آمریکا پای میز محاکمه

6  هفته بعد از شکایت ایران از آمریکا بالاخره موعد رسیدگی به شکایت کشورمان فرا رسید و روز گذشته نخستین دادگاه آن برگزار شد تا نبرد حقوقی بین جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا به شهر لاهه در هلند برسد.

موضوع دادخواست ایران این است که اقدام آمریکا در برگرداندن تحریم‌های یکجانبه خلاف تعهدات بین‌المللی آمریکا در عهدنامه سال ۱۳۳۴ است. به موجب این عهدنامه آمریکا متعهد شده بود با اتباع ایرانی رفتار منصفانه داشته باشد و مانع از مراودات پولی و بانکی نشود.

بلافاصله بعد از طرح این شکایت رئیس دیوان بین‌المللی دادگستری لاهه طی نامه‌ای رسمی خطاب به وزیر خارجه آمریکا، ضمن اعلام زمان رسیدگی به شکایت دولت ایران درخصوص بازگشت یکجانبه تحریم‌های دولت آمریکا، تأکید کرد: از هرگونه اقدام جدید، اجتناب کنید و شرایط را تغییر ندهید.

دیوان بین‌المللی دادگستری مستقر درلاهه 4روز به وکلای ایران و آمریکا فرصت داده است تا دفاعیات خود را بیان و قضات دادگاه آن را استماع کنند. دوشنبه و چهارشنبه وقت به ایران رسیده و امروز و پنجشنبه فرصت آمریکایی‌هاست. وکلای 2کشور هر روز به‌مدت یک ساعت‌ونیم در جایگاه مستقر در کاخ صلح دیوان دادگستری لاهه از منافع کشورشان دفاع می‌کنند. این دیوان قرار است به صلاحیت شکلی شکایت ایران رسیدگی کند؛ به این معنا که آیا می‌تواند شکایت ایران از آمریکا را در قبال تحریم‌های اخیر براساس عهدنامه مودت مصوب 1334بین دو کشور رسیدگی کند یا خیر؟



دیوان دادگستری بین‌المللی 10روز پس از دریافت شکایت ایران از آمریکا به‌علت نقض معاهده مودت و اعمال تحریم، تاریخ برگزاری نشست استماع دلائل دو طرف دعوا را اعلام کرده بود. دوشنبه 25تیر‌ماه وزیر امور خارجه کشورمان خبر از شکایت ایران علیه آمریکا به دیوان دادگستری بین‌المللی داده بود. شکایت ایران به نقض قوانین بین‌المللی توسط آمریکا و بازگرداندن تحریم‌ها اشاره دارد و مبنای آن براساس عهدنامه مودت میان دو کشور است.

ایران همچنین در شکایت خود، با اشاره به طولانی بودن روند دادرسی‌ها در لاهه، صدور رأی موقت برای توقف تحریم‌ها را تا زمان مشخص شدن رأی نهایی خواستار شده است.

دادگاه لاهه، عالی‌ترین مرجع حقوقی سازمان ملل برای حل مناقشات بین‌المللی به شمار می‌رود که احکام آن الزام‌آور هستند اما با این حال، برخی احکام آن در گذشته از سوی برخی کشورها ازجمله آمریکا نادیده گرفته شده‌اند.

روند استماع اولیه نظرات نمایندگان دو طرف درباره تحریم‌ها تا پنجشنبه ادامه خواهد داشت و ایران در این جلسات از دادگاه لاهه خواهد خواست که تحریم‌های اعمال شده از سوی دولت دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، علیه کشورمان را ملغی اعلام کند. به گزارش رویترز، ایران در این شکایت به معاهده «پیمان دوستی، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی»(عهدنامه مودت) سال ۱۹۵۵ (۱۳۳۴) بین ایران و آمریکا، استناد کرده است اما انتظار می‌رود وکلای دولت آمریکا در جلسه روز سه‌شنبه اعلام کنند که رسیدگی به مسئله تحریم‌های واشنگتن علیه ایران در صلاحیت دادگاه لاهه نیست و این اقدام آمریکا نیز منافاتی با قراردادی که در سال ۱۹۵۵ میان دو کشور امضا شده و از نظر واشنگتن اکنون دیگر فاقد اعتبار است، ندارد. مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در واکنش به شکایت ایران از آمریکا،‌ ادعا کرد: شکایت ایران به دیوان بین‌المللی دادگستری تلاش این کشور برای دخالت در حق حاکمیت آمریکا در اتخاذ اقداماتی است که برای حفاظت از امنیت ملی خود به انجام رسانده است.

تیم وکلای ایران چه کسانی هستند؟

 وکلای ایران را محسن محبی،  رئیس مرکز حقوقی بین‌المللی ریاست‌جمهوری که وکیل پرونده هم هست و یک پروفسور فرانسوی تشکیل می‌دهند. «آلن پله» حقوقدان مشهور فرانسوی به نمایندگی از دولت جمهوری اسلامی ایران روز گذشته در لاهه سخن گفته است. او پیش از این نیز در پرونده موسوم به سکوهای نفتی که به‌دلیل حمله آمریکا به چندین سکوی نفتی ایران در خلیج‌فارس در اواخر جنگ تحمیلی مطرح شده بود وکالت جمهوری اسلامی ایران را بر عهده داشت. امروز نیز حقوقدان‌های دولت آمریکا یک ساعت‌ونیم فرصت دفاع از کشور خود را دارند. در جلسه اول لاهه هم قضات دادگاه درخواست ایران را برای صدور اقدامات موقتی مبنی بر توقف اجرای تحریم‌های آمریکا استماع کردند. محبی روز گذشته در دادگاه گفته است: آمریکا به‌طورعلنی سیاستی را ترویج می‌کند که تخریب اقتصاد ایران، شرکت‌ها و افراد با ملیت ایرانی را تا شدیدترین حد ممکن دنبال کند. افراد دیگر تیم حقوقی ایران را حسین سادات حقوقدان از وزارت امور خارجه (عضو تیم مذاکرات هسته‌ای) و محمد حسین زاهدین‌لبا رئیس دفتر حقوقی ریاست‌جمهوری مستقر در لاهه تشکیل می‌دهند. جمشید ممتاز، از استادان حقوق بین‌الملل عمومی هم به‌عنوان قاضی پیشنهادی از سوی ایران در تیم قضات حضور دارند و یک قاضی پیشنهادی هم از سوی ایالات متحده به دادگاه معرفی شده است. ممتاز دیروز در لاهه ادای سوگند کرد.