پس‌لرزه‌های بهارستان

نه مجلس، ‌نه دولت و نه احتمالا مردم هیچ‌کدام از جلسه دیروز مجلس قانع نشدند. مجلس دیروز نه برنده‌ای داشت و نه بازنده‌ای؛ نه کسانی که طرح سؤال از رئیس‌جمهور را کلید زده بودند و ادعای پرچمداری دغدغه‌های مردم را داشتند توانستند حرف دل مردم را بزنند و نه سخنان رئیس‌جمهور آبی بر آتش گرانی‌ها پاشید. روحانی بهتر از هر کسی این را می‌دانست که در میان سخنانش گفت: مردم درد را می‌دانند چه فرق دارد (این درد را) نمایندگان بگویند یا رئیس‌جمهور بگوید. از رئیس‌جمهور و نمایندگان هم بهتر می‌دانند. مردم درمان دائم را می‌خواهند.

بنابراین طبیعی بود در جلسه‌ای که نمایندگانی که از مجلس هفتم تا‌کنون سابقه وکالت دارند فقط به گفتن دردها بسنده کنند و رئیس‌جمهور هم به تکرار پاسخ‌های گذشته بپردازد، کسی قانع نشود.

در جلسه دیروز مجلس، ترکیب نمایندگان سؤال‌کننده و شیب آرام صحبت‌های آنها از یک سو و لحن روحانی و سبک سخنوری‌اش در مقابل نمایندگان از سوی دیگر جو آرام و بعضا کسل‌کننده‌ای را حاکم کرده بود.

محمد دهقان، محمدحسین فرهنگی، محمدحسین نقوی حسینی، حمیدرضا فولادگر و کورش کرم‌پور 5نماینده سؤال‌کننده از روحانی بودند که یکی یکی در جایگاه ناطقان مجلس قرار گرفتند و در شرح 5محور سؤال از رئیس‌جمهور- «کنترل قاچاق کالا و ارز»، «افزایش قیمت ارزهای خارجی و ارزش پول ملی»، «رکود اقتصادی»، «کاهش نرخ بیکاری» و«تحریم‌های بانکی»- سخن گفتند. مجتبی ذوالنوری، طراح اصلی سؤال از رئیس‌جمهور در پایان توضیحات اول رئیس‌جمهور هم به روال 5نماینده دیگر از مشکلات گلایه کرد.

5نماینده مذکور از سوی کمیته ویژه طراحان سؤال از روحانی انتخاب شده بودند و آنطور که محمدحسین فرهنگی به همشهری خبر داد، بنا بر انتخاب کمیته 7نفره سؤال از رئیس‌جمهور قرار  بر این بود که مباحثی که از سوی سؤال‌کنندگان مطرح می‌شود علمی و کارشناسانه باشد و سؤال‌کنندگان محکم و شفاف صحبت کنند.  روحانی نطق می‌کرد  و مجلس گوش می‌داد بی‌هیچ فراز و فرودی. ساعت 9:30 بود که به‌دلیل رفت‌وآمد چند نماینده در مجلس و گعده‌هایشان با دیگر نمایندگان نظم مجلس به هم ریخت، نمایندگانی از سوی 2طیف اصلی مجلس یعنی اصولگرایان و اصلاح‌طلبان به‌شدت در تکاپوی جمع‌آوری امضا بودند، از یک سو فرید موسوی عضو فراکسیون امید میداندار بود و از سوی دیگر حسینعلی حاجی‌دلیگانی عضو فراکسیون ولایی و از طراحان اصلی سؤال از روحانی. همین امر سبب شکل‌گیری ولوله‌ای پنهان در میان نمایندگان شده بود که از قاب بسته تلویزیون یا از مشروح مذاکرات که از رادیو منتشر می‌شد نه دیده  و نه شنیده می‌شد.موج سخنرانی روحانی آرام بود حتی وقتی از ماجرای فیضیه سخن گفت و تهدیدش به ترور، حتی وقتی از ایستادگی در مقابل آمریکا سخن می‌گفت، حتی وقتی از تردید مردم به آینده ایران و نظام سخن گفت و اصرار داشت مسائلی که در کشور وجود دارند تبدیل به آسیب شده‌اند و تا رسیدن به بحران 2گام - به‌زعم روحانی موضوعات ابتدا به مسئله و بعد به آسیب و در مراحل بعد به تهدید و بحران تبدیل می‌شوند - بیشتر باقی نمانده است.

