نبرد خاموش تهران و واشنگتن زیر پوست بغداد

این روزها تحولات مهم و پرسرعتی زیر پوست پایتخت عراق در جریان است؛ از رقابت سیاستمداران برای نهایی کردن آخرین ائتلاف‌ها پیش از تعیین اکثریت و انتخاب حکام جدید عراق تا نبرد پنهان فرستادگان تهران و واشنگتن. اگرچه خیابان‌های شهرهای جنوبی همچنان شاهد اعتراضات است اما به گفته سیاستمداران عراقی، معادلات در جای دیگری رقم می‌خورد؛ سفارتخانه‌های ایران و آمریکا.

بدون شک برای کسانی که با ساختار حاکم بر تحولات سیاسی عراق بعد از صدام آشنایی دارند جای هیچ شکی نیست که هنوز هم برای پیش‌بینی درباره جریان حاکم بر پارلمان و نخست‌وزیر آینده زود است، اما با کمی تسامح می‌توان 2 حکم قطعی داد؛ از یک‌سو با گذشت 3‌ماه از انتخابات، اکنون به پایان مناقشات سیاسی و انتخاب نخست‌وزیر بیش از هر زمان دیگری نزدیک شده‌ایم و از سوی دیگر، به‌نظر می‌رسد حیدر عبادی فرصت خود را برای تکرار نخست‌وزیری از دست داده است. به این ترتیب باید پرسید بعد از 3‌ماه نبرد سیاسی پنهان، سرانجام چه‌کسی دست بالاتر را در پارلمان خواهد داشت و نخست‌وزیری از آن چه‌کسی است؟


از صحنه‌گردانی دولت قانون تا فروپاشی نصر

با نگاهی به وضعیت ائتلاف‌های سیاسی که در انتخابات شرکت داشتند، قبل از هر چیز به‌نظر می‌رسد عمر ائتلاف نصر به ریاست حیدر عبادی و با مشارکت چهره‌های شاخصی از حزب الدعوه رو به پایان است. ائتلافی که از ابتدا صرفا برای نقش‌آفرینی در انتخابات و براساس منافع کوتاه‌مدت متولد شده بود. اصلی‌ترین نشانه از این مسئله، شایعات مربوط به خروج فالح الفیاض، از ائتلاف نصر و همراهی او با نوری مالکی و ائتلاف دولت قانون به‌منظور تشکیل اکثریت در پارلمان جدید است. درصورت تأیید این شایعات، ائتلاف نصر از جایگاه نه چندان مناسبی که براساس نتایج آرا به‌دست آورده بود (رتبه سوم) نیز تنزل کرده و در ردیف هفتمین ائتلاف عراقی قرار خواهد گرفت که تقریبا هیچ نقش مؤثری در توازن آرا ندارد. این در حالی است که براساس گزارش‌های متعددی، ائتلاف‌های دولت قانون و فتح به ریاست نوری مالکی و هادی عامری به توافقی جامع برای تشکیل اکثریت در پارلمان جدید عراق دست یافته‌اند.

عباس الموسوی، سخنگوی ائتلاف دولت قانون، هفته پیش در مصاحبه با همشهری با تأکید بر این خبر گفت: توافق میان این دو ائتلاف تقریبا نهایی شده و بر این اساس می‌توان انتظار داشت به‌زودی هویت اکثریت در پارلمان مشخص شود. از سوی دیگر، طی روزهای اخیر گزارش‌هایی مبنی بر توافق‌های اولیه میان نمایندگان ائتلاف‌های دولت قانون و القرار العراقی به ریاست اسامه النجیفی، سیاستمدار اهل سنت نیز منتشر شده که درصورت صحت، کفه ترازو را بیش از هر زمان دیگری به سوی دولت قانون سنگین خواهد کرد.

در مقابل اما سخن از توافقی اولیه میان ائتلاف‌های سائرون، حکمت و نصر به ریاست مقتدی صدر، باقر حکیم و حیدر عبادی نیز منتشر شده است که به نوعی دوگانه موجود در صحنه سیاسی فعلی عراق را نمایان می‌کند، دوگانه‌ای که البته هر دو سر آن به خانه شیعیان این کشور ختم می‌شود. با این حال مواضع صدر و به تبع وی ائتلاف سائرون طی ماه‌های گذشته تغییرات زیادی را شاهد بوده و احتمال ورود او به اردوگاه اول کم نیست، به‌ویژه در شرایطی که با توجه به نتایج انتخابات، نهایی شدن اکثریت بدون موافقت مقتدی صدر کاری ناممکن است.


نبرد خاموش

از روز چهارشنبه هفته گذشته، رسانه‌های عراقی مختلفی درباره حضور نمایندگان ایران و آمریکا در پایتخت این کشور برای مذاکرات فشرده خبر داده‌اند. به گفته العربی الجدید، سردار قاسم سلیمانی با استقرار در سفارت ایران در بغداد، دیدارهای فشرده‌ای را با سران احزاب و گروه‌های سیاسی عراقی داشته است؛ دیدارهایی که وجه مشترک تمامی آنها به ادعای این روزنامه عربی، ممانعت از نخست‌وزیر حیدر عبادی و تلاش برای جذب همراهان وی در ائتلاف نصر بوده است. در مقابل نیز برت مک گورک، فرستاده ویژه ترامپ به‌طور همزمان دیدارهای فشرده‌ای با سیاستمداران عراقی داشته است. به نوشته الشرق الاوسط، سیاست آمریکا هم‌اکنون بر حمایت از تشکیل سریع دولت عراق با نخست‌وزیری حیدر عبادی متمرکز است. با این حال به‌نظر می‌رسد شانس عبادی برای ابقا در نخست‌وزیری  عراق نسبت به 3‌ماه پیش (بعد از انتخابات عراق) به شکل قابل توجهی کاهش یافته است. لقاء مکی، تحلیلگر عراقی می‌گوید: بعد از اعلام تعهد عبادی به تحریم‌های آمریکا علیه ایران، او در شرایط انزوا در داخل این کشور به سر می‌برد؛ به‌گونه‌ای که سیاستمداران شیعه از طیف‌های مختلف از او انتقاد کرده و در مقابل، سیاستمداران اهل سنت حاضر به پشتیبانی از او نشدند. این در حالی است که نتایج شمارش دستی آرا نیز که در پی شکایت برخی احزاب و ائتلاف‌های عراقی، ازجمله ائتلاف مورد حمایت عبادی صورت گرفته بود روز گذشته تأیید شد. تا پایان رقابت‌های سیاسی بغداد و اعلام اکثریت در پارلمان جدید فاصله زمانی زیادی باقی نمانده است، باید منتظر ماند و دید این‌بار چه‌کسی حرف آخر را می‌زند، تهران یا واشنگتن؟