کرمان؛ شهر پروژه‌های نیمه تمام
شهردار کرمان در گفت‌وگو با همشهری از مشکلات ادامه پروژه‌های کلان عمرانی می‌گوید
محمد سرابی | خبر‌نگار:
پروژه‌های نیمه‌کاره بیشتر از پروژه‌های تمام‌شده به چشم شهروندان کرمانی می‌آیند. کارگاه‌های بزرگی با پایه‌های بتنی رها‌شده و مصالح ساختمانی که زیر باد و آفتاب در حال فرسوده شدن هستند. از حدود یک دهه قبل در قسمت‌های مختلف شهر کرمان طرح‌های متعدد ساخت تقاطع‌های غیرهمسطح آغاز شد. بنا به زمانبندی ابتدایی، اکنون باید همه این طرح‌ها به بهره‌برداری رسیده باشد، اما در چند سال گذشته بخش مهمی از این پل‌ها و زیرگذر‌ها به حال خود رها شده‌اند. با مهران عالم‌زاده، شهردار کرمان که در مدت تصدی او تعدادی از این پروژهها به نتیجه رسیده است در این‌باره صحبت کردیم. هزینه ساخت این پروژهها چند برابر بودجه سالانه شهرداری کرمان است.
در شهر کرمان چند پروژه عمرانی نیمه‌کاره وجود دارد؟
8ماه قبل که مسئولیت شهرداری کرمان به من واگذار شد حدود 7پروژه عمده نیمه‌کاره در شهر وجود داشت. این پروژهها، هم کار بزرگی را برعهده شهرداری گذاشته و هم هزینه‌های زیادی ایجاد کرده است که باید پرداخت شود. تصمیم گرفتیم به جای اینکه همه پروژهها را به شکل موازی پیش ببریم انرژی خود را بر تک‌تک آنها متمرکز کنیم و براساس اولویت به آنهایی برسیم که با توجه به منابع مالی زودتر به نتیجه می‌رسد. در همین مسیر نخستین پروژه‌ای که در همان 2ماه اول شروع به‌کار، به بهره‌برداری رسید نخستین پروژه روگذر تقاطع ولیعصر به نام «پل باغ ملی» بود. بعد از آن «پل شهید بهشتی» را داریم که مراحل پایانی را طی می‌کند و تا پایان شهریور تمام می‌شود. تا پایان مهر هم زیرگذر میدان آزادی به بهره‌برداری می‌رسد و «پل ابوذر» که تا پایان سال به اتمام خواهد رسید. برای سال آینده هم کار بقیه تقاطع‌ها را دنبال می‌کنیم.
هزینه ساخت این پروژهها چقدر است؟
کل قرارداد 600میلیارد تومان است.
و بودجه شهرداری کرمان؟
بودجه محقق شده یک سال شهرداری 370میلیارد تومان بود. پروژه‌های تعریف شده تقریبا دوبرابر بودجه شهرداری بوده است. تاکنون براساس گزارش کارکرد‌ها 300 تا 400میلیارد تومان هزینه صرف شده که نیمی از آن به‌صورت بدهکاری شهرداری مانده و به پیمانکاران پرداخت نشده است؛ یعنی در حدود 170میلیارد تومان پرداخت شده و شهرداری بابت بقیه آن بدهکار است.
از بودجه سالانه می‌توان این بدهکاری را تامین کرد؟
خیر، زیرا باید کار نگهداری شهر را هم انجام دهیم. اکنون از 370میلیارد تومان بودجه محقق شده شهرداری حدود 200میلیارد تومان صرف حقوق و تامین نیروی انسانی می‌شود.
زمان ساخت پروژهها چقدر پیش‌بینی شده بود؟
قرارداد پروژهها حداکثر دوساله بوده و باید همه در سال 96تمام می‌شد که متأسفانه در همان زمان تعریف و طراحی پروژهها کار کارشناسی برای تأمین اعتبار آن صورت نگرفته بود. امروز ناچار از ادامه کار ساخت‌وساز آنها هستیم؛ در عین حال‌که شهرداری باز هم بدهکار می‌شود.