 در مقابل گعده پایداری‌ها (مجتبی ذوالنوری، حاجی‌دلیگانی، جواد کریمی‌قدوسی، اصغر سلیمی) باز هم امیدی‌ها بیکار ننشسته بودند. کرسی قاسم میرزایی‌نکو و محمدرضا فتحی گاه و بیگاه میزبان رفت‌وآمد امیدی‌ها بود (میرزایی‌نکو، محمدعلی وکیلی، عبدالکریم حسین‌زاده و بهرام پارسایی) به‌جد با هم صحبت می‌کردند، کمی آنسوتر هم محمدرضا تابش مشغول رایزنی چهره به چهره با دیگر نمایندگان بود. میز محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید اما به رغم روزهای دیگر مراجعه‌کننده ثابتی نداشت.

هدف؛ ارجاع سؤال به قوه قضاییه

محمدجواد فتحی، نماینده تهران درباره فضای ویژه دیروز بهارستان به همشهری گفت: خط صاف سؤال و جواب از رئیس‌جمهور طراحان اولیه سؤال از روحانی را نگران کرده بود که مبادا مجلس اظهارات رئیس‌جمهور را قانع‌کننده تشخیص دهد به همین دلیل به تکاپو افتادند و در نامه‌ای به هیأت رئیسه خواستار علنی شدن آرای نمایندگان به قانع شدن یا نشدن از توضیحات رئیس‌جمهور شدند.  فتحی می‌گوید: ارجاع پرونده سؤال از رئیس‌جمهوری به قوه قضاییه مطلوب سؤال‌کنندگان بود شاید از ابتدا هم دنبال این امر بودند به‌خاطر همین نگرانی از رضایت مجلس آنها را تحت فشار قرار داده بود و آنها به تکاپوی تغییر جو مجلس افتادند.

پیشنهاد 22نفر از نمایندگان برای علنی شدن رأی به توضیحات روحانی به هیأت رئیسه ارائه شد و هیأت رئیسه آن را به رأی گذاشت. با این پیشنهاد غوغایی به پا شد و موافقان سؤال از رئیس‌جمهور فریاد چهار، چهار (به‌معنای موافق) سر می‌دادند اما مجلس به آن رأی نداد.

 تکلیف سؤال چه می‌شود

اینکه سؤال از رئیس‌جمهور بر‌ای تعیین تکلیف به قوه قضاییه ارجاع می‌شود یا نه مهم است و تکلیف آن در هیأت رئیسه گرفته می‌شود. آنطور که نعمتی به همشهری خبر داده است: ارجاع سؤال رئیس‌جمهور به قوه قضاییه منوط به‌نظر و جمع‌بندی حقوقی مجلس شورای اسلامی و هیأت رئیسه است. کار از امروز توسط نمایندگان سؤال‌کننده و حقوقدانان شروع شده تا تطابق‌های لازم را داده و نظرشان را به هیأت رئیسه بدهند. اگر نظر آن بود در هر یک از سؤالات از قانون استنکاف شده و یا قانون نقض شده باشد آنگاه سؤال به قوه قضاییه می‌رود.به رغم نعمتی، احمد امیرآبادی، از طراحان سؤال از رئیس جمهوری معتقد است آیین‌نامه داخلی اختیاری به هیأت رئیسه نداده است که استنکاف رئیس‌جمهور از قانون را بررسی و در مورد ارسال سؤالات به قوه قضاییه تصمیم‌گیری کند.بهمن کشاورز، حقوقدان به ایسنا گفته است: آنچه در مقام سؤال از رئیس‌جمهور مطرح شد، ظاهرا بحث نقض قانون مطرح نبود بلکه پاره‌ای ابهامات عنوان شد که گفته‌های رئیس‌جمهور ظاهرا این ابهامات را رفع نکرد؛ بنابراین بحث ارسال سؤال به قوه قضاییه مطرح نیست.

سوالات روحانی از مجلس

حسن روحانی، رئیس‌جمهور دیروز که برای پاسخ به سؤالات نمایندگان به مجلس رفته بو، در عین پاسخ به سؤالات نمایندگان سوالاتی را هم از مجلس پرسید. او پرسید چرا ناگهان تصور مردم نسبت به آینده دچار تغییر شد و گفت: صرفا لمس این مسئله که زندگی مردم توأم با سختی و مشکلات شده که چیز مهمی نیست؛ چه فرق دارد نمایندگان بگویند یا رئیس‌جمهور بگوید. اگر به فکر درمان موقت باشیم، مردم نمی‌پسندند. مهم‌ترین قسمت سخنان روحانی به شرح زیر است:
    در این 8‌ماه اخیر چرا ناگهان شرایط نویی آغاز شد؟ شما ممکن است بفرمایید که این شرایط نو از اشتغال و ارز و رکود و قاچاق و سیستم بانکی بود.

