گزارش
دست کوتاه روستاییان از امکانات
مهم‌ترین دلایل توسعه‌نیافتگی روستاهای استان فراهم نبودن زمینه اشتغال و درآمد است
پوپک قاسمی| اردبیل- خبرنگار:
استان اردبیل به گواه آمار، از جمله استان‌هایی است که جمعیت روستایی چشمگیری دارد. روستاها مهم‌ترین بخش نظام اجتماعی را تشکیل می‌دهند، زیرا امنیت غذایی جوامع به استمرار کار و تولید در آنها وابسته است.
طبق آمار ارائه‌شده حدود 36 درصد جمعیت اردبیل در روستاها زندگی می‌کنند که این میزان 6 درصد بالاتر از میانگین جمعیت روستایی کشور است. این آمار قابل توجه روستانشینی در استان نیازمند ارائه امکانات بیشتر برای روستاییان است تا با ارتقای شاخص‌های توسعه در روستاها، اسکان روستایی به مهاجرت تبدیل نشود و پویایی روستاها منجر به توسعه جوامع شهری شود، اما با وجود اهمیت این مساله در حال حاضر روستاهای استان اردبیل به توسعه پایدار دست نیافته‌اند.
راه؛ مهم‌ترین زیرساخت توسعه
راه‌های ارتباطی از جمله ارکان و شریان‌های توسعه هر منطقه به شمار می‌روند، بنابراین توسعه راه‌های روستایی از اهمیت مضاعفی برخوردار است. از آنجا که روستاها کانون‌های تولید کشور محسوب می‌شوند، رسیدن به توسعه پایدار وابسته به توسعه‌یافتگی روستاهاست و داشتن راه مناسب کلید توسعه روستاها محسوب می‌شود.
به گفته مدیر کل راه و شهرسازی اردبیل، هزار و 725 روستا در استان وجود دارد که در مجموع حدود 4 هزار و 739 کیلومتر راه روستایی دارد. «محبوب حیدری» با بیان این‌که 2 هزار و 564 کیلومتر از این راه‌ها آسفالت و 2 هزار و 175 کیلومتر دیگر نیاز به بهسازی و روکش آسفالت دارد، اظهار می‌کند: در حال حاضر حدود 60 درصد راه‌های روستایی استان آسفالت است. طبق برنامه پنجم توسعه، اولویت آسفالت‌ریزی در راه‌های روستایی با روستاهای بالای 50 خانوار است و در روستاهای بین 20 تا 50 خانوار هم تعهد به ایجاد راه شوسه مناسب است.
مدیرکل سازمان امور اقتصاد و دارایی استان اردبیل هم توسعه راه‌های روستایی را عامل تسهیل دسترسی روستاییان به خدمات فرهنگی و اداری می‌داند و می‌گوید: افزایش امنیت فردی و اجتماعی در مناطق روستایی، بهبود سرانه بهداشت و افزایش سطح سواد و آگاهی عمومی از ارمغان‌های توسعه راه‌های روستایی در هر منطقه است.
«هاشم مظفری» با اشاره به این‌که طبق برآوردها نیاز به ایجاد حدود 231 کیلومتر راه آسفالته داریم تا عملیات آسفالت راه تمامی روستاهای بالای 50 خانوار استان به پایان برسد، می‌افزاید: در برنامه امسال مقرر شده است که حداقل 56 کیلومتر از راه‌های روستایی استان آسفالت‌ریزی شود.
مشکلات اقتصادی روستاها
مهم‌ترین دلایل توسعه‌نیافتگی روستاهای استان را می‌توان فراهم نبودن زمینه اشتغال و درآمد عنوان کرد که باعث شده است اهالی برای کسب درآمد به شهرها و اغلب حواشی شهرهای بزرگ مهاجرت کنند. این مساله علاوه بر خالی شدن روستاها از سکنه، آسیب‌های اجتماعی خاص خود را هم به جامعه تحمیل می‌کند.
کارشناسان معتقدند به دلیل گسست در هماهنگی‌ها و نبود برنامه‌ریزی مدون با وجود تلاش‌های صورت‌گرفته، روستاها به توسعه پایدار دست نیافته‌اند. توسعه‌نیافتگی موجب شده است روستا به عنوان یک مرکز تولید به دلیل افزایش مهاجرات جوانان، به سکونتگاه و به‌ویژه سکونتگاه سالمندان تبدیل شود و بی‌رونقی عمران و آبادانی در این مناطق هم خود عامل دیگری بر کاهش همین تعداد جمعیت کم مناطق روستایی است. جالب است که به دلیل مشکلات اقتصادی حتی توسعه عمرانی روستاها نیز نتوانسته است روستاییان را در محل سکونت خود نگاه دارد.
نبود نگاه سیستمی در توسعه روستاها را می‌توان مهم‌ترین دلیل این شرایط نامطلوب عنوان کرد. در روستایی که درآمدزایی وجود ندارد، توسعه عمرانی نمی‌تواند از مهاجرت نیروی جوان ممانعت کند.
