روی زرد زردآلو

اعظم‌السادات محمودآبادی/خبرنگار

 بهار سرد و تابستان زرد. این تغییر رنگ فصل‌ها که مدتی است باغداران کشور را می‌آزارد امسال هم برای زنجانی‌ها زردآلویی باقی نگذاشت. 11 هزار تن کاهش برداشت محصول زردآلود در باغ‌های زنجان داغ سنگینی بر دل کشاورزی این استان نهاد.

خسارت 70 درصدی 

زنجان با داشتن بیش از 5 هزار و 437 هکتار باغ زردآلو، توانسته است بین 5 استان اول تولیدکننده این محصول در کشور قرار گیرد؛ محصولی که بر اساس آمار مقدماتی گمرک ایران از تجارت خارجی در سال گذشته توانسته است 6 میلیون دلار ارزآوری داشته باشد. شرایط نامساعد جوی یا همان تغییر اقلیم که چند سالی است کارشناسان هواشناسی را وادار به تحقیقات ویژه در این زمینه کرده است امسال هم موجب شد این محصول دچار سرمازدگی شود.

خرده مالکی و سطح‌ زیرکشت زردآلو همراه با چند محصول دیگر موجب شده است آمار خسارت متفاوت باشد. در برخی از باغ‌ها خسارت بین 90 تا صددرصد، و در برخی باغ‌ها کمتر بوده است، اما به گفته مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی زنجان، سرمازدگی 28 فروردین و تگرگ اوایل اردیبهشت امسال به طور کلی 70 درصد خسارت به همراه داشت تا جایی که برداشت در تابستان با 11 هزار و 300 تن کاهش همراه است.  هر چند بهنام اوجاقلو درباره رقم خسارت اطلاعاتی نمی‌دهد، اما معتقد است باغداران زنجان سالانه ده‌ها میلیارد تومان بر اثر خسارت ناشی از سرمازدگی متحمل ضرر و زیان می‌شوند. به گفته وی، سرمازدگی چند سالی است موسم برداشت را زرد می‌کند و با وجود این، تعداد بسیار اندکی از باغداران زردآلو به سمت بیمه محصولاتشان رفته‌اند. مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی زنجان با بیان این‌که زردآلو از محصولات مهم باغی استان به شمار می‌رود، به همشهری می‌گوید: 4 هزار و 578 هکتار از باغ‌های زردآلوی استان باردهی دارند. وی شهرستان ماهنشان را با سطح زیرکشت 2342 هکتار مهم‌ترین تولیدکننده این محصول در استان معرفی می‌کند و می‌افزاید: خسارت سرمازدگی در باغ‌های زردآلوی طارم و ماهنشان کمتر از سایر شهرستان‌ها بوده است.

باغ‌های بدون بیمه 

بر اساس آمار، تنها 25 هکتار از سطح زیرکشت زردآلو در استان بیمه است. این خبر را مسئول صندوق بیمه کشاورزی زنجان اعلام می‌کند و به همشهری می‌گوید: خرده مالکی، قدیمی بودن درختان در برخی باغ‌ها و عملکرد پایین درختان دلیل اصلی بی‌میلی باغداران به بیمه محصولشان است در حالی که تغییرات اقلیمی و همچنین سرمازدگی هر سال در استان خسارت زیادی به بار می‌آورد.
رامین موسی‌خانی می‌افزاید: در شهرستان ماهنشان کمترین سطح زیرکشت بیمه شده را داریم در حالی که این شهرستان بیشترین میزان تولید را دارد.
این صحبت‌ها در حالی مطرح می‌شود که گونه نادر زردآلوی کشور در شهرستان ماهنشان برداشت می‌شود و در کشور مشتریان
 پر و پا قرص خود را دارد. سطح زیرکشت این محصول در شهرستان ماهنشان به بیش از 3 هزار هکتار می‌رسد و بیش از 2 هزار هکتار از باغ‌ها بارور هستند.

