. جوان‌هایی که حالا مورد توجه قرار گرفته‌اند نیز از همان گروهی هستند که پیش‌تر به‌عنوان کودک و نوجوان برنامه‌های ویژه‌ای در دولت برای‌شان تدوین شده بود. این‌روزها نیز با ناتوانی سیستم دولتی از استخدام جمعیت جوان و روی آوردن آنها به اکوسیستم جدید خیلی از دولتی‌ها برای ایجاد مقبولیت خودشان وارد این سیستم شده‌اند. محمود کریمی، مدیرعامل شرکت کارخانه نوآوری هم‌آوا دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «حضور دولتی‌ها به شرط آنکه در شیوه کاری استارتاپ‌ها و روند فعالیت‌شان مداخله نکنند، می‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد.
در نهایت، دولت در این سیستم نمی‌تواند تولیدکننده باشد و استارتاپ بسازد. حتی ورودشان به این زیست‌بوم نیز باید با احتیاط صورت بگیرد و طوری نباشد که جلوی کار جوان‌ها را سد کند.» به گفته این فعال حوزه استارتاپ، در نهایت، اگر قرار است حمایت مالی صورت بگیرد، دولتی‌ها می‌توانند به‌عنوان خریدارو مشتری محصول استارتاپ‌ها و تسهیل‌گر حضورشان در بازار وارد کارزار شوند. دفاتر پلیس +10، سامانه‌های ارائه خدمات الکترونیکی سازمان تأمین اجتماعی، خدمات شهری و... که در اصل دولتی هستند اما توسط شیوه‌های استارتاپی خدمات‌دهی در آنها بهبود پیدا کرده، شاهد همین مدعا هستند که حضور در بازار باید چگونه رخ بدهد.
تسهیلات حساب‌شده برای رونق اکوسیستم
تسهیلات باید به‌صورت هوشمند و حساب‌شده برای توسعه کسب‌وکارهای نوپا هزینه شود و روش‌های قدیمی در این فضای تازه مطلقا کاربردی نخواهد داشت.
محمود کریمی می‌گوید: «بارها گفته شده که وام دادن به استارتاپ‌ها کاملا به ضرر آنهاست. در عوض، دولت می‌تواند تسهیلات جدیدی به استارتاپ‌ها بدهد. مثلا برای کسب و کاری که در یک منطقه یا رشته خاص فعالیت می‌کند، تضمین‌هایی ارائه کند که ریسک فعالیت‌شان پایین‌تر بیاید. دولت نمی‌تواند به استارتاپ دستور بدهد که از روش قدیمی من پیروی کن. روش‌های دستوری در این فضا کار نمی‌کند اما با نوع تسهیلاتی که ارائه می‌کند، قادر خواهد بود فضا را مدیریت کند چون شرایط و قوانین تجارت سفت و سخت به این نوع از کسب و کارها آسیب جدی وارد می‌کند.»
وی با اشاره به تشکیل قطب نوآوری شریف در منطقه طرشت که بخش مهمی از آن دولتی است، تأکید می‌کند: «اینکه دولت امکانات را فراهم کند، خیلی خوب است اما مدیریت و شیوه فعالیت را باید استارتاپ‌ها تعیین کنند.»
قواعد دست‌وپاگیر دولتی؛ یک دردسر جهانی
قواعد دولتی دست و پا گیر است و هر مسئول دولتی، با چند نهاد نظارتی روبه‌روست که باید به آنها جوابگو باشد. به همین دلیل، حرکت شرکت‌هایی که از این بستر بیرون می‌آیند، بسیار کند است. در سمت روبه‌رو استارتاپ‌هایی هستند که با سرعت زیادی حرکت می‌کنند و به‌خاطر نبود قوانین سخت تجاری می‌توانند شرایط جدیدی را خلق کنند. در تمام دنیا چنین تفاوت چشمگیری بین استارتاپ‌ها و سامانه‌های دولتی وجود دارد اما کشورهایی که درصدد هستند تا اقتصادشان را براساس استارتاپ‌ها بنیان بگذارند، این شرایط جدید را درک کرده و خودشان را با آن هماهنگ کرده‌اند. رکسانا ورزا، مدیر استیشن‌اف، بزرگ‌ترین مجتمع استارتاپی دنیا در فرانسه دراین‌باره به همشهری می‌گوید: «تا چند سال پیش، اکوسیستم استارتاپ فرانسه شباهت زیادی به ایران داشت و تازه‌کار بود. ما در داخل فرانسه استارتاپ‌های بزرگی نداشتیم. سرمایه‌گذاری هم رونق نداشت. قوانین مختلف در حوزه قانون کار، مالیات و...برای کسب و کارهای قدیمی تدوین شده بود و دست و پای استارتاپ‌ها را می‌بست. با تغییر شرایط اقتصادی جهان، دولت برنامه‌هایش را به نفع کسب‌وکارهای جدید تغییر داد، چند سیستم سرمایه‌گذاری مخصوص استارتاپ‌ها راه‌اندازی کرد و روادیدهای جدیدی برای استارتاپ‌ها وضع کرد. با تغییر رویکرد دولت، شرکت‌های خصوصی این حوزه خودشان را با استارتاپ‌ها هماهنگ کردند. همه این تغییرات در نهایت به نفع استارتاپ‌ها تمام شد چون رقابت در سطح اکوسیستم بیشتر شد.»
در همینه زمینه :
