رشد نقدینگی 13/7 درصدکُند شد

میزان نقدینگی در تیرماه امسال با 20.1درصد رشد به 1602هزار میلیارد تومان رسیده که این میزان رشد در مقایسه با رشد 23.3درصدی تیرماه سال قبل 13.7درصدکمتر بوده است.نقدینگی در امتداد مسیر صعودی خود در تیرماه امسال به 1602هزار میلیارد تومان رسیده و نسبت به تیرماه سال قبل رشد 20.1درصدی را تجربه کرده است اما نکته مثبت ماجرا اینجاست که این رشد نسبت به دوره‌های قبل ملایم‌تر شده و 13.7درصد کمتر از یک سال منتهی به تیرماه 96بوده است.

به گزارش همشهری، آهسته‌تر شدن روند رشد نقدینگی می‌تواند روزنه امیدی برای اصلاح نابسامانی‌های بازار پول ایران باشد، نکته‌ای که چندی پیش رئیس‌کل بانک مرکزی نیز به‌عنوان پیش‌نیاز اصلاح شرایط در بازار ارز و سایر دارایی‌های جاذب نقدینگی مطرح کرد. در بازخوانی وقایع چند‌ماه اخیر اقتصاد ایران، اتفاقاتی مانند پیش‌فروش سکه و تزریق ارز به بازار ازجمله ابزارهایی است که باعث شده بخشی از نقدینگی در ازای سکه و ارز جمع و به ترازنامه بانک مرکزی منتقل شود.

زنگ خطر افزایش نرخ تورم

نکته قابل‌تأملی که بانک مرکزی در گزیده آمارهای اقتصادی تیرماه امسال منتشر کرده، تقویت رشد پول و تضعیف رشد شبه پول در ترکیب نقدینگی است زیرا پول یا همان اسکناس، مسکوک و سپرده‌های دیداری، که به‌صورت چک قابل‌انتقال است، به‌راحتی در بازار گردش می‌کند و در شرایط فعلی اقتصاد به‌شدت تورم‌آفرین است اما شبه‌پول یا همان سپرده‌های مدت‌دار در کوتاه‌مدت ضد‌تورمی هستند زیرا دارندگان آنها برای مدتی از خرج کردن پول خود منصرف شده‌اند و می‌توان احتمال ورود آنها به بازار را منتفی دانست. براساس این آمارها رشد نقدینگی در یک سال منتهی به تیرماه 1397نسبت به دوره مشابه سال قبل 20.1درصد بوده اما در این دوره رشد اسکناس و مسکوک در دست اشخاص 21.7درصد، رشد پول 34.7درصد و رشد شبه‌پول 18.1درصد بوده است و این مسئله می‌تواند زنگ هشداری برای متولیان اقتصادی باشد مبنی بر اینکه هنوز خطر هجوم نقدینگی به بازارها از بین نرفته است. این هشدار در مقایسه ترکیب نقدینگی تیرماه 97با داده‌های مربوط به تیرماه 96نیز به‌خوبی مشخص است. در یک سال منتهی به تیرماه 1396عدد نقدینگی کل نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن 23.3درصد ثبت شده اما در آن دوره رشد اسکناس و مسکوک در دست اشخاص 5.1درصد، رشد پول 14.4و رشد شبه‌پول 24.6درصد بوده که خطر کمتری برای تورم داشته است.

حساب سرمایه منفی است

در تیرماه سال‌جاری، حساب سرمایه در بخش بدهی‌های بانک مرکزی نیز به 8950میلیارد تومان رسید که نسبت به اسفندماه 9درصد افت کرده است. منفی بودن حساب سرمایه، به‌معنای افزایش مطالبات اقتصاد از دنیای خارج در نتیجه افزایش مازاد حساب‌جاری است که برخی به‌اشتباه آن را مبنای برآورد رقم فرار سرمایه از کشور قرار می‌دهند درحالی‌که فرار سرمایه به‌معنای خروج سرمایه و عدم‌بازگشت قطعی آن به چرخه اقتصاد داخلی است.از سوی دیگر اما در بخش خلاصه دارایی‌ها و بدهی‌های بانک و مؤسسات اعتباری غیربانکی، حساب سرمایه بانک‌ها در تیرماه سال‌جاری نسبت به اسفندماه 44.6درصد افت کرده که می‌تواند نشانه‌ای از خروج سرمایه تلقی شود. حساب سرمایه بانک‌ها در تیرماه سال‌جاری نسبت به تیرماه سال گذشته 55.5درصد افت کرده و به 30هزار میلیارد تومان رسیده درحالی‌که در تیرماه 96نیز حساب سرمایه بانک‌ها 67.4هزار میلیارد تومان بوده است. البته در تیرماه سال گذشته نیز حساب سرمایه بانک‌ها افت 22.5درصدی را نسبت به تیرماه سال 1395تجربه کرده و از 87هزار میلیارد تومان به 67.4هزار میلیارد تومان رسیده بود.

بازهم افزایش بدهی‌ها

براساس گزارش بانک مرکزی، در تیرماه امسال مجموع بدهی بخش دولتی اقتصاد ایران اعم از دولت و شرکت‌ها و مؤسسات دولتی به بانک مرکزی به 62.8هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به تیرماه سال قبل رشد 1.3درصدی داشته که بیشتر آن به‌خود دولت اختصاص دارد و اوراق مشارکت دولتی را نیز در برمی‌گیرد اما نکته قابل‌توجه اینکه بخش زیادی از این بدهی در 4‌ماه نخست سال‌جاری ایجاد شده است به‌گونه‌ای که میزان بدهی بخش دولتی در تیرماه امسال نسبت به اسفندماه سال گذشته رشد 19.1درصدی داشته است. به گزارش همشهری، این همه ماجرا نیست چراکه بخش دولتی یکی از ابربدهکاران بانک‌ها هم محسوب می‌شود و طبق گزارش بانک مرکزی در تیرماه امسال بدهکارتر نیز شده است. طبق آمارها بخش دولتی اقتصاد ایران اعم از دولت و شرکت‌ها و مؤسسات دولتی در تیرماه سال‌جاری 220هزار و 750میلیارد تومان بدهی به بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی داشته‌اند که 30.2درصد بیشتر از بدهی این بخش در تیرماه سال قبل است. در تیرماه سال قبل، بدهی شرکت‌های دولتی به بانک‌ها 2730میلیارد تومان بوده که در تیرماه سال‌جاری به 4770میلیارد تومان رسیده اما بدهی دولت در این دوره یکساله از 166هزار و 870میلیارد تومان به 215هزار و 980میلیارد تومان رسیده است. در این میان بانک‌ها نیز به بدهی خود از بانک مرکزی اضافه کرده‌اند. بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در تیرماه امسال 147هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به تیرماه سال قبل 36.4درصد افزایش یافته است. در 4ماهه نخست امسال رشد بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی 11.4درصد بوده است. افزایش بدهی بانک‌ها و بخش دولتی به بانک مرکزی جزو مهم‌ترین دلایل افزایش پایه پولی کشور است که در تیرماه امسال هر دو اتفاق افتاده و می‌تواند نشانه‌ای از ادامه‌دار نبودن روند کند رشد نقدینگی باشد. اگر برای این دو مسئله تمهیدی اندیشیده نشود چه بسا در ماه‌های آینده دوباره رشد نقدینگی با شتابی بیشتر دنبال شود و باز هم بازارها را در معرض تهدید قرار دهد.