راز ماندگاری شعر

هیوا مسیح/ شاعر و منتقد ادبی
حضور شعر و جریان آن در جامعه و به‌شکلی در متن زندگی مردم دلایل و عوامل مختلفی دارد. یکی از آنها پسندیده و مورد قبول واقع شدن است. تاریخ گواه این است که مردم بهترین منتقد شعر و در کل آثار ادبی و هنری‌اند. پسند آنها نیز  مهر تاییدی است بر اصالت و کیفیت کار شاعر و هنرمند. درواقع بررسی دقیق آثار و اشعار هنرمندان و شاعران مورد علاقه مردم ثابت می‌کند که انتخاب آنها چقدر براساس موازین هنری و ادبی است، گرچه خود آنها هرگز چنین ادعایی نداشته و ندارند. این پسند و انتخاب به‌ویژه در زمینه شعر برجسته‌تر‌ است. سهراب، فروغ، نیما و اخوان و هر شاعر دیگری که به دل و زبان مردم راه یافته، به‌نوعی ویژه، مطرح و تاثیرگذار بوده است.

در روزگار ما درباره فراوانی شاعران بسیار گفته و شنیده می‌شود. برخلاف نظر خیلی‌ها، زیادبودن شاعران فقط مخصوص این دوره نیست؛ از دیرباز در سرزمین ما تعداد شاعران همین فراوانی را داشته است. درواقع چیزی که باعث می‌شود کثرت جمعیت شاعر بیشتر به‌چشم بیاید، سهل و سادگی انتشار اثر است. تا چند دهه پیش دفاتر نشر گروه مشاوری برای ارزیابی شعرهایی که برای انتشار به دفتر آنها می‌رسید داشتند و شاعران بزرگ و بنامی هم در این زمینه به ناشران مشاوره می‌دادند. امروز اما در حیطه کار ناشران جوان و تازه‌کار که خود را بی‌نیاز از همراهی چنین مشاورانی می‌دانند و ناشرمولفانی که به هر روی کار خود را در هر سطحی که باشد، می‌پسندند، عملا چیزی به‌نام ارزیابی وجود ندارد. همین موجب می‌شود که کتاب‌های شعر پرتعداد و کم‌تیراژ و کم مخاطب باشند.

خوانده نشدن شعر، یعنی اینکه هرگز ارتباطی میان شاعر و مخاطب برقرار نمی‌شود و در کل همه اینها یعنی شعر شاعر از متن زندگی جامعه و مردم دور می‌ماند و بسیاری از شاعران مورد پسند مردم واقع نمی‌شوند؛ همان مردمی که- چنانچه در ابتدای متن هم اشاره کردم- بهترین منتقد شعرند.