تهران، الگو در حوزه فناوری‌

مریم باقرپور-روزنامه‌نگار

این روزها حجم سامانه‌های خدماتی در پایتخت در حال افزایش است و شهروندان با ورود به آنها می‌توانند بدون تردد در شهر با گوشی همراه خود عوارض پرداخت کنند، نوبت معاینه‌فنی خودرو بگیرند، مشکلات خود را با مدیران در میان بگذارند و.... این فعالیت‌ها توسط سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران پیگیری می‌شود. به‌تازگی امیر شجاعان، رئیس مرکز توسعه دولت الکترونیک، فناوری اطلاعات و آمار وزارت کشور و عضو شورای سازمان فاوای شهرداری تهران از بخش‌های مختلف این سازمان بازدید کرد و از نزدیک در جریان خدمات جدید آن قرار گرفت؛ خدماتی که قابلیت ارائه در کشور را دارد و نویدبخش همکاری‌های مؤثر بین‌دستگاهی در سطح ملی است وحتی تحولی در موضوع دولت الکترونیک ایجاد می‌کند. امیر شجاعان توضیحات بیشتری در این زمینه می‌دهد.

سازمان فاوا از دیروز تا امروز
فاوا امروز نسبت به دوره‌ قبل رشد قابل توجهی دارد و باز هم می‌تواند چندبرابر شود؛ چون نیروهای متخصص و مسلط زیادی در مجموعه حضور دارند. از طرفی شهرداری تهران زیرساخت‌ها و منابع خوبی برای این حوزه دارد. امیدواریم این زیرساخت‌ها باز هم افزایش پیدا کند؛ چون هرچه در این حوزه بیشتر سرمایه‌گذاری شود، هزینه‌ها بیشتر کاهش می‌یابد. به‌نظرم کشور در حد انتظار نتوانسته در حوزه‌‌ مباحث شهر هوشمند وارد شود و این موضوع را سازمان فاوای شهرداری تهران به‌خوبی می‌تواند راهبری کند. در این زمینه باید همکاری‌های دیگری در سطح ملی صورت بگیرد.

شیوه برقراری تعامل شهرداری با دولت
به‌دنبال این هستیم که بتوانیم تجارب موفق شهرداری‌ها را ارائه کنیم؛ به‌گونه‌ای که اگر یک شهرداری در نقطه‌ای از کشور می‌خواهد کاری را سامان دهد یا پروژه‌ای را عملیاتی کند، بتواند از تجربیاتی که در سازمان‌ها و شهرهای دیگر وجود دارد بهره‌مند شود. ازاین‌رو نیازمند یک باشگاه تبادل تجربیات در سطح ملی هستیم که در آن شهرداری‌ها بتوانند با همدیگر تعامل کنند و از ظرفیت‌ها و زحمات‌شان استفاده شود. منابع شهری محدود است درحالی‌که پروژه‌های حوزه‌ هوشمندسازی، الکترونیکی‌کردن خدمات شهرداری‌ها و انتظاراتی که مردم دارند، زیاد است؛ درنتیجه باید از موازی‌کاری خودداری و از تجربیات هم استفاده کرد.

(Gnaf) تهران برای ایران
موضوع Gnaf در سطح ملی مطرح است و وزارت کشور مکلف است آن را پیش ببرد. در جلسه‌ای در فاوای شهرداری پیش‌بینی شد که الگویی برای این موضوع طراحی و این الگو در کل کشور عملیاتی شود. این الگو اگر برای کل شهرداری‌های کشور تولید و ابلاغ شود، به‌واقع نتایج زحماتی ا‌ست که در سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران کشیده‌ شده و جای تقدیر دارد.
Gnafچیست
 یک پایگاه داده دقیق و جامع از تمام آدرس‌های یک کشور است که هر آدرس را با مختصات جغرافیایی مرتبط می‌کند. این سیستم کمک می‌کند تا آدرس‌ها
نه تنها به صورت متنی، بلکه روی نقشه نیز به‌راحتی قابل شناسایی باشند.
قابلیت سرویس‌های GIS سازمان فاوا
وزارت کشور یکی از قدیمی‌ترین مجموعه‌ها در حوزه‌ اطلاعات مکان‌محور و موضوع GIS است و به‌واسطه‌ مأموریت‌ها هم نیازمند اطلاعات مکان‌محور است. از طرفی سیاست دولت افزایش اختیارات استانداران و فرمانداران است تا از تمرکزگرایی در تصمیم‌گیری به تصمیم‌گیری توزیع‌شده برسد. با این پیش‌فرض هماهنگی‌هایی با سازمان فاوای شهرداری تهران در موضوع GIS صورت گرفته تا وزارت کشور بتواند سرویس‌هایی از شهرداری تهران بگیرد و حتی هزینه‌های این سرویس‌ها را هم پرداخت کند. این فرصت مناسبی برای وزارت کشور است که از این سامانه استفاده کند؛ به‌ویژه که سامانه‌ها توسط خود سازمان فاوا مدیریت می‌شود. شهردار تهران هم توجه زیادی به این موضوع دارد و امیدواریم که این سازمان بتواند شرایط بهتری فراهم و خدمات بهتری ارائه کند.

