جامعه
سقفی اندازه تنهایی تو
نگهداری از معتادان متجاهر مبارزه با گسترش اعتیاد است
بهناز رحیمیان| خبرنگار - خراسان رضوی:
مرکز نگهداری، درمان و کاهش آسیب معتادان مشهد ویژه بانوان در منطقه اکبر‌آباد به 180 نفر از زنان معتاد متجاهر و کارتن‌خواب خدمات ارائه می‌دهد. این زنان که خواسته یا نا‌خواسته در دام اعتیاد گرفتار شده و به آخر خط اعتیاد یعنی تجاهر در مصرف مواد مخدر و کارتن‌خوابی رسیده بودند، اکنون در محیطی آرام، پاکیزه و بهداشتی به صورت موقت از یک تا 3 ماه تحت مراقبت تیم پزشکی و روانشناختی قرار می‌گیرند تا با ترک مصرف مواد بتوانند به آغوش خانواده باز گردند.
بیماری، عامل اعتیاد
« فاطمه» 40 سال دارد و از سال 74 مواد مخدر مصرف می‌کرد. او می‌گوید: مبتلا به سرطان رحم شدم و به من گفتند بیشتر از 6 ماه زنده نیستی! من اول تریاک و بعد کریستال می‌کشیدم! البته از بیماری سرطان شفا پیدا کردم و صاحب 2 فرزند هستم. دومین بار است که به اینجا می‌آیم امیدوارم این بار بتوانم ترک کنم و دخترم را که در شیرخوارگاه است، پس بگیرم.
«سمیه» 17 سال دارد و 4 سال است که در دوران عقد به سر می‌برد. او که والدین معتاد دارد و اکنون با مادرش به صورت خودمعرف به مرکز نگهداری مراجعه کرده است می‌گوید به علت این‌که شوهرش را دوست نداشته، هرویین مصرف کرده است. وی می‌گوید: پدر و مادرم مواد مخدر مصرفی خود را به من می‌سپردند تا پنهان کنم من هم از 8 ماه پیش شروع به مصرف کردم. یک ماه و نیم است که در مرکز هستم و ترک کردم. پس از بازگشت قصد دارم از شوهرم طلاق بگیرم.
کاهش ورودی‌ها به مراکز ماده 16
معاون پیشگیری سازمان بهزیستی خراسان رضوی اظهار می‌کند: اکنون 11 مرکز نگهداری از معتادان متجاهر در خراسان رضوی وجود دارد که پیش از واگذاری این مراکز به بهزیستی 1700 بیمار معتاد متجاهر در 3 مرکز استان ساماندهی شده بودند که در هریک از این مراکز حدود 550 بیمار نگهداری می‌شد، اما با سیاست‌های جدید این سازمان در راستای کاهش آسیب و درمان بیماران برای ارتقای ارائه خدمات درمانی و روانشناختی تعداد مراکز افزایش یافته است و در هر مرکز به 150 تا 170 بیمار خدمات ارائه می‌شود.
به گفته «مسعود هنربخش» در هر مرکز یک تیم درمان شامل پزشک، مددکار اجتماعی و پرستار به صورت شبانه‌روزی حضور دارند. همچنین به طور دوره‌ای هفته‌ای یک بار یک روانپزشک بیماران را ویزیت می‌کند.
وی معتقد است مراکز ماده 16 بهزیستی آخر خط اعتیادند و هدف سازمان بهزیستی گسترش این مراکز نیست، بلکه این سازمان در صدد است تا با گسترش ستینگ‌هایی قبل از این مرحله مانند مراکز گذری DIC و کاهش آسیب و ارائه خدمات در آنها ورودی‌ها به مراکز ماده 16 را کاهش دهد. از ابتدای سال 97 تاکنون تعداد ورودی‌ها به این مراکز نسبت به مدت مشابه سال قبل 150 تا 200 نفر کاهش یافته است.
این مقام مسئول با تاکید بر این‌که مراکز نگهداری معتادان متجاهر فقط در مرکز استان ایجاد شده است، اظهار می‌کند: در شهرستان‌ها معمولا معتاد متجاهر وجود ندارد، اما در مشهد به دلیل مهاجر‌پذیری و دارا بودن سکونت‌های غیر‌رسمی در حاشیه شهر این افراد بیشتر هستند و این مراکز نیز عمدتا در حاشیه شهر قرار دارند. البته تعدادی بیمار معتاد از سایر شهرستان‌ها و استان‌ها در این مراکز نگهداری می‌شوند و 5 تا 10 درصد از آنان اتباع خارجی بدون هویت هستند.
به گفته معاون پیشگیری سازمان بهزیستی خراسان رضوی، هزینه نگهداری از هر معتاد متجاهر در قالب آنچه دولت ابلاغ می‌کند، روزانه 15 هزار تومان است که البته کل هزینه‌ها را کفایت نمی‌کند. برای جبران این چالش اعتباری شورای مشارکت‌های خیرین راه‌اندازی شده و شهرداری نیز قول‌هایی در این زمینه
داده است.
5 هزار معتاد کارتن‌خواب
کارشناس مسئول دفتر پیشگیری و درمان اعتیاد بهزیستی خراسان رضوی اظهار می‌کند: بر اساس پیمایش ملی شیوع‌شناسی سال 94، تعداد معتادان خراسان رضوی 135 هزار نفر است که از این میزان 5 هزار نفر معتاد کارتن‌خواب هستند که عمده آنان در مشهد زندگی می‌کنند. 9 درصد از کل معتادان، زنان هستند. البته معتاد کارتن‌خواب حتما متجاهر نیست.
به گفته «نرگس قربانی» هدف اصلی از ایجاد مراکز اقامتی ترک اعتیاد و کاهش آسیب معتادان به نوعی کاهش آسیب است، بدین معنا که یک معتاد متجاهر به غیرمتجاهر تبدیل شود که حداقل در ملأعام مواد مصرف نکند، رفتار پرخطر خود را کنار بگذارد، ترجیحا مصرف مواد را ترک کند و به سوی درمان‌های نگهدارنده سوق پیدا کند.
وی معتقد است مراکز ماده 16 ویژه افرادی است که رفتار اعتیادگونه را به نوعی به نمایش می‌گذارند و امنیت و چهره شهر را زشت می‌کنند، بنابراین پذیرش این افراد اختیاری نیست و اجباری است.
این مقام مسئول می‌گوید: در خراسان رضوی یک کلینیک دولتی سرپایی، 333 کلینیک خصوصی سرپایی، 84 مرکز اقامتی یا کمپ، 10 مرکز DIC، 2 مرکز TC (اجتماع درمان‌مدار)، 6 سرپناه شبانه (شلتر) و 3 خانه بین‌راهی به معتادان خدمات لازم را ارائه می‌دهند. در آینده نزدیک نیز 2 مرکز سرپناه شبانه، 2 مرکز گذری و نیز سیستم موبایل‌سنتر راه‌اندازی خواهد شد. وی معتقد است یکی از دغدغه‌های موجود در خصوص بهبودیافتگان به‌ویژه افراد بی‌خانمان شرایط پس از ترخیص از مراکز است که اگر این چرخه به‌درستی هدایت نشود، بار دیگر سیکل باطل اعتیاد تکرار خواهد شد. خانه بین‌راهی در واقع توانمندسازی و جامعه‌پذیری بهبودیافتگانی است که خانه و سرپناهی ندارند. این افراد به مدت 3 تا 6 ماه و تا زمان فراهم کردن بستر اشتغال برای خود در این مراکز مستقر می‌شوند.
