ورود مرجعیت به بحران عراق

 درحالی‌که تنها 4روز به موعد برگزاری دومین جلسه پارلمان جدید عراق فرصت باقی مانده، هنوز تکلیف دولت و نخست‌وزیر آینده این کشور مشخص نیست. در جریان آخرین تحولات و با چرخش ناگهانی ائتلاف سائرون به رهبری مقتدی صدر، حیدر عبادی شانس خود را برای تکرار نخست‌وزیری تقریبا از دست داده است. در سوی مقابل اما گزارش‌هایی از ورود مرجعیت به بحران سیاسی عراق وجود دارد که نشان می‌دهد عبادی تنها مرد ناکام این میدان نیست و سایر گزینه‌های مطرح برای نخست‌وزیری هم در آستانه خروج از دایره رقابت قرار گرفته‌اند.

حذف عبادی در دقیقه 90

در شرایطی که بسیاری از رسانه‌ها و تحلیلگران، با توجه به حمایت تلویحی آمریکا از عبادی، او را جدی‌ترین گزینه نخست‌وزیری دولت جدید عراق به شمار می‌آوردند، به‌نظر می‌رسد آتش بحران بصره اول دامن او را گرفته است. به این ترتیب در جلسه ویژه روز شنبه پارلمان عراق که صرفا برای بررسی بحران بصره به دعوت مقتدی صدر تشکیل شده بود، نمایندگان ائتلاف سائرون با قرائت بیانیه‌ای رسما خواستار استعفای حیدر عبادی از نخست‌وزیری شدند. قرائت این بیانیه همراه بود با موجی از حملات سیاسی و رسانه‌ای به عبادی؛ حملاتی که تلاش می‌کرد او را مقصر اصلی تمام آنچه که در بصره می‌گذرد نشان دهد. نوری مالکی تلویحا او را در پرونده حمله به کنسولگری ایران به اهمال و بی‌توجهی به گزارش‌های امنیتی متهم کرد، استاندار بصره (از جریان صدر) در مقابل رسانه‌ها از کم‌کاری دولت او در رسیدگی به مشکلات بصره شکایت کرد و در نهایت، ابومهدی المهندس از حمایت تعجب‌آور آمریکا از عبادی انتقاد کرد و گفت: پیروزی‌های عراق علیه تروریسم هیچ ارتباطی با نخست‌وزیر نداشته است. روزنامه العربی الجدید در شماره روز گذشته خود از آغاز سریع رایزنی‌های ائتلاف‌های سائرون و فتح برای توافق بر سر نخست‌وزیر جدید عراق خبر داد. براساس گزارش این روزنامه، بعد از تشدید بحران بصره و حمله به پایگاه‌های حشد شعبی و کنسولگری ایران، ائتلاف سائرون (شاخه صدر و کمونیست‌ها) و همچنین ائتلاف حکمت به رهبری عمار حکیم به این نتیجه رسیده‌اند که با توجه به موضع خصمانه اردوگاه رقیب نسبت به شخص عبادی، اصرار بر تداوم نخست‌وزیری او به نفع عراق نیست. این روزنامه همچنین مدعی شد ایران از گزینه مورد توافق فتح و سائرون حمایت خواهد کرد.

ورود مرجعیت و حذف سایر گزینه‌ها

اگرچه اطمینان از حذف عبادی، جانی دوباره به سایر رقبای او و گزینه‌های جدی پست نخست‌وزیری دولت جدید عراق بخشید، اما به فاصله کمتر از 48ساعت، انتشار گزارش‌ها و نقل قول‌هایی از نظر مرجعیت باز هم سرنوشت 4سال آینده عراق را با علامت پرسشی بزرگ مواجه کرد. نقطه آغاز این نقل قول‌ها به مصاحبه صبح روز گذشته صباح الساعدی، نماینده ائتلاف سائرون با شبکه المیادین بازمی‌گردد.  او در این مصاحبه گفت: مرجعیت نجف با نخست‌وزیری حیدر عبادی، هادی عامری، نوری مالکی، فالح فیاض و طارق نجم مخالفت کرده است. اگرچه شبکه المیادین به فاصله کمتر از یک ساعت بعد از پخش این مصاحبه در خبری به نقل از منابع آگاه، صحت این نقل قول از مرجعیت را تکذیب کرد، اما دفتر آیت‌الله سیستانی کمی بعد با انتشار بیانیه‌ای، بدون اشاره مستقیم به نام اشخاص به صراحت اعلام کرد که نخست‌وزیری کسانی که تاکنون قدرت را در عراق در اختیار داشته‌‎اند مورد قبول نیست. این بیانیه دفتر آیت‌الله سیستانی، با موضع وی در روزهای منتهی به برگزاری انتخابات پارلمانی عراق و تأکید بر قاعده المجرب لایجرب (آزموده را آزمودن خطاست) کاملا همخوانی دارد.

چه گزینه‌هایی باقی مانده‌اند؟

درحالی‌که ناکامی شخصیت‌هایی همچون عبادی، مالکی و حتی عامری برای تصدی منصب نخست‌وزیری برای بسیاری از تحلیلگران قابل پیش‌بینی بود، حالا و با طرح تلویحی نام چهره‌هایی همچون فیاض و نجم در میان کسانی که مورد قبول مرجعیت نیستند، تقریبا هیچ گزینه مطرحی برای ریاست دولت جدید عراق باقی نمانده است. اکنون برخی رسانه‌های غیررسمی و خبرنگاران عراقی از رایزنی‌های اولیه احزاب بر سر گزینه‌هایی از داخل جریان‌های مدنی و غیرطائفی عراق سخن می‌گویند؛ جریان‌هایی که هیچ‌گاه قدرت و جایگاه قابل‌توجهی در مقابل احزاب مذهبی شیعی، سنی یا کردی در اختیار نداشته و تنها با تکیه به پایگاه رأی محدود خود در شهرهایی همچون بغداد وارد ساختار سیاسی عراق شده‌اند. آیا ساختار سنتی و مذهبی حاکم بر عراق بعد از صدام، اجازه چنین تحول بزرگی را خواهد داد یا باز هم قرار است شخصیتی کمتر شناخته شده از درون همین دایره به‌عنوان نخست‌وزیر جدید این کشور معرفی شود؟ تمام اینها در حالی است که عدم ‌ذکر نام شخصیت‌های نام برده در بیانیه دفتر آیت‌الله سیستانی، ممکن است راه را برای شخصیت‌هایی همچون فالح‌الفیاض و طارق‌نجم برای ورود به دفتر نخست‌وزیری همچنان باز نگه دارد.