تهران، الگوی شهرهای دیگر در حوزه فناوری اطلاعات
حداقل در چند مورد شهرداری تهران می‌تواند الگوی شهرهای دیگر باشد. البته ممکن است بعضی از قوانین و فرایندها متفاوت باشد، ولی وقتی در شرایط پیچیده‌تر و شهر بزرگی مثل تهران توانسته‌‌اید کارهایی را به‌خوبی سازماندهی کنید، حتما الگوی شما می‌تواند در شهرهای کوچک هم موثر باشد. بنابراین با توجه به فرایندهای شهرداری، تقاضای وزارت کشور این است که در این حوزه پیشنهاد بیاورید. جایی هم که نیاز به اطلاعات دولت وجود دارد، در وزارت کشور آمادگی همکاری هست.

برای ماندگاری شهریار چه باید کرد؟
شهریار پلتفرم مناسب و کاربرپسندی به‌نظر می‌آید و می‌تواند بسیاری از مسائل و مشکلات را مرتفع کند؛ اما برخی موارد بیشتر اهمیت دارد که مهم‌ترینش امنیت است. یعنی باید مطمئن شد که داده‌های مردم، مخصوصا جایی که بحث حریم خصوصی مطرح است، به‌خوبی نگهداری می‌شود. همچنین باید امکان ارائه سرویس در شرایط بحران وجود داشته باشد؛ یعنی یک سناریو در شرایط بحران هم پیش‌بینی شده باشد و سرویس‌ها پایداری لازم را داشته باشند. نکته سوم «سواد شهروندی» است؛ یعنی در کنار توسعه‌ زیرساخت‌های هوشمند، آموزش مناسب به مردم داده شود تا بتوانند به‌خوبی از این سرویس‌ها استفاده کنند. استفاده از اپلیکیشن‌هایی مخصوصا روی گوشی تلفن همراه جزو ایده‌آل‌های دولت است و اگر واقعا سیستمی به این شکل و به‌درستی عملیاتی شود، قابلیت توسعه‌یافتن برای سایر شهرها را دارد.

کاهش مراجعه‌های مردمی با همکاری دولت
وزارت کشور آمادگی دارد که اگر نیاز به حمایتی وجود داشت، این کار را انجام دهد. در مجموعه‌هایی مانند سازمان ثبت احوال و وزارت ارتباطات اقداماتی در دست انجام است که زیرساخت‌های ارائه‌ خدمات بهتر و ارزان‌تر فراهم شود تا باعث کاهش مراجعه‌ها به شهرداری و سازمان‌های دیگر شود و بخشی از حجم ترافیک روزمره را کم کند.

ویژگی‌های مثبت مرکز داده‌‌ سازمان فاوا
مرکز داده‌ خوبی در سازمان فاوای شهرداری وجود دارد؛ ولی نیاز به تقویت دارد. کشور در حال سرمایه‌گذاری روی ابردولت است و در چند سال آینده سرمایه‌گذاری سنگینی در این زمینه انجام خواهد شد. در این زمینه نیاز به ارائه‌ خدمات دولتی بیشتری است؛ اما این خدمات در برخی موارد با خدمات شهری ممزوج شده و هم‌پوشانی فراوانی دارند. پس امنیت و استفاده از ظرفیت‌های بومی برای توسعه خدمات شهری اهمیت دارد که به‌نظرم در سطح ملی به آن کم‌توجهی می‌شود.

