شبکه های اجتماعی
نبرد با لشکر بات‌ها
یکی از سرویس‌های توییتر که قرار بود به گسترش اخبار و اطلاعات درست در توییتر کمک کند، این روزها باعث گسترش روبات‌هایی شده که نظم توییتر را به هم ریخته‌اند
چند وقتی است در فضای مجازی و حتی در صحبت‌های مسئولان بلندپایه کشور از حضور گسترده بات‌ها سخن به میان آمده است. صحبت از اکانت‌های تقلبی است که با ساختن هشتگ‌ها و پخش سخنان و توییت‌های یک گروه خاص، هشتگ‌های مورد نظر خودشان را داغ می‌کنند و بحث‌ها را آنطور که می‌خواهند، پیش می‌برند. پخش 2 مستند از شبکه‌های خبری در این رابطه هم خبرساز شد و این سؤال را مطرح کرد که چطور توییتر با این روبات‌ها برخورد نمی‌کند. همین چند وقت پیش بود که توییتر اعلام کرد تعدادی از اکانت‌های وابسته به ایران را بسته است. کمی بعد محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان از حضور بات‌های توییتری گفت که فضای شبکه‌های اجتماعی را به چالش کشیده‌اند.
او اخیرا نیز در یک توییت، مدیرعامل توییتر را خطاب قرار داد و از او خواست، به وضعیت «روبات‌هایی که در تیرانا برای ترویج پروپاگاندای «تغییر رژیم» استفاده می‌شود و مورد حمایت «واشنگتن‌دی‌سی» است»، رسیدگی کند. بات‌های شبکه‌های مجازی چطور کار می‌کنند و چگونه می‌توانند یک پروپاگاندا را شکل بدهند؟
توییتر مثل تمام شبکه‌های اجتماعی فضایی است که در آن افراد زیادی با نظرات و عقاید مختلف حضور دارند و نظرشان را ابراز می‌کنند. آنها ممکن است با نام حقیقی خودشان یا با نام مستعار توییت کنند که طبعا ممکن است تعدادشان کم یا زیاد باشد اما به صرف اینکه هویت‌شان شناسایی نشده یا نظری مخالف دیگری داشته باشند، از نظر فنی باعث نمی‌شود که آنها را «بات» خطاب کنیم. به‌طور کلی اعضای توییتر به این چند دسته تقسیم می‌شوند:
اکانت‌های واقعی و مستعار: افرادی با نام‌های واقعی یا مستعار اکانت‌هایی در توییتر دارند و نظرشان را ابراز می‌کنند. ممکن است یک کاربر در کنار نام واقعی‌اش یک نام کاربری مستعار هم ایجاد کند. در هر صورت او یک عضو واقعی است و روبات محسوب نمی‌شود.
اکانت‌های چندگانه: یک نفر با استفاده از نرم‌افزارهای واسط می‌تواند چندین اکانت با نام‌های مستعار ساخته و در فضای توییتر یک رویه خاص مثل داغ‌کردن هشتگ، پخش‌کردن نظرات یک گروه سیاسی خاص، لایک و ریتوییت‌کردن و... را انجام بدهد. این اتفاقی است که گفته شده توسط اعضای گروهک تروریستی منافقین اجرا می‌شود تا نشان بدهد این گروه طرفداران زیادی دارد.
اکانت‌های روبات: روبات‌ها یا بات‌ها اکانت‌هایی هستند که به API (رابط برنامه‌نویسی کاربردی) توییتر دسترسی دارند و برای اجرای یک یا چند کار قابل‌برنامه‌ریزی هستند. مثلا می‌توان به یک اکانت بات گفت هرجا عبارت خاصی را دید، آن را ریتوییت کرده یا هشتگی را داغ کند. به جز برنامه‌نویسی که یک‌بار شیوه کار این بات را دیکته می‌کند، در زمان‌های دیگر ما با یک آدم واقعی سروکار نداریم و همه‌چیز در دست یک سیستم اتوماتیک است. از نظر فنی فقط همین دسته، بات محسوب می‌شوند.
راه‌های مختلف برای شناسایی بات‌های مخرب
شناسایی بات‌ها روش‌های مختلفی دارد. علیرضا ابراهیمی، کارشناس امنیت اینترنتی به همشهری می‌گوید: «یک گروه از روبات‌ها به‌خاطر نوع رفتارشان – مثلا فقط ریتوییت‌کردن – کاملا قابل‌شناسایی هستند. اما بات‌هایی که سعی می‌کنند رفتارشان را شبیه اکانت‌های واقعی و انسانی جلوه بدهند، شناسایی‌شان چالش‌های بیشتری دارد.» به گفته او، یکی از راه‌ها برای شناسایی اکانت‌های تقلبی توسط کارشناسان، پیام دادن به روبات‌هاست: «با ارسال پیام‌های مستقیم - Direct - به اکانت‌ها می‌توان فهمید چقدر واقعی هستند. آنهایی که جواب‌های یکسان و دیکته‌شده دارند، طبعا نرم‌افزار هستند. اما بخش‌هایی از روبات - مثلا جواب‌دادن به پیام‌های خصوصی - که توسط کاربر انسانی کنترل شود، شناسایی روبات دشوارتر است. بعضی وقت‌ها نیز به‌طور کلی پیام‌های خصوصی را جواب نمی‌دهند که شناسایی‌شان دشوارتر است.»
در مقیاسی وسیع‌تر باید از هوش مصنوعی برای شناسایی اکانت‌های تقلبی استفاده کرد که احتمال خطا در آن بالاتر است و احتمال بسته‌شدن اکانت‌های واقعی نیز وجود دارد. پوریا آسترکی، کارشناس شبکه‌های اجتماعی در این‌باره می‌گوید: «توییتر به‌خاطر دسترسی‌های وسیعش احتمالا می‌تواند به‌طور دقیق‌تری این اکانت‌های اشتباه را فیلتر کند. با وجود این، همیشه خطاهایی نیز وجود دارد. برای مثال، توییتر مدتی پیش اعلام کرده بود اکانت‌هایی وابسته به ایران را بسته که به زبان‌‌های خارجی فعالیت می‌کنند، درصورتی که بررسی‌های ما نشان داد اصلا چنین چیزی نبوده و هیچ فعالیت خارجی در این حوزه وجود ندارد.»
سرویس هوشمندانه‌ای که به بیراهه رفت
در دسترس‌بودن API یا رابط برنامه‌نویسی کاربردی توییتر باعث شده از نظر فنی امکان گسترش روبات‌ها وجود داشته باشد. API از نظر فنی این امکان را به برنامه‌نویس می‌دهد که از تمام قابلیت‌های آنها استفاده کند. پوریا آسترکی به همشهری می‌گوید: «توییتر یک امکان کاملا باز را برای استفاده‌کننده‌هایش درنظر می‌گرفت تا اطلاع‌رسانی در سطح بسیار وسیعی صورت بگیرد. با این حساب، یک روبات می‌تواند تمام اخبار و اطلاعاتی که درباره «کتاب» وجود دارد را پیدا کند. این امکان خوبی بود که می‌توانست فواید زیادی داشته باشد اما هم‌اکنون توسط توییتر محدودتر شده تا روبات‌های تقلبی نتوانند فعالیت کنند.»
در همینه زمینه :
هوش مصنوعی