بازار تلخ نوشت‌افزار ساری

آتنا فلاحتی| ساری- خبرنگار:

دفتر، مداد، کیف و هزاران نوشت‌افزار خوش آب و رنگ، دل از هر دانش‌آموزی می‌برد. در یکی از فروشگاه‌های معتبر نوشت‌افزار مرکز مازندران، چند خانواده به همراه فرزندان‌شان مشغول انتخاب و خرید نوشت‌افزارند. از شوق بچه‌ها تا نگاه توأم با تفکر پدر و مادرها فاصله‌ زیادی است. در طبقه‌ بالای فروشگاهی معروف با مالک آن گفت‌وگو می‌کنم. وی که بیش از 15 سال در این پیشه تجربه دارد، درباره رکود این روزهای بازار می‌گوید: اگرچه تشویق می‌کنیم که مردم از کالای ایرانی استفاده کنند، اما عملا کالای ایرانی متنوع و دارای کیفیت نداریم.

کالای ایرانی حتی از نظر کمیت هم توانایی تغذیه‌ بازار ایران را ندارد و کالای خارجی هم سردمدار گرانی‌هاست. «هوشمند فضلی» ادامه می‌دهد: امسال یک برند خارجی به‌تنهایی و بدون نظارت، احتکار، افزایش قیمت، توقف فروش و پخش داشت و کالای خود را به فروشندگان جزء نداد و در هر استان با یکی، دو نفر زد و بند داشت. در نهایت این افراد کالا را با هر قیمتی و به هر شکلی که برای‌شان سود بیشتری داشت به ما می‌فروشند. همه‌ خرید ما نقدی شده و حتی برای چک کوتاه‌مدت هم سود زیادی می‌گیرند.


قیمت های گران

وی درباره‌ افزایش قیمت نوشت‌افزار می‌افزاید: تقریبا همه‌ کالاها افزایش قیمت 2برابری یا بیشتر داشتند. قیمت‌ها هر روز افزایش دارد. خودکاری که دیروز 1100 تومان می‌خریدیم، امروز 2هزار تومان به دستمان رسیده و قیمت خرید برای تامین بار 100 تومان افزایش داشت. همین مساله درباره‌ بقیه کالاها هم صدق می‌کند. معمولا شرکت‌ها با آغاز سال جدید از 15 تا 20 درصد افزایش قیمت دارند، اما از خرداد که روند فروش نقدی شد، این کالاها نزدیک به 6 بار افزایش قیمت 25 درصدی و بیشتر داشتند! روالی که همچنان ادامه دارد.

فضلی ادامه می‌دهد: این فقط بخشی از داستان بازار نوشت‌افزار است. همکارانی که در این 15 سال از آنها خرید می‌کردیم هم با چک کار نمی‌کنند و برای چک یک‌ماهه 5 تا 8 درصد سود می‌گیرند. بدترین اتفاق بستن فروش است که حتی به‌صورت نقد هم نمی‌توانیم خرید کنیم. برخی شرکت‌ها هم با افزایش قیمت ارز سفارشمان را لغو می‌کنند و پول را برمی‌گردانند. امسال مشکلات زیاد است و نمی‌توانیم با خیال راحت فروش داشته باشیم. 

این فروشنده از نبود کالای ایرانی گلایه می‌کند و می‌گوید: 10 درصد کالای ما ایرانی است، دلیل آن هم به نبود تنوع و کمیت برمی‌گردد. تولیدکننده انگیزه و توان رقابت ندارد؛ در حالی‌که کالاهای ایرانی باکیفیتی هم داریم که نیازمند حمایت برای بقاست. نبود تنوع، قدرت انتخاب را از مشتری می‌گیرد و جلوی فروش لوازم خارجی را هم نمی‌توان گرفت. 


کنترل قیمت

وی اظهار می‌کند: بخشی از فرایند تولید داخلی حتی در کشورهای دیگر انجام می‌شود. باید کنترل بر تولید و کیفیت وجود داشته باشد. قطعا زمانی که شما در حوزه‌ تولید خود محدود و ناشناخته باشید، مشتری هم ندارید. نکته‌ای که همیشه برایم جالب است، وفاداری خریداران به برند است. به‌نظرم تبلیغ و شناساندن، مهم‎ترین مولفه برای شناخته‌شدن است که در کالای ایرانی جای خالی آن حس می‌شود. این مساله در حوزه‌ کتاب کودک هم صادق است و حافظه‌ تصویری مردم از برندها با شخصیت‌های خارجی پر است. 
فضلی درباره‌ کاهش و افزایش فروش در روزهای منتهی به مدرسه می‌گوید: این روزها تا نیمه‌ اول مهر اوج کار فروشندگان نوشت‌افزار است. فروش ما از نظر مبلغ فروش افت نداشته و حتی رشد هم دارد، اما موضوع نگران‌کننده این است که اگر سال قبل کالای هزار تومانی را به 10 نفر می‌فروختم، امروز این کالا را به 3 نفر می‌فروشم. به دلیل گرانی کالا تعداد مشتری‌ها کمتر شده و نرخ فروش افزایش دارد. زیاد نمی‌خرند، اما گران‌تر می‌خرند.
این فروشنده ادامه می‌دهد: اگر شهریور سال گذشته روزانه 150 تا 220 فاکتور می‌زدیم، در مدت مشابه امسال این رقم به نصف رسیده‌ است. فقط بحث فروش و سود ما مطرح نیست. امیدوارم در آینده‌ نزدیک این مشکلات برطرف شود و روزهای ماه مهر را با چهره‌ شاد و بی‌دغدغه‌ خانواده‌ها و دانش‌آموزان آغاز کنیم.


