ادلب در انتظار تهران

شمارش معکوس آخرین نبرد سوریه آغاز شده است و همه طرف‌های درگیر این جنگ 8ساله خود را برای بحرانی تازه در ادلب آماده کرده‌اند، اگرچه هنوز تماس‌های پشت‌پرده برای تأثیرگذاری در روند و شدت این بحران به شکل فشرده‌ای در جریان است. درحالی‌که دولت مرکزی سوریه با پشتیبانی روسیه و ایران خود را برای نابودی آنچه آخرین پایگاه تروریست‌ها می‌خواند آماده کرده، ترکیه به‌عنوان ضلع سوم مذاکرات آستانه، موضع مغایری دارد و با استفاده از تمام ظرفیت‌های خود به‌دنبال جلوگیری یا دست‌کم محدود‌کردن ابعاد این نبرد است. با این حال مذاکرات دوجانبه آنکارا - ‌مسکو با توجه به اظهارات دیپلمات‌های ترکیه تا امروز بی‌نتیجه مانده و بر این اساس، همه نگاه‌ها به نشست سه‌جانبه تهران است؛ نشستی که روز جمعه با حضور روسای جمهور روسیه، ایران و ترکیه، برای بررسی آخرین ایستگاه نظامی بحران سوریه برگزار خواهد شد. تمام اینها در حالی است که مخالفت آمریکا با عملیات ادلب هم از روز گذشته و در پی هشدار توییتری ترامپ به سوریه، روسیه و ایران وارد مرحله جدید شد. او در صفحه توییتر خود نوشت: رئیس‌جمهور بشار اسد نباید بی‌محابا به استان ادلب حمله کند. روس‌ها و ایرانی‌ها اشتباه بزرگی می‌کنند. اگر در این تراژدی انسانی بالقوه مشارکت کنند، شاید صدها هزار نفر کشته شوند. آمادگی برای شروع نبرد ادلب در حالی است که این استان شمالی سوریه براساس مذاکرات آستانه به‌عنوان چهارمین منطقه کاهش تنش معرفی شده بود؛ مناطقی که هرگونه عملیات نظامی در آنها از سوی طرف‌های اصلی مذاکرات آستانه ممنوع است. اما حضور هیأت نیروهای تحریرالشام در این استان، راه را برای دور‌زدن توافق آستانه باز گذاشته است؛ نیروهایی که در حقیقت متعلق به جبهه النصره (شاخه سوری القاعده) هستند و بر این اساس، گروهی تروریستی به شمار می‌روند که شامل توافق‌های بین‌المللی نمی‌شوند. ترکیه در ابتدا برای حل این معضل تلاش کرد با استفاده از نفوذ گسترده خود بر تمام جریانات مسلح مستقر در ادلب، زمینه را برای انحلال این سازمان تروریستی فراهم کند؛ سازمانی که طی سال‌های گذشته نقش مهمی در تقویت آن در داخل سوریه داشت. اما در پی ناکامی در این مسیر، دولت ترکیه ابتدای هفته جاری، رسما نام هیأت تحریرالشام را در لیست گروه‌های تروریستی قرار داد، آن هم درحالی‌که طی 4سال گذشته به‌طور جدی با درخواست‌‌های مختلف برای این اقدام مخالفت کرده بود. شبکه الجزیره این اقدام دولت ترکیه را نشانه‌ای از پیشرفت مذاکرات دو‌جانبه مسکو و آنکارا در پرونده ادلب به‌حساب آورد. اما در شرایطی که مذاکرات دوجانبه ترکیه و روسیه بر سر ادلب ادامه دارد، سفر محمد‌جواد ظریف به دمشق و حمایت قاطعانه او از نبرد ادلب، بار دیگر موضع ایران نسبت به این پرونده را علنی کرد؛ موضعی که شاید کار نشست سه‌جانبه تهران را برای ترکیه تا اندازه زیادی سخت کند. وزیر خارجه ایران در جریان دیدار با بشار اسد، گفت: سوریه در حال پاکسازی کامل تروریسم در این کشور است و باقی تروریست‌ها ازجمله تحریرالشام (جبهه النصره) باید از ادلب خارج شوند. سخنان قاطعانه ظریف، همزمان با مواضع ولید معلم در مسکو، که بر اهمیت پایان تروریسم در ادلب تأکید داشت، نشان‌دهنده نزدیکی مواضع تهران و دمشق بود. تمام اینها در حالی است که استفان دیمیستورا، نماینده ویژه سازمان ملل در امور سوریه روز گذشته برای چندمین‌بار نسبت به وقوع فاجعه انسانی در ادلب هشدار داد. اگرچه از صبح روز گذشته و در واکنش به تهدید توییتری رئیس‌جمهور آمریکا، حملات هوایی روسیه به ادلب شدت گرفته، اما به‌گفته العربی الجدید برای تعیین سرنوشت این استان سوری باید منتظر نشست تهران بود.