آیا ترامپ رفتنی است؟

پیش‌گویی معجزه‌وار از روزهای دشوار دونالد ترامپ در کاخ سفید. مجله تایم،‌ در سه روی جلد استثنایی در دو سال گذشته، چکیده‌ای تصویری از  ریاست جمهوری ترامپ را ارائه داده است. تصویر اول از چپ با تیتر «اینجا چیزی برای دیدن وجود ندارد» فوریه 2017، یعنی یک ماه بعد از شروع کار ترامپ منتشر شد. تصویر میانی، با تیتر ایهامی «استورمی» (طوفانی) به شرایط به هم ریخته دولت ترامپ و همینطور جنجال پرداخت حق‌السکوت به استورمی دانیلز بازیگر فیلم‌های مستهجن اشاره می‌کند. عکس سمت راست، با تیتر «غرق‌شده»، شماره این هفته تایم است.


جواد نصرتی/ خبرنگار
زمزمه‌های کم‌جان استیضاح رئیس‌جمهور آمریکا، بعد از روند بررسی پرونده‌های حقوقی 2نفر از نزدیکان سابق دونالد ترامپ، حالا به چنان فریادهای بلندی در واشنگتن تبدیل شده‌ که خود ترامپ هم مجبور شد برابر آن موضع‌گیری کند.

سه‌شنبه گذشته، بین ساعت4 تا 5 به‌وقت شرقی آمریکا، ابتدا دادگاهی در ویرجینیا پل مانافورت رئیس سابق کمپین انتخاباتی دونالد ترامپ را در 8 اتهام مالی گناهکار اعلام کرد. هنوز شوک این خبر هضم نشده بود که مایکل کوهن وکیل شخصی سابق ترامپ در نیویورک به گناهکاری خود در هشت اتهام مالی اعتراف و به این موضوع اشاره کرد که پرداخت حق‌السکوت به 2زنی که علیه ترامپ ادعاهایی را مطرح کرده بودند، با اطلاع خود ترامپ انجام شده. این دو پرونده حقوقی، چنان به‌احتمال استیضاح ترامپ قوت بخشید که خود رئیس‌جمهور آمریکا 2روز پیش نسبت به آن هشدار داد و گفت که استیضاحش، می‌تواند بازارهای مالی آمریکا را ویران کند. او در گفت‌وگو با فاکس نیوز، با اشاره به‌احتمال استیضاح گفت: «اگر استیضاح شوم، فکر می‌‌کنم بازارها به هم بریزند. فکر می‌کنم همه فقیر خواهند شد و اعداد و رقم‌هایی را خواهید دید که باور نخواهید کرد.» این اظهارات از سوی مردی که تیم حقوقی‌اش همیشه سعی می‌کرد خونسردانه و بی‌تفاوت نسبت به پرونده‌های مانافورت و کوهن موضع‌گیری کند، نشانه‌ای از وجود یک نگرانی عمیق در کاخ سفید است.
بزرگ‌ترین تهدیدی که تیم رئیس‌جمهوری آمریکا را نگران کرده، مسئله استیضاح است.


چرا استیضاح؟

پرونده‌های حقوقی مانافورت و کوهن، در نتیجه تحقیقات رابرت مولر بازرس ویژه دادستانی آمریکا که مأمور بررسی ارتباط احتمالی بین کمپین انتخاباتی ترامپ و روسیه است پیش کشیده شده‌اند. در مورد مانافورت، ارتباط مستقیمی بین محکوم و ترامپ وجود ندارد و بیشتر به جایگاه ترامپ در عرصه عمومی لطمه می‌زند. محبوبیت رئیس‌جمهوری که رئیس سابق کارزار انتخاباتی‌اش یک فاسد اقتصادی تمام عیار است، ‌قطعا ضربه سنگینی خواهد خورد.

با این حال، اعتراف کوهن به پرداخت حق‌السکوت با «راهنمایی» و «هماهنگی» ترامپ، عملا زیرپا گذاشتن یک قانون فدرال است و تبعاتی برای رئیس‌جمهور آمریکا دارد. به گزارش سی‌ان‌ان، با وجود این رویه قضایی در آمریکا این است که نمی‌توان رئیس‌جمهور مستقر این کشور را مورد پیگیرد قانونی قرار داد. حتی دفتر رابرت مولر هم پیش‌تر به اطلاع تیم حقوقی ترامپ رسانده است که به‌دنبال چنین چیزی نیست. در این شرایط است که برای رسیدگی به تخلفات ریاست‌جمهوری در آمریکا، مسئله استیضاح مطرح می‌شود.


