راز الگو شدن

مرتضی نبوی| وزیر کابینه شهید رجائی: 



37سال پس از شهادت مظلومانه شهید رجایی و باهنر همچنان از دولت ایشان به‌عنوان یک الگو یاد می‌شود، راز این الگو‌شدن چیست و دولت‌های پس از انقلاب چقدر توانسته‌اند خود را به این الگو نزدیک کنند؟

الف) ماندگاری شهید رجایی و الگوبودنش به این دلیل است که او سعی کرد شخصیتش بازتاب مکتبی باشد که به آن اعتقاد داشت. شهید رجایی شخصیتی بود در راستای اسلامی که حضرت امام(ره) موردتأکید قرار می‌دادند؛ اسلامی راستین که برگرفته از کتب اهل‌بیت(س) بود؛ اسلامی که مرحوم امام(ره) به آن، اسلام ناب محمدی(ص) می‌گفتند. او برمبنای آیات قران موضع می‌گرفت. اطاعات او از ولی‌فقیه، ایجاد رابطه درست با رئیس‌جمهور وقت، نوع رابطه‌ای که با مجلس و مردم داشت، همه مواردی بود که باعث شده است او را امروز الگو کند.

ب) مکتب ما نوع روابط اجتماعی ما را تعیین کرده است. این مکتب تعیین کرده است که رابطه مردم با یکدیگر باید چگونه باشد. رابطه حکومت با مردم چگونه باشد و انواع روابط اجتماعی دیگری که سازوکارهای روابط اجتماعی درست را تعیین می‌کند. از منظر علم حقوق اگر بخواهیم این را تبیین کنیم مثلا حقوق عمومی رابطه حاکمیت با مردم را تعیین می‌کند. در حقوق مدنی یا حقوق خصوصی رابطه مردم با یکدیگر تعریف می‌شود. حتی رابطه یک کشور با یک کشور دیگر تحت عنوان حقوق عام بین‌الملل تعریف می‌شود که مکتب ما آن را تعریف کرده است، علم حقوق ما هم از آن برخاسته است. در مکتب ما همه افراد نسبت به هم حق و تکلیف دارند. وقتی فردی خود را با الگوی تام پیامبر اکرم و ائمه اطهار(ع) هماهنگ کند خب برای مردم الگویی اسلامی می‌شود. رجایی ابتدا معلم و آموزگار بود، بعد هم که نماینده شد، وزیر آموزش و پرورش شد، نخست‌وزیر شد و بعد هم رئیس‌جمهور شد، در طول این مدت شاهد بودیم حال او تغییر نکرد و روابط تحت ذیل مکتب بر او حاکم بود. مردمی بودن او، انقلابی بودن او و اهمیت‌دادنش به بیت‌المال و پاکدستی‌اش مسائلی بود که او از مکتب گرفته بود؛ در واقع الگویی مکتبی برای مردم شد.

ج) بعد از انقلاب برخی دولت‌ها اعلام کردند که الگویشان شهید رجایی است که البته از اعلام تا عمل فاصله زیادی است و البته بعد از آن هم برخی دولت‌ها اصلا تمایلی به الگو‌سازی‌ و الگوگرفتن از ایشان نداشتند و اعلامی هم نداشتند. متأسفانه باید بگوییم که الگوی شهید رجایی بعد از خود او و بعد از فاصله گرفتن از دفاع‌مقدس کمرنگ‌تر شد. در مقطعی کوتاه اعلام شد که می‌خواهیم به این الگو برگردیم. متأسفانه نمی‌توانیم بگوییم که این الگو تکرار شد.

د) رهبر معظم انقلاب اسلامی اخیرا اشاره کردند که از ارزش‌های دهه60 فاصله گرفته‌ایم؛ ارزش‌هایی که در زمان جنگ تحمیلی هم برای مسئولان و هم مردم اهمیت داشت. این به‌خاطر این بود که افرادی مثل شهید رجایی که قبل از آن دوران، مسئولیت داشتند و برای همه الگو شده بودند حال تواضعشان در هیچ حالی تغییر نمی‌کرد. این به‌خاطر نزدیک بودن مسئولان با مردم و حساسیت  در مورد مستضعفین بود. مسئله دیگر استقامت در حفظ ارزش‌ها در مقابل دشمنان خارجی و فشار‌های داخلی بود. بر گفتار و رفتار ایشان منطق و عقلانیتی حاکم بود که حضرت امام(ره) هم تعبیری در این‌باره داشتند و فرمودند آقای رجایی عقلش بیشتر از علمش بود و این مسئله باید مورد واکاوی قرار بگیرد که چرا ما بعد از ایشان از الگوی شهید رجایی فاصله گرفته‌ایم.

ه) مسئله مهم بعدی این است که رسانه‌ها در الگو‌سازی‌ نقش بسیار مهمی دارند؛ چراکه رسانه‌ها هر آنچه را ترویج دهند همان‌ها می‌توانند هدف‌های مردم هم قرار بگیرند. به همین دلیل ترویج ارزش‌های دهه 60 و همچنین ارزش‌هایی که امروز شهید رجایی را برای همه الگو کرده نکته مهمی است که باید مورد توجه رسانه‌ها قرار بگیرد. در واقع الگوی ذهنی مردمی که پای انقلاب ایستاده بودند امیرالمومنین علی(ع) بود. آن زهد و پاکدستی ایشان و در مقابل آن الگوگرفتن مردم از آن رفتار باعث این شده بود که مردم پای انقلاب بایستند. ما هم امروز اگر بخواهیم مردم پای انقلاب بایستند باید برگردیم به پاکدستی و نزدیک شدن به مردم.

و) اما نکته پایانی این نوشتار را در هفته دولت باید درباره دولت مستقر گفت. دولت کار خودش را با مذاکره با 1+5 پیش برد. این مذاکرات ختم به برجام شد و خب وعده‌هایی که برای رفع تحریم‌ها صورت گرفت محقق نشد. طرف آمریکایی هم پای حرف و قرار‌های خود نایستاد. نکته این است که دشمن، از راه‌های دورزدن تحریم‌ها توسط ما، اطلاعات هسته‌ای و روابط بانکی ما آگاهی‌هایی پیدا کرده که این مسئله منجر به آن شده است که بتواند راه‌های تنفس اقتصادی ما را ببندد و تنگ کند. در این زمینه نشست‌های مختلفی بین سران قوا برگزار شده تا راهکارهایی برای عبور از مشکلات امروز جامعه پیدا شود، مردم، وکلای مردم، دولت، قوه قضاییه و همه آحاد باید دست به‌دست هم دهند تا از این مقطع حساس و دشوار بگذریم. در چنین فضایی بحث‌های جناحی و سیاسی نباید برای فرد یا گروهی اهمیت داشته باشد و به آن دامن زده شود. ما در مقابل یک جنگ آشکار روانی و اقتصادی هستیم و لازم است که ید واحدی تشکیل دهیم. خصوصا مسئولان باید وحدت خود را حفظ کنند تا مردم هم به‌صورت یکپارچه از آنها حمایت کنند.