از چه محلی می‌خواهید این بدهی‌ها و هزینه‌ها را تأمین کنید؟
قرارداد ما با پیمانکار به‌صورت 50درصد نقد و 50درصد زمین بوده است. الان چون منابع مالی کمتر داریم می‌خواهیم سهم زمین را بیشتر کنیم و بدهی ریالی را تبدیل به زمین کنیم. قیمت مصالح ساختمانی مورد نیاز هم دائما زیاد می‌شود که امسال بیشترین رشد را داشته است. الان ما دنبال این هستیم که به سمت نظام بانکی برویم اما این کار هم مشکلات خودش را دارد. می‌شود اوراق مشارکت گرفت اما بیشتر قصد داریم از بانک وام بگیریم ولی وام برای شهرداری‌ها نیاز به مقدماتی دارد؛ مثلا اسناد باید حسابرسی شده باشد که خود زمانبر است و وثیقه ملکی می‌خواهد و بانک هر ملکی را هم قبول نمی‌کند. هرچه زمان می‌گذرد به زیان ماست زیرا براساس قرارداد‌ها جریمه تأخیر هم به بدهی‌های شهرداری تعلق می‌گیرد.
صحیح است که مراحل فنی زیرگذر آزادی به‌دلیل قرار گرفتن در جایی که سطح آب زیرزمین بالاست، دچار مشکل شده است؟
بله. متأسفانه این زیرگذر که در میدان اصلی شهر قرار دارد هزینه‌های زیادی را به ما تحمیل کرده است. سطح آب در این منطقه بالاست و باید هر روز چندین تانکر آب خارج شود تا پیمانکار بتواند کار را اجرا کند. تخلیه آب بر نوع ساخت دیوار‌ها و کف هم تأثیر گذاشته است. مجبور شدیم از شمع‌های 4متری استفاده کنیم و حدود 32کیلومتر شمع اجرا شده است.
قبل از طراحی پل مشخص نبود که در این منطقه سطح آب زیرزمینی بالاست؟
قبل از ساخت هم مشخص بود. آب‌های زیرسطحی در کرمان وضعیت بدی دارد و در اجرای پروژهها هزینه زیادی تحمیل می‌کند. همین زیرگذر که در وسط شهر هم است به تنهایی و بدون تملکات 120میلیارد تومان هزینه دارد. تملکات اطراف آن هم نیاز به 80تا 100میلیارد تومان اعتبار دارد.
آن 600میلیارد تومان، هزینه ساخت پل‌ها بدون تملکات بود؟
بله. با محاسبه تملکات به 800 تا 900میلیارد تومان می‌رسد. تقاطع و زیرگذر و روگذر وقتی عمل می‌کند که بتوانیم تملکات را هم انجام دهیم و ورودی و خروجی‌ها کاملا باز شود تا از ظرفیت پل استفاده شود. از طرف دیگر در حوزه تملک، باید نقدا کار کرد زیرا املاک مردم در بافت تجاری است و به راحتی حاضر نیستند آن را بفروشند یا معاوضه کنند. الان در کرمان پل‌هایی داریم که چندین سال از ساخت آنها می‌گذرد ولی به‌دلیل اینکه املاک اطراف، تملک نشده‌اند باعث روان شدن حمل‌ونقل نمی‌شوند؛ مانند پل چهارراه احمدی یا پل بازرگانی.
یک موضوع دیگر در پروژه‌های پل‌سازی کرمان، کارکردن این پل‌هاست. گفته می‌شود که بعضی از این پروژه‌های بسیار هزینه‌بر و طولانی به اندازه کافی در روان کردن ترافیک شهر مفید نیستند.
ما علاقه نداشتیم درباره این موضوع خیلی کنکاش کنیم و بیشتر می‌خواستیم پروژهها به پایان برسد اما باید بگویم دقت نظر لازم مخصوصا در محدوده مرکزی شهر انجام نشده است. ساخت آن پل‌هایی که در حلقه کمربندی شهر قرار داشت توجیه دارد، اما در بافت مرکزی باید به جای طرح‌های خودرومحور، طرح‌های پیاده‌محور انجام می‌شد و اجازه نمی‌دادیم آنقدر خودرو وارد بخش مرکزی شهر شود. این قسمت یک بافت تاریخی دارد. در خصوص پل‌سازی در مرکز شهر حتی در زمینه رعایت طرح‌های بالادستی هم تردید‌هایی وجود دارد.
در همینه زمینه :
