گزارش همشهری از بازار نشر
سرسبزی درخت کتاب حتی در تابستان داغ
برخلاف آنچه می‌گویند، کتاب همچنان مخاطب و خواهان و خواننده دارد. کاغذ گران‌شده و کتاب‌ها با قیمت بالاتری در پشت جلد به بازار نشر می‌آیند. دانشگاه‌ها و مدارس هم تعطیلند و دانشجویان در شهرهای خود به دور از هیاهوی پایتخت و قلب کتابخوانی کشور، روزگار می‌گذرانند. هوا گرم است و رفتن به کتابفروشی‌ها حوصله می‌خواهد. اما هیچ‌کدام از این موانع و دلایل باعث نشده است که کرکره کتابفروشی‌ها پایین بیاید.
انسان خداگونه مشتریان فراوان دارد
به‌گزارش همشهری، گشتی در کتابفروشی‌های خیابان کریم‌خان زند نشان می‌دهد که خوانندگان کتاب به‌دنبال آثار جدید می‌گردند و حتی قیمت کتاب هم تأثیری در خرید و انتخاب کتاب آنها ندارد. نمونه‌اش کتاب «انسان خداگونه» است که کتابفروشی چشمه آن را به‌عنوان یکی از پرفروش‌های هفته در فهرستی که پشت شیشه‌اش چسبانده، آورده است. این کتاب با عنوان فرعی «تاریخ مختصر آینده» نوشته یووال نوح هراری است و با ترجمه زهرا عالی انتشار یافته است. حالا به قیمت آن توجه کنید: 64هزار تومان.
یک نویسنده ناشناخته یکه‌تازی می‌کند
«انسان خداگونه» اگرچه نثر و روایت شیرینی دارد، اما قصه و رمان نیست. به همین‌خاطر باید گفت که از استثنائات این بازار محسوب می‌شود که نبضش در رگ‌های ادبیات داستانی می‌تپد. چنانچه از پرفروش‌های این روزها - به‌جز رمان‌های نویسندگانی چون جوجو مویز و الیف شافاک - کتاب و نویسنده‌ای ناشناخته در ایران است: «لارز» نوشته لوییز اردریک، ترجمه سیدسعید کلاتی.این کتاب تازه‌راه‌یافته به بازار که از پرفروش‌های نیویورک تایمز بوده، در ایران هم با اقبال و استقبال خوبی مواجه شده و به‌رغم قیمت نسبتا بالایش - 39هزار تومان - مشتریان زیادی پیدا کرده است. «لارز» را نشر نون منتشر کرده که کتاب «مردی به‌نام اووه»اش به چاپ چهل و یکم رسیده و همچنان می‌فروشد.
خوش آمدید جناب ایبسن
علاوه بر نگاه منفی به بازار نشر به‌طور عام، مشخصا و به‌طور خاص این نگاه به عرصه کتاب‌های نمایشنامه وجود دارد و باوری عمومی شکل گرفته که آثار این عرصه چندان مخاطب و خریداری ندارند. اما حتی این سخن هم درست نیست و مجموعه نمایشنامه‌های مدرن هنریک ایبسن که اخیرا به کتابفروشی‌ها راه پیدا کرده‌اند، گواه این ادعا هستند؛ چراکه این مجموعه با برگردان میرمجید عمرانی از زبان نروژی به مذاق مخاطب ایرانی خوش نشسته و هواداران زیادی پیدا کرده است. «ایلف کوچولو» و «استاد بنا سول‌نس» از کتاب‌های این مجموعه هستند که توسط انتشارات مهراندیش منتشر شده‌اند. شاید شکل و شمایل متفاوت و حتی قطع آنها در استقبالی که از این مجموعه صورت گرفته، بی‌تأثیر نبوده باشد.
