خانه به‌دوشان

ولی خلیلی

در هر کشوری محل‌هایی وجود دارد که نبض مهاجرت، در آنها قوی‌تر می‌زند؛ یعنی وقتی سر و کارتان به آن نقاط می‌افتد دیگر آخرین مراحل کار قبل از رفتن و دل‌کندن از دیارتان را تجربه می‌کنید. یکی از این محل‌ها؛ ساختمان ترمینال بار فرودگاه است. چندروز قبل از سفر، مهاجران با وانت‌ها و کامیون‌های باری از وسایل شخصی و منزلشان به ساختمانی انبار شکل در فرودگاه مراجعه می‌کنند تا با بسته‌بندی انواع لوازمشان آخرین مراحل کار برای ارسالشان به کشور مقصد را انجام دهند.

اولین تصویری که با ورود به محوطه حمل و ارسال بار هوایی در فرودگاه در ذهنتان نقش می‌بندد،خانه به‌دوشی است؛ افرادی را می‌بینید که به نوعی در صف اسباب‌کشی خارجی ایستاده‌اند و وسایلشان به سمت باسکول برای وزن‌کشی و بعد بسته‌بندی و کارهای اداری پیش می‌رود. در این سالن، صدای اصلی که بیش از هر چیزی شنیده می‌شود، فریاد کارگرانی است که سر و ته کارتن‌ها و وسایل خانه‌ها را گرفته و روی باسکول قرار می‌دهند. البته گریزی از شنیدن صدای چسبکاری وسایل هنگام بسته‌بندی هم ندارید.

اما نکته جالب در سالن ترمینال بار فرودگاه، داستان طبقات اجتماعی مهاجران است که به‌خوبی از بین وسایلی که با خود برای ارسال آورده‌اند، خودنمایی می‌کند؛ افرادی که وضع مالی بهتری دارند دست خالی‌تر هستند و بیشتر با وسایل شخصی‌ای که به نوعی «حس نوستالژی» نسبت به آنها دارند (دوست دارند در خانه جدیدشان آن سوی مرزها هم آن را همراه داشته باشند) آمده‌اند، ولی در مقابل افراد طبقه متوسط و حتی پایین‌تر که قصد مهاجرت کرده‌اند و توان خرید دوباره وسایل را در کشور مقصد ندارند، با همه‌‌چیز آمده‌اند؛ از اتو و جارو برقی گرفته تا ظروف چینی‌بند‌زده‌شده خاطره مادرشان و یخچال و فریزهایی با مارک وطنی که مشخص نیست اگر در کشور مقصد خراب شوند، اصلا چگونه قرار است قطعاتشان را برای تعمیر پیدا کنند.

اینجا از روی جنس بارها تا حدود زیادی می‌توان مسیر و مقصد مهاجران را هم حدس زد و بعد از چند دقیقه ایستادن در صف بسته‌بندی یا باسکول و سر صحبت را باز کردن با افراد، گمانه‌زنی‌ها را به یقین تبدیل کرد. در این صف‌های مهاجرت اسباب و وسایل، معمولا رابطه مستقیمی بین دست‌های خالی‌تر مهاجران با مسافت مهاجرت وجود دارد؛ افرادی که دست خالی‌تر هستند مسیرهای مهاجرت طولانی‌تری دارند که از اروپا تا کانادا و استرالیا ادامه پیدا می‌کند و آنها که با اسباب و اثاثیه بیشتری به فرودگاه آمده‌اند معمولا وقتی از مقصد مهاجرتشان می‌گویند کشورهایی همسایه مانند ترکیه و گرجستان را هدف قرار داده‌اند. بیشتر مهاجرانی که دستشان به دهانشان می‌رسد در کشوری که به آن مهاجرت کرده‌اند دوباره وسایل مورد نیاز خانه را تهیه می‌کنند ولی آنها که از طبقات متوسط و پایین‌تر هستند، ترجیح می‌دهند از همین‌جا وسایلشان را پیش از سفر خودشان به کشور مقصد ارسال یا در اصطلاح فرودگاهی «فریت» کنند.

این روزها اگر سری به محوطه حمل و ارسال بار هوایی در فرودگاه امام خمینی(ره) بزنید به‌خوبی متوجه می‌شوید که موج اصلی مهاجرت، به طبقات متوسط جامعه و حتی پایین‌تر رسیده است؛ بیشتر با افرادی در صف وزن‌کشی و بسته‌بندی بار روبه‌رو می‌شوید که مقصدی طولانی هم ندارند؛ بیشترشان یا راهی شهرهای مختلف ترکیه از استانبول گرفته تا ازمیر هستند و یا گرجستان را انتخاب کرده‌اند.