آیا استیضاح ترامپ شدنی است؟

بر روی کاغذ، بله. اما در واقعیت، ‌ماجرا بسیار پیچیده‌تر است. در اثبات پیچیدگی مسئله استیضاح همین بس که تا حالا هیچ رئیس‌جمهوری در تاریخ ایالات متحده آمریکا، به‌خاطر استیضاح از کار برکنار نشده است. شرایط استیضاح رئیس‌جمهور آمریکا مشخص و واضح است. به گزارش بی‌بی‌سی، استیضاح در مجلس نمایندگان کلید می‌خورد و هر نماینده‌ای می‌تواند آن را پیش بکشد. در قانون اساسی آمریکا، رئیس‌جمهور را می‌توان به اتهام خیانت، ارتشا  و دیگر جرایم سنگین و رفتارهای خلاف قانون استیضاح کرد. به جز دو مورد اول که واضح و آشکار است، حتی بین حقوقدانان آمریکایی هم برداشت‌های متفاوتی از رفتارهای خلاف قانون و جرایم سنگین وجود دارد. استیضاح، ‌درصورتی که با رأی اکثریت نمایندگان (نصف به علاوه یک) همراه باشد، وارد مرحله بعدی و در سنا مطرح می‌شود. برای برکناری رئیس‌جمهور در سنا، باید دو سوم نمایندگان سنا به استیضاح رأی بدهند که  این اتفاق هرگز در آمریکا نیفتاده است. به همین‌خاطر است که شانس استیضاح ترامپ، دست‌کم هم‌اکنون، چندان بالا نیست. به‌خصوص اینکه اکثریت، هم در مجلس نمایندگان و هم در سنا، در اختیار جمهوریخواهان - هم‌حزبی‌های ترامپ- است و آنها تا حالا از ترامپ حمایت کرده‌اند.  این شرایط را انتخابات میان‌دوره‌ای میانه پاییز می‌تواند تغییر دهد. اگر دمکرات‌ها موفق شوند اکثریت را در مجلس نمایندگان به‌دست بیاورند، احتمال مطرح شدن استیضاح قوت بیشتری می‌گیرد. استو بنن، مشاور سابق دونالد ترامپ و کسی که گفته می‌شود باعث پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شد، به همین‌خاطر در گفت‌وگو با بلومبرگ از این انتخابات پیش‌رو به‌عنوان «رفراندوم استیضاح» نام برده و از هواداران ترامپ خواسته مشارکت فعالی در انتخابات داشته باشند.


 چه کسانی استیضاح شده‌اند؟

اولین مورد استیضاح در تاریخ ایالات متحده آمریکا، به قرن نوزدهم و دوران ریاست‌جمهوری اندرو جانسون بازمی‌گردد. جانسون، هفدهمین رئیس‌جمهور آمریکاست که در سال1865 به این سمت انتخاب شد و تنها یک دوره در راس کار بود. او به‌خاطر برکناری وزیر جنگ خود با مخالفت مواجه شد و در سنا، تنها یک رأی با برکناری فاصله داشت.

استیضاح دیگر، مورد بسیار جنجالی بیل کلینتون است. چهل و دومین رئیس‌جمهور آمریکا در سال 9991 به‌دلیل شهادت دروغ و جلوگیری از اجرای عدالت استیضاح شد. او درباره رابطه غیراخلاقی‌اش با مونیکا لوینسکی دروغ گفته بود و از این کارآموز کاخ سفید هم خواسته بود دروغ بگوید. با وجود موافقت با استیضاح در مجلس نمایندگان، این مصوبه در سنا دوسوم آرا را به‌دست نیاورد و به نتیجه نرسید. تنها رئیس‌جمهوری که می‌توان گفت استیضاحش هم در مجلس نمایندگان و هم در سنا قطعا رأی می‌آورد ریچارد نیکسون بود اما او پیش‌دستی کرد و با استعفا، اجازه نداد استیضاح اجرا شود.


استیضاح تنها راه رفتن ترامپ است؟

برخی کارشناسان، ‌در یک سناریوی عجیب، سرنوشت نیکسون را برای ترامپ هم شدنی می‌دانند. استعفا‌دادن، از شخصیت لجباز و جنگ‌طلبانه ترامپ به دور است اما اگر نتایج تحقیقات مولر به سمتی برود که چاره‌ای دیگری برای ترامپ باقی نماند، یک گزینه بسیار جدی خواهد بود. اگر مولر شواهد مستندی از همکاری مستقیم تیم انتخاباتی ترامپ و روس‌ها به‌دست بیاورد، رئیس‌جمهور و خانواده او در موقعیت بسیار بدی قرار خواهند گرفت. پسر ترامپ و همینطور داماد او متهم هستند که در جریان مبارزه انتخاباتی ریاست‌جمهوری آمریکا در سال 2016، با برخی شخصیت‌های نزدیک به کرملین ملاقات کرده‌اند. درصورتی که مولر اثبات کند این ملاقات‌ها خلاف قانون بوده‌اند و یا جزئیات بیشتری از این قبیل ملاقات‌ها به‌دست بیاورد، نزدیک‌ترین اعضای خانواده ترامپ و خود او تحت فشار بسیار زیادی قرار خواهند گرفت. به همین‌خاطر است که برخی معتقدند به نتیجه رسیدن تحقیقات مولر در همین راستا، علاوه بر اینکه گزینه استیضاح را تقویت می‌کند، ممکن است ترامپ را در موقعیتی قرار دهد که به استعفا فکر کند.