    ناگهان تصور مردم نسبت به آینده ایران دچار تغییر شد و این درد بزرگی است، چرا امید مردم تغییر کرده و چرا نسبت به آینده ایران دچار تردید شدند؟
    چرا شرایط ارز چنین شد؟ دلیلش چه بود؟ آیا عامل اقتصادی یا سیاسی و یا عامل روانی بود؟ چه شد کشوری که در یک مسیر کاملا آرام حرکت می‌کرد و حتی همان ایام انتخابات، یک مرتبه فضای کشور تغییر کرد؟  تاریخ این تغییر 5دی‌ماه سال96 است. هر کس تاریخ دیگری بدهد به اعتقاد من آدرس غلط به مردم داده است. 5دی‌ماه سال96 بود که مردم ناگهان دیدند در خیابان‌ها عده‌ای شعار می‌دهند و شعارها کم‌کم به شعارهای هنجارشکنانه و غیرقابل‌قبول برای همه مردم تبدیل شد و مردم را دچار حیرت کرد.

    بدانید تخریب، خرابی می‌آورد و سیاه‌نمایی، زندگی مردم را به سمت سیاهی می‌برد، اگر شعار علیه فردی مثل حسن روحانی باشد که اهمیتی ندارد. اگر من به ترور تهدید بشوم برای من مهم نیست. اما در عین حال چه شد که عده‌ای جرأت پیدا کردند، رئیس‌جمهور کشور را به مرگ تهدید کنند؟ چون حس کردند بین ما و شما فاصله است. به غلط فکر کردند بین مجلس و دولت و بین مجلس و دولت و قوه قضاییه فاصله است. باید وحدت و اتحاد و یکپارچگی داشته باشیم. فیضیه به‌عنوان مرکز انقلاب به‌جایی تبدیل نمی‌شود که عده‌ای آب به آسیاب دشمن بریزند.


   چهره‌های سیاسی چه گفتند؟

   مصطفی تاج‌زاده، فعال سیاسی اصلاح طلب: روحانی می‌توانست با تبیین علل و عوامل اصلی مشکلات کشور، گام بلندی در جهت رشد آگاهی‌های عمومی بردارد و مشارکت ملت را برای حل معضلات، خنثی‌کردن کارشکنی‌های دولت پنهان و طمع‌ورزی‌ ترامپ جلب کند. رأی منفی مجلس نشان داد نگفتن حقایق، رقیب را جری و مردم را ناامید می‌کند.

    علیرضا زاکانی، فعال سیاسی اصولگرا: باید به دولت و مجلس تبریک گفت. سؤالات مجلس شفاف و محترمانه بود و پاسخ‌ها گرچه اقناع‌کننده نبود، اما بویی از لجاجت نداشت. بلوغ مسئولان کشور مهم‌ترین دستاورد امروز مجلس بود که در کنار استفاده درست سؤال از رئیس‌جمهور، امید است با پیگیری مسئولان شاهد کاهش مشکلات مردم باشیم.

    حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور: روحانی یک‌بار دیگر هزینه حفظ آرامش و عدم‌ایجاد تنش در کشور را پرداخت. او می‌داند که باید سنگ زیرین آسیاب باشد. موفقیت دولت در گرو اصلاح مسیر و ارتقای تدبیر و تعامل فعال‌تر با مجلس و مردم است. سر خم می‌ سلامت، شکند اگر سبوئی.

    بهرام پارسایی، عضو فراکسیون امید: ماه‌ها برای سؤال از رئیس‌جمهور فریاد زدند و امروز پرسشگر و پاسخگو همه از «مردم» سخن گفتند. اما واکنش‌ها نشان می‌دهد که نه سؤال‌ها و نه پاسخ‌ها مردم را قانع نکرد و شاید اصلا حرف دل مردم نبود.

    علی شکوری‌راد، دبیرکل حزب اتحاد ملت: اکثریت نمایندگان مجلس به پیشنهاد ۲۲ نفر از نمایندگان طرفدار شفافیت که تقاضا کرده بودند رأی‌گیری در مورد پاسخ‌های رئیس‌جمهور به سؤالات با ورقه و علنی باشد، رأی ندادند. معنایش این است که آنها حاضر نیستند مسئولیت رأی خود را بپذیرند. رئیس‌جمهور بازنده شد ولی مجلس نیز برنده نبود.

    سعید شریعتی، فعال اصلاح‌طلب: خار به چشمش می‌کنند و استخوان در گلویش می‌گذارند و به همین هم قانع نمی‌شوند. روحانی مثل همه مقامات مسئول در اداره امور اشتباه داشته، اما با فاصله از همه مقامات در برابر امروز و فردای ایران مسئولانه‌تر عمل کرده است.

    محمد‌علی ابطحی، معاون پارلمانی دولت اصلاحات: روحانی رو‌دست خورد. به جای هر توضیح جدی یک منبر - واقعا منبر- در فضیلت وحدت رفت. ناصح امین شده بود، ولی مخالفانش در عوض سکوت کردند و چراغ خاموش و بدون هزینه فقط رأی ندادند.