 فراوری به داد کشاورزان رسید

علاوه بر مشکلات سرمازدگی که گفته می‌شود درصد قابل توجهی از میوه‌های سردرختی را در این شهرستان از بین برده، نبود بازار مستقیم برای فروش از مواردی است که همچنان موجب شده باغداران یا به اجاره باغ روی بیاورند یا به شکل خرده‌فروشی محصول خود را به دلالان بدهند.  هرچند مدیر صنایع غذایی و مسئول طرح‌های فراوری محصولات کشاورزی در سازمان جهادکشاورزی زنجان حاضر به ارائه اطلاعات به خبرنگار ما نشد، اما مدیر جهاد کشاورزی ماهنشان می‌گوید: با توجه به سرمازدگی باغ‌ها در اوایل سال، بروز لکه‌ روی زردآلوها موجب نشد محصول روی دست کشاورز بماند و باغداران با وجود خسارت هر آنچه را برداشت کرده بودند،‌ فروختند. محبت‌علی عجم‌لو از ظرفیت‌ بالای این محصول برای صادرات خبر می‌دهد و می‌افزاید: زردآلوی این شهرستان در استان‌های کردستان، قم، آذربایجان شرقی، تهران و البرز مشتریان دائمی دارد. وی با تأکید بر فراهم شدن ظرفیت‌ها و امکانات بسته‌بندی محصول در شهرستان بیان می‌کند: جهاد کشاورزی با ارائه آموزش‌هایی به باغداران برای خشک کردن مکانیزه محصولشان توانسته است در یک سال اخیر شرایط فروش را بهتر کند. در این مرکز دستگاه خشک‌کن میوه خریداری شده است و کارآموزان با نحوه استفاده از این محصول آشنا می‌شوند. با این نحوه فراوری، خشکه زردآلو تا کیلویی 17 هزار تومان در بازار به فروش می‌رسد.

عجم‌لو همچنین با بیان این‌که صندوق توسعه ملی توانسته است تعدادی از کشاورزان را به فراوری محصول و خشک کردن زردآلو ترغیب کند، ادامه می‌دهد: هر چند طرح‌های فراوری در این شهرستان فقط در حد خشک کردن و بسته‌بندی است، اما امیدواریم با پیگیری کشاورزان و اختصاص اعتبار، فراوری را گسترش دهیم. 

عجم‌لو خسارت سرمازدگی در ماهنشان را حدود 70 تا 80 درصد اعلام می‌کند و می‌گوید: با وجود خسارت، 10 هزار تن محصول در شهرستان برداشت شده است که نشان می‌دهد کشاورزان با به‌کارگیری جدیدترین شیوه‌های اصلاح باغ و همچنین بهره‌برداری از کارگاه‌های آموزشی در زمینه اصلاح، احیا، کود و فراوری توانسته‌اند از میزان خسارت کم کنند. ایران دومین تولیدکننده زردآلوی جهان محسوب می‌شود و در بازارهای صادراتی قابلیت رقابت جدی با ترکیه و ایتالیا را دارد. با این همه، در شرایطی که ناقوس تغییر اقلیم، بهار و تابستان‌های ایران را به چالش کشیده است، چطور قرار است جایگاه جهانی خود را در تولید محصولات ویژه حفظ کنیم؟

  بلای سرما

زنجان 67 هزار هکتار باغ دارد که از این میزان 55 هزار هکتار آن بارده و بقیه نهال هستند. سال گذشته سطح سرمازدگی باغ‌های استان 38 هزار و 359 هکتار بود که در نتیجه آن، 20 درصد از 500 هزار تن محصولی که باید تولید می‌شد از بین رفت. سهم زردآلو از تولید سال گذشته زنجان بیش از 42 هزار تن زردآلو بود. امسال سرمای دیررس بهاره به 41 هزار و 300 هکتار از باغ‌های استان خسارت وارد کرد. در نتیجه این اتفاق، محصولات انگور، انار، زردآلو، سیب، زیتون، هلو، شلیل، گلابی، گردو، گیلاس، پسته، انجیر، بادام و فندق در شهرستان‌های ابهر، خرمدره، سلطانیه، خدابنده، زنجان، ایجرود، طارم و ماهنشان 6 هزار و 900 میلیارد ریال خسارت دیدند.