نبود درآمد در روستا
نماینده اردبیل، نیر، نمین و سرعین در مجلس شورای اسلامی با بیان این‌که در حال حاضر سیستم اقتصادی روستاهای استان ثروت‌آفرین نیست، چون ثروت‌آفرینی در روستاها متولی مشخصی ندارد، اظهار می‌کند: افزایش درآمد روستاییان و کشاورزان استان از اهمیت زیادی برخوردار است، زیرا فروش انواع محصولات و فراورده‌ها با قیمت مناسب به رفع وابستگی‌ها و تحقق اقتصاد مقاومتی کمک می‌کند.
«صدیف بدری» می‌گوید: صنایع تبدیلی جایگاه ویژه‌ای در افزایش درآمدزایی روستاییان دارد و باید محصولی که از سوی کشاورزان تولید می‌شود با استفاده از صنایع دانش‌بنیان به شکل انواع فراورده‌های مفید و با قیمت مناسب به دست مصرف‌کنندگان برسد تا کشاورزان نیز از سود حاصل از آن تولید بهره‌‌مند شوند.
تدوین برنامه اشتغال
استاندار اردبیل هم از تدوین برنامه اشتغال روستایی در استان خبر می‌دهد و می‌گوید: برنامه اشتغال‌زایی به منظور توسعه روستاها در ۱۲۹ روستای استان و در ۱۰ شهرستان تدوین شده است و امسال نیز تدوین این برنامه در ۱۲۹ روستای دیگر در دستور کار قرار دارد.
«اکبر بهنامجو» می‌افزاید: برنامه‌های اشتغال‌زایی به منظور ارتقای سطح درآمد مردم روستاها تدوین شده و مشاوران طرح پکیج‌های سرمایه‌گذاری برای فعالان بخش خصوصی در این روستاها تهیه می‌کنند که تمامی این مشاوران از نیروهای بومی استان هستند.
وی با بیان این‌که پکیج‌های آماده‌شده برای جذب سرمایه‌گذاران در مناطق روستایی استان با هماهنگی دستگاه‌های اجرایی باید هر چه سریع‌تر ارائه شود، اظهار می‌کند: تهیه پکیج‌های سرمایه‌گذاری در مناطق روستایی استان برای ایجاد اشتغال و ارتقای سطح درآمد روستاییان از جمله برنامه‌های خوبی است که در این حوزه در استان اردبیل اجرا می‌شود و مشاوران طرح باید با هماهنگی دستگاه‌های اجرایی بتوانند با مطالعه دقیق، بسته‌های مناسب برای سرمایه‌گذاران ارائه کنند.
بحران کمبود آب در روستاهای استان
آب را مایه حیات عنوان کرده‌اند و از مشکل آب در روستاهای استان نمی‌توان به‌سادگی گذشت. به گفته سرپرست شرکت آب و فاضلاب روستایی اردبیل، 25 درصد روستاهای استان هنوز زیر پوشش لوله‌کشی آب و فاضلاب استان قرار نگرفته‌اند و به صورت خودگردان از آب چشمه‌ها و قنات‌ها استفاده می‌کنند.
«فرامرز بهنژاد» با تاکید بر این‌که نظارت بر کیفیت، بهداشت و مراقبت از سلامت آب مورد مصرف روستاییان به صورت مستمر انجام می‌گیرد، می‌افزاید: با بهره‌برداری از پروژه‌های نیمه‌تمام پوشش 75 درصدی آب و فاضلاب روستایی به حدود 88 درصد خواهد رسید.
وی عنوان می‌کند: در حال حاضر 140 پروژه در حوزه آب‌رسانی و فاضلاب در مناطق روستایی استان اردبیل در حال اجراست و ما مصمم هستیم تا در سال جاری تعداد زیادی از این پروژه‌ها را که تعدادی از آنها نیز در قالب مجتمع‌های آب‌رسانی سال‌هاست به حال خود رها شده است، تکمیل و آماده بهره‌برداری کنیم.
ضرورت ارتقای شاخص‌های توسعه‌ای روستاهای اردبیل
روستاهای استان علاوه بر مشکلات درآمدزایی، آب و راه ارتباطی در شاخص‌های دیگر نیز وضعیت مطلوبی ندارند. کمبودها در حوزه‌هایی چون آتش‌نشانی، مدیریت حوادث و بهداشت و پاکیزگی محیط در روستاها غیرقابل انکار است، هر چند مدیر کل دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری اردبیل از افزایش امکانات دهیاری‌ها در آینده خبر داده است. باید منتظر بود و دید تحویل ماشین‌آلات عمرانی و خدماتی به همه دهیاری‌های استان تا کی محقق می‌شود، تا اهداف مورد نظر در زمینه ارتقای شاخص توسعه روستاها حاصل شود و شاهد ارائه خدمات کیفی به روستاییان باشیم.