کاهش شهری

کمی آن طرف‌تر، در مرکز شهر ساری هم همین داستان دامن گسترده است. «مهدی علیزاده» از فروشندگان قدیمی و منصف نوشت‌افزار در ساری است که مخاطبان او بیشتر قشر متوسط جامعه هستند. فروشگاه شلوغ است و از میان انبوه نوشت‌افزار به پرسش‌ها پاسخ می‌دهد.  وی می‌گوید: همیشه تاکیدمان بر فروش کالای ایرانی بوده و هست.

 خوشبختانه امسال هم کالای ایرانی باکیفیت داشتیم، البته توانایی رقابت برابر با نمونه مشابه خارجی را ندارد، اما به‌نظرم کالای ایرانی ظرفیت لازم برای پیشرفت و تولید بهتر را دارد.  علیزاده درباره‌ استقبال خانواده‌ها از کالای ایرانی بیان می‌کند: وقتی کالای خارجی گران است، والدین سراغ نمونه‌ با کیفیتِ متوسط، اما ارزان‌تر می‌روند. دفتر، کیف و جامدادی‌های ایرانی کیفیت خوبی دارند و بیشتر فروخته می‌شوند. این فروشنده قدیمی از رکود بازار خرید گلایه می‌کند و می‌گوید: نسبت به سال قبل 50 تا 60 درصد کاهش مشتری داریم. مردم توان خرید کتاب درسی را هم ندارند.

همیشه سعی می‌کنیم قیمت‌ها را در حد توان خرید مردم نگه داریم، اما امسال داستان خود را دارد و اگر تغییر قیمت نداشته باشیم، جنسی برای فروش نداریم.  وی ادامه می‌دهد: خریدمان نقدی شده و با این‌که چند دهه در بازار نوشت‌افزار فعالیت داریم، حتی شرکت‌های فروش قدیمی هم چک قبول نمی‌کنند. بار پارسال با امسال 3 برابر تفاوت قیمت دارد. نگران تامین جنس ماه‌های آینده‌ایم. نرخ ارز و شرایط خرید و فروش ثبات ندارد و به‌ دلیل نبود کالا ممکن است با مشکلات جدیدی روبه‌رو شویم.


گلایه فروشندگان 

یکی دیگر از فروشندگان نوشت‌افزار خود را «علی» معرفی می‌کند و می‌گوید: از صبح 23 هزار تومان فروش داشته و همسایه‌ام‌ به شوخی مدام می‌گوید که «صبح‌ها بیشتر بخواب و نیا مغازه!»  این فروشنده بیان می‌کند: این همه بار؛ از صبح بیکارم، مشتری می‌آید، نگاه می‌کند، نهایتا چند مداد و دفتر می‌خرد و نصف بارمان روی زمین می‌ماند. گلایه‌ای از مردم ندارم. دلم می‌سوزد. امروز پدر و پسری آمدند و وقتی قیمت کتاب‌های درسی را دیدند. پدرش گفت دو هفته دیگر که پدرش حقوق گرفت می‌خرند. این بچه که دفتر و کتاب ندارد با چه انگیزه‌ای درس بخواند؟ کمترین افزایش قیمت 2برابر است. مدادرنگی تولید چین 5/2 برابر گران‌تر شده و کیف و دفتر هم بین 2 تا 3 برابر افزایش قیمت دارد. از وی درباره‌ تعداد مشتری‌های امسال می‌پرسم، پاسخ می‌دهد: از نصف هم کمتر شده است و امیدی ندارم.

نمی‌دانم مغازه را سرپا نگه دارم یا جمع کنم. الان که وضعیت اینطور است نمی‌دانم با آمدن پاییز می‌توانم برای مغازه نوشت‌افزار بخرم یا اصلا باری برای خریدن هست؟ چون همین الان هم با مشکل خرید و تأمین بار مواجهم. خریدمان باید نقد باشد و از امروز تا فردا قیمت‌ها که تغییر کند، ممکن است پخش بار هم متوقف شود.