وقتی لوترکینگ همسایه نویسنده‌ها می‌شود
اما جدای از پرداختن به فیزیک کتاب و شکل ظاهری آن که این روزها با حساسیت بیشتری از سوی ناشران دنبال می‌شود و نتیجه‌اش را هم دیده‌اند، مجموعه‌ای‌بودن کتاب‌ها نیز عامل تأثیرگذاری به‌شمار می‌رود. چون مخاطب پیگیر و علاقه‌مند می‌تواند به‌سادگی و سهولت در حوزه مورد مطالعه و علاقه‌اش آثار را یکجا ببیند و بخرد و بخواند؛ ازجمله مجموعه‌ای که با عنوان کلی «آخرین مصاحبه و سایر گفت‌وگوها» از سوی نشر آفتابکاران به چاپ رسیده است. هر کدام از کتاب‌های این مجموعه به مصاحبه‌های یک نویسنده یا چهره سرشناس در حوزه‌های مختلف اختصاص دارد و همگی با یونیفرمی ثابت منتشر شده‌اند. مانند کتاب‌های «کورت وانگات» و «مارتین لوترکینگ».
توی جیب جا می‌شود؟
از دیگر کتاب‌های مجموعه‌ای پرفروش باید به آثاری تحت عنوان «کلاسیک‌های جیبی» اشاره کرد که بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه روانه کتابفروشی‌ها کرده است. این مجموعه در قطع جیبی است و مثل همان مجموعه «آخرین مصاحبه و سایر گفت‌وگوها» با یونیفرمی ثابت منتشر شده است تا خریدار کتاب در نخستین نگاه بتواند همه کتاب‌های آن را تشخیص بدهد. در مجموعه «کلاسیک‌های جیبی» آثاری از جین آستین، اونوره دو‌بالزاک، هرمان ملویل، شارلوت برونته و... انتشار یافته است. اگر کتابی مثل «تاریخ مختصر آینده» به‌رغم گران‌بودنش همچنان می‌فروشد، شاید در اینجا ارزان‌بودن این مجموعه اثرگذار بوده و دانشجویان یا جوانانی را که هنوز از پدر و مادرشان پول توجیبی می‌گیرند، جذب خود کرده است.
کتاب خوب رسید؛ فقط پنج‌میلی‌متر
این ارزان‌بودن کتاب و تأثیرش در جذب و جلب خواننده بیشتر را احتمالا در مجموعه «پنج‌میلی‌متری‌ها» هم می‌توان ردیابی کرد، چون در این کتاب‌ها هم که از سوی نشر افق انتشار می‌یابند، با کتاب‌هایی کوچک و کم‌حجم و بالطبع ارزان مواجه هستیم؛ اما اگر «کلاسیک‌های جیبی» به نویسندگانی قدیمی می‌پردازد، این مجموعه نویسندگان زنده یا تازه‌درگذشته را هدف گرفته و از هر کدام، یک داستان کوتاه را تبدیل به یک کتاب کرده است. نتیجه‌اش هم شده کتاب‌هایی در قطع جیبی که به‌سادگی قابلیت حمل‌ونقل را هم دارند. از این مجموعه‌های پرمخاطب که کوچک‌تر و ارزان‌تر از سایر کتاب‌های موجود در بازار هستند، باز هم می‌توان اسم برد؛ مثل کتاب‌های نمایشنامه‌ای که نشر «مکتوب» در قالب مجموعه «نمایشنامه‌های مینیمال» منتشر می‌کند و خاصه در میان اهالی تئاتر از رونق خوبی برخوردار شده است. نمونه‌اش هم نمایشنامه‌های «نوری که هست» و «مردی روی کاناپه» هر دو از آرام محضری.
همچنان می‌توانیم در بازار کتاب بگردیم و آثاری - چه منفرد و چه در قالب مجموعه - پیدا کنیم که به‌رغم خبرهای ناامیدکننده از وضعیت کتاب و کتابخوانی، مشتریان فراوانی دارند و نه گرمای هوا، نه گرانی و نه هیچ مانعی، نمی‌تواند آنها را از رسیدن به‌دست خوانندگان عاشق کتاب، باز بدارد.