تماشای تهران به شیوه مجازی
تهران مجازی می‌تواند برای مردم جذاب باشد، مخصوصا در حوزه‌ گردشگری. بسیاری از شهروندانی که سال‌ها در تهران زندگی می‌کنند هنوز بسیاری از محل‌های دیدنی شهر را ندیده‌اند. بنابراین نیاز است که از فضای مجازی برای آشنایی مردم با این اماکن گردشگری استفاده شود.

ورود سامانه‌های کشوری به حوزه شهری
برای توسعه خدمات می‌توان از زیرساخت‌های وزارت کشور استفاده کرد. مثلا می‌توان زیرساخت داده‌های مکانی(SDI) را در اختیار گذاشت. وزارت کشور ارتباط خوبی با حوزه‌ انتظامی و فراجا دارد و این می‌تواند به توسعه‌ خدمات کمک کند. درخصوص بعضی سامانه‌ها هم باید از سامانه‌های جزیره‌ای به سمت سامانه‌های متمرکز مهاجرت کرد. در گذشته هر شهری برای خودش سیستم معاینه‌فنی مستقل داشت؛ اما امروز سیمفا سامانه‌ای یکپارچه در سطح کشور است. همچنین وزارت کشور سامانه‌ سمیع را دارد و انتظار می‌رود که تهران به‌طور جدی‌تری به آن وارد شود. این سامانه یکپارچه است و در آن خودروهای پلاک تهران، اگر در شهرهای دیگر عوارض پرداخت کنند، می‌توانند این عوارض را وارد درآمد شهرداری کنند تا درآمد پایدار ایجاد شود، یا سامانه خدمات تاکسی اینترنتی می‌تواند سرویس خوبی ارائه کند. وزارت کشور حجم پیمایش تاکسی‌های اینترنتی را در اختیار دارد و این می‌تواند به دریافت سهم شهرداری کمک کند. همچنین وزارت کشور در حال کار روی سامانه سپند است که کارکردش پایش ناوگان دانش‌آموزی است؛ موضوعی که هم برای شهروندان هم برای مدیریت شهری یکی از مهم‌ترین دغدغه‌هاست.

AVLS سامانه‌ای از تهران به کشور
سامانه AVLS می‌تواند درصورت به‌کارگیری درست، بسیاری از مسائل کشور را در سطح وسیع حل کند و در بحث قاچاق سوخت و آرد، بهینه‌سازی سرویس‌های حمل‌و‌نقل و مسائلی از این دست می‌تواند مؤثر باشد. وزارت کشور از این مدل‌های ریاضی متعدد می‌تواند برای بهینه‌سازی ظرفیت ناوگان استفاده کند. درواقع با مکانیزم‌های علمی می‌توان توزیع بار کرد و از استهلاک خودروها و جاده‌ها کاست. همچنین می‌توان از داده‌های AVLS برای به‌کاربستن این مدل‌ها استفاده کرد. این سامانه به‌خودی‌خود مزایای فراوانی دارد وشهرداری می‌تواند فنس الکترونیکی تعبیه یا مسیرها را ردیابی کند، یا کنترل و نظارت را افزایش دهد؛ اما بعد دیگر، استفاده از برنامه‌های بزرگی است که ایجاد می‌شود و می‌تواند در تصمیم‌گیری‌ و بهبود عملکرد مؤثر باشد و به ارتقای بهره‌وری بینجامد.

7سامانه مهم فعلی سازمان فاوا کدامند ؟
 شهریار ( درگاه یکپارچه ارائه خدمات غیر حضوری شهرداری تهران) که به زودی رونمایی می‌شود
 کارت بلیت (خرید و شارژ غیرحضوری کارت بلیت مترو و اتوبوس)
 سامانه ردیابی و مدیریت ناوگان شهرداری تهران (avls)
 کیف پول شهروندی
 من شهردارم (پیاده‌سازی بودجه‌ریزی مشارکتی و اخذ نظر شهروندان در خصوص پروژه‌های شهری)
 شهرنما (سامانه تحلیل داده و اطلاعات شهری برای مدیریت موثر شهر )
 شهرزاد