نماد بازیگری در سینمای متفاوت

تحریریه درنگ

عزت‌الله انتظامی یکی از نمادهای سینمای متفاوت ایران بود. او به همراه جمعی دیگر از بازیگران باسابقه تئاتر، نوع متفاوتی از بازیگری را از دهه40 خورشیدی وارد سینمای ایران کرد که با شمایل مسلط سینمای بدنه و تجاری آن روزها تفاوتی بنیادی داشت. این شکل از بازیگری هم به ریشه‌های ادبی و نمایشی این دیار تکیه می‌کرد و هم تمایز معناداری با روال ستاره‌سازی‌ و کلیشه‌های معمول آن داشت. بعد از نمایش دو فیلم «گاو» و «قیصر»، بخشی از سینمای متفاوت ایران که در فاصله بیشتری با سینمای فارسی بدنه قرار‌می‌گرفت، نوعی از بازیگری و بازیگران را می‌طلبید که در فضایی به جز سینمای غالب آن سال‌ها آموخته شده و شکل گرفته بودند.

عزت‌الله انتظامی به همراه علی نصیریان به‌طور قطع مهم‌ترین نماد این نوع از بازیگری بودند. انتظامی که فعالیت در عرصه نمایش را از سال 1320شروع کرد و با «گاو»، ساخته داریوش مهرجویی در سال 1347به‌صورت جدی وارد سینما شد، بخش مهم و قابل‌احترامی از حافظه تصویری ایرانیان در نسل‌های مختلف به شمار می‎آید؛ آنها که «گاو» و «صادق کرده» را برپرده سینما دیدند و اکنون در دهه ششم، هفتم و هشتم زندگی خود هستند تا متولدین دهه‌های 50 و60 که شانس دیدن بهترین هنرنمایی‌های انتظامی از «حاجی واشنگتن» و «اجاره‌نشین‌ها» تا «روز فرشته» و «روسری آبی» را در اکران داشتند و‎ همچنین متولدین دهه 70و80 که امکان تماشای فیلم‌هایی چون «مینای شهر خاموش»، «شب»، «زادبوم»، «چهل سالگی» و«حکم»را بر پرده یافتند و احتمالا تماشاگران دیگری که هنرنمایی‌های انتظامی را از طریق شبکه نمایش خانگی یا فضای مجازی به تماشا نشسته‌اند.

در درنگ این شماره که در آستانه چهلمین روز درگذشت «آقای بازیگر» سینمای ایران منتشر می‌شود، نویسندگانی از نسل‌های مختلف ( الزاما همه هم سینمایی‌نویس نیستند ) نخستین برخورد و مواجهه خود با نقش‌آفرینی‌های عزت‌الله انتظامی را که در خاطرشان مانده روایت و دلایل آن را ذکر کرده‌اند؛ دلایلی که گاه کاملا شخصی و منحصر به فرد هستند. همچنین با بهروز افخمی گفت‎وگویی انجام داده‌ایم که 2 تجربه همکاری مشترک در فیلم‌های «روز فرشته» و «گاوخونی» با زنده‌یاد عزت‌الله انتظامی داشته و خود یک فیلم‌بین کاملا حرفه‌ای است و فیلم‎های انتظامی را از نوجوانی بر پرده نقره‌